Aholisining katta qismi yashaydi. Aholining portlashi va mavjudlikning tabiiy asoslarini majburiy ravishda yo'q qilish asosan qashshoqlikning oqibatlaridir


Download 19 Kb.
Sana12.03.2023
Hajmi19 Kb.
#1264034
Bog'liq
muammolar


aholisining katta qismi yashaydi. Aholining portlashi va mavjudlikning tabiiy asoslarini majburiy ravishda yo'q qilish asosan qashshoqlikning oqibatlaridir.

Rivojlanayotgan mamlakatlar aholisining tez o'sib borayotgani global resurslar va ekologik taqchillikning asosiy sababi ekanligi haqidagi tushuncha qanchalik noto'g'ri. Shvetsiyalik ekolog olim Rolf Edberg shunday deb yozgan edi: "Dunyo aholisining uchdan ikki qismi eng boy mamlakatlar darajasining 5-10 foizini tashkil etuvchi turmush darajasi bilan qanoatlanishga majbur. Shved, shveytsariyalik, amerikalik 40 marta iste'mol qiladi. Somaliga qaraganda ko'proq Yer resurslari, ovqatlaning

Hindistonga qaraganda 75 barobar ko'p go'sht mahsulotlari. Er resurslarini yanada adolatli taqsimlash, birinchi navbatda, sayyoramiz aholisining to'rtdan bir qismi - agar o'zini-o'zi saqlab qolish instinkti bo'lsa - to'g'ridan-to'g'ri rad etishida ifodalanishi mumkin.

2.2. Atrof-muhit


Ekologiya munosabatlar haqidagi sof biologik fan sifatida dunyoga keldi

"organizm - atrof-muhit". Atrof-muhitga antropogen va texnogen bosimning kuchayishi bilan bunday yondashuvning etarli emasligi ayon bo'ldi. Hozirda bu kuchli tazyiqdan ta'sirlanmagan hodisa, jarayonlar va hududlar yo'q. Atrof-muhit muammolari bilan shug'ullanadigan fanlar doirasi juda kengaydi.

Zamonamizning ekologik muammolari miqyosi bo‘yicha mahalliy, mintaqaviy va global miqyoslarga bo‘linishi mumkin va ularni hal qilish uchun turli xil yechim vositalari va turli xarakterdagi ilmiy ishlanmalarni talab qiladi.

Bunday muammolarni hal qilish uchun allaqachon ilmiy izlanishlar kerak. Tabiatga antropogen ta'sir shu darajaga yetdiki, global muammolar paydo bo'ldi.

Havoning ifloslanishi

Eng keng tarqalgan atmosfera ifloslantiruvchi moddalar unga asosan ikki shaklda kiradi: to'xtatilgan zarrachalar yoki gazlar shaklida. Karbonat angidrid. Yoqilg'i yonishi, shuningdek, tsement ishlab chiqarish natijasida bu gazning katta miqdori atmosferaga kiradi. Bu gazning o'zi zaharli emas. Uglerod oksidi. Atmosferaning gazsimon va aerozol bilan ifloslanishining katta qismini yaratadigan yoqilg'ining yonishi boshqa uglerod birikmasi - uglerod oksidi manbai bo'lib xizmat qiladi. U zaharli bo'lib, uning rangi ham, hidi ham yo'qligi va u bilan zaharlanish sezilmas tarzda sodir bo'lishi bilan uning xavfi kuchayadi.

Inson faoliyati natijasida atmosferaga chiqadigan uglevodorodlar tabiiy uglevodorodlarning kichik qismini tashkil etadi, ammo ularning ifloslanishi juda muhimdir. Ularning atmosferaga kirishi uglevodorodlar bo'lgan moddalar va materiallarni ishlab chiqarish, qayta ishlash, saqlash, tashish va ulardan foydalanishning istalgan bosqichida sodir bo'lishi mumkin. Odamlar ishlab chiqaradigan uglevodorodlarning yarmidan ko'pi avtomobillar va boshqa transport vositalarining ishlashi paytida benzin va dizel yoqilg'isining to'liq yonmasligi natijasida havoga tushadi. Oltingugurt dioksidi. Atmosferaning oltingugurt birikmalari bilan ifloslanishi muhim ekologik oqibatlarga olib keladi. Oltingugurt dioksidining asosiy manbalari vulqon faolligi, shuningdek, vodorod sulfidi va boshqa oltingugurt birikmalarining oksidlanish jarayonlari.


Tuproqning ifloslanishi



Dastlab atmosferaga chiqarilgan deyarli barcha ifloslantiruvchi moddalar quruqlik va suvga tushadi. Cho'kma aerozollarida zaharli og'ir metallar - qo'rg'oshin, simob, mis, vanadiy, kobalt, nikel bo'lishi mumkin. Kislota ham yomg'ir bilan tuproqqa kiradi. U bilan qo'shilib, metallar o'simliklar uchun mavjud bo'lgan eruvchan birikmalarga aylanishi mumkin. Tuproqda doimo mavjud bo'lgan moddalar ham eruvchan shakllarga o'tadi, bu ba'zan o'simliklarning o'limiga olib keladi.
Download 19 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling