A`jiniyaz atindag`i No`kis ma`mleketlik pedagogikaliq instituti Baslawish ta`lim fakul`teti «Uliwma pedagogika ham psixologiya»
Pedagogikaliq texnologiya atamasinin` mazmuni
Download 171.65 Kb. Pdf ko'rish
|
Pedagogika kk
- Bu sahifa navigatsiya:
- 19- tema: Pedagogikaliq pikirler tariyxi ha`m oqitiw kantseptsiyalari
- Tayanish tu`sinikler
- Paydalang`an a`debiyatlar
|
Pedagogikaliq texnologiya atamasinin` mazmuni. Pedagogikaliq texnologiya tu`sinigi XX- a`sirde payda boldi ha`m tu`rli rawajlaniw basqishlarina iye bolmaqta. Da`slepki tu`sinikler 1940-50 jillari «ta`lim –texnologiyasi»- dep qollanip oqiw protsessinde audiovizual texnika qurallarinan paydalaniwlardi usinis etilgen. Pedagogikaliq texnologiya tu`sinigi XX- a`sirdin` ortalarinda AQSh- ta qollana basladi. Bunda «oqitiw texnologiyasi» atamalari tek texnika qurallari ja`rdeminde oqitiwda qollang`an edi. O`zbekstan Respublikasi du`n`ya ju`zi standartlari da`rejesine ko`terip ta`miyenlenetug`in demokratiyaliq ja`miyet qurmaqta, xa`zirgi ku`nde pedagogikaliq a`debiyat, bilimlendiriw mashqalalarina baylanisli temalar, ra`smiy hu`jjetlerde jan`a pedagogikaliq texnologiya, alding`i pedagogikaliq texnologiya, zamanago`y pedagogikaliq texnologiya – bolip atalmaqta. Uliwma pedagogikaliq texnologiya – bul barliq bilimlerdi sistemasinin` usillarin, tulg`a iskerliginin` o`z-ara baylanisli tu`sinigi bolip esaplanadi. Bunin` tiykarg`i tu`sinigi isbe-iz u`yreniw usili. Bul usilda aldin`g`i pedagogikaliq texnologiya – terminin qollaniwshi, ped texnolog alim B. Farbermannin` ko`rsetiwinshe «Ped texnologiyanin` izbe – iz» u`a`reniw usili bir-biri menen baylanisli – bo`limlerdin` dizbegi. A`sirese izbe – iz u`yreniw usili pedagogikaliq texnologiyani oqitiwdi basqa usillardan parqlawshi tiykarg`i belgisi esaplanadi. Bul usil menen bilim beriwdin` maqsetleri, mazmuni, oqitiliwi, baqlaw ha`m na`tiyjelerin bir-biri menen tig`iz baylanista jobalastiriwdan ibarat. Pedagogikaliq texnologiyalardi klassifikatsiyalag`an ha`m ilimiy tiykarlarin salg`an alimlar: V. Bespal`ko, V. Guzeev, V. Slastenin, B. Lixachev, I. Valkov, M. Choshanov, M. Klarin, I. Larner, U. Yudin, h.t.b bolip esaplanadi. 30 O`zbekstanda yag`niy bizin`
ma`mleketimizde V.P.Bespal`ko ha`m M.V.Klarinlerdin` ta`siri ku`shlirek. Pedagogikaliq texnologiya ko`birek o`tmishtegi belgili pedagoglardin` a`rmanlarina ten` keledi. AQSh ta belgili alimlar B.Blum, D.Kratbal, N.Grulund, J.kerrol, J.Blon, L.Andresen ha`m t.b rawajlang`an na`tiyjelerge erisiwdi sipatlawshi takirarlanatug`in pedagogikaliq du`zilisti o`z ishimne alg`an ped texnologiya islep shiqti. 1996- jili Ierusamiyde YuNESKO- nin` qarari menen 1997- jili Manila (Filippin) 1998- jili. Kanada da ped texnologiyanin` erisilgen tabislari jo`ninde ilimiy teoriyaliq a`njuman boldi. Ko`plegen ma`mleketlerde oqitiwda ped texnologiya usillarinan paydalanip, en` jaqsi jetiskenliklerge erisilgeni sipatlandi. Pikirlerdin` tarmaqlaniwi- bul pedagogik strategiya bolip, ol oqiwshilardi bir tema tiykarinda teren` bilimlerdi u`yreniwge ja`rdem berip, oqiwshilardi temag`a baylanisli tu`sinik yaki aniq pikirdi Erkin ha`m ashiq tu`rde izbe-izlik penen o`z- ara tutastirg`an xalda tarmaqlarg`a bo`liwge u`yretedi. Bul metod bir tema tiykarinda teren` u`yreniwden aldin oqiwshilardin` pikirlew oy-o`risin tezletiw ha`mde ken`eytiriw ushin xizmet qiliwi mu`mkin. Sonin` menen birge o`tilgen temani bekkemlew jaqsi o`zlestiriwi, uliwmalastiriw ha`mde oqiwshilardi usi tema boyinsha ta`sirlerin sizba tu`rinde (shaklda) beriwge umtildiradi. Ha`zirgi waqitta du`n`ya ju`zilik pedagogika iliminin` rawajlaniwi jan`a pedagogikaliq texnologiyalardi ilim tarawina alip kirmekte. Kognitivlik pedagogikaliq texnologiya-bunda oqiwshi, student adamzat ja`miyeti ta`repinen toplang`an bilim, ta`jiriybeler menen qurallanip olarda o`zlerinin` keleshek xizmetinde qalay qollaniw, paydalaniw usillarin u`yrenedi. Evristikaliq pedagogikaliq texnologiya-lektsiya, seminar jeke a`meliy jumislardi izertlew joli menen u`yreniwdin` usillarin u`yretedi. Kreativlik pedagogikaliq texnologiya-do`retiwshilik, oylap tabiwshiliq uqipliliqti rawajlandirip qa`liplestiredi. Bularda biz ma`selen kognitivlik pedagogikaliq texnologiyani uliwma orta bilim beretug`in mekteplerde qollaniwimiz, kreativlikti ka`sip – o`ner anaw litsey de Evristikaliq pedtexnologiya 31 joqari oqiw orni studentlerinin` qa`niygelik bag`darina qaray paydalaniw mu`mkin. Har bir sabaqta sheshiliwi lazim bolg`an didaktikaliq ma`selelerdin` maxmuni ha`m ko`lemine qarap pedtexnologiyani qollaniw maqsetke erisiwdin` joli boladi. «Skarabey» - texnologiyasi «Skarabey» - interaktiv texnologiya bolip, ol oqiwshilarda pikirlerdin` baylanislig`i, yadtan rawajlaniwina imkaniyat jaratadi, qanday da bir mashqalani sheshiwge o`z pikirin ashiw ha`m erikn pikirlew, aytiw sheberligin rawajlandiradi. Bul texnologiya oqiwshilarg`a erkin tu`rde biliminin` sipati ha`m mazmunin qalis bahalaw, u`a`renilip atirg`an tema haqqinda tu`sinik ha`m ta`sirlerin aniqlawimkaniyatin beredi. Ol o`z gezeginde tu`rli idealardi ju`zege shig`arip ha`m olar arasindag`i baylanislardi aniqlawg`a mu`mkinshilik jaratadi. «Skarabey» texnologiyasi xa`r ta`repleme bolip, onnan oqiw materiallinin` tu`rli basqishlarin u`yreniwde paydalanadi. - basinda-oqiw barisin sho`lkemlestiriw sipatinda (Akliy hu`jim). Temani u`yreniw da`wirinde onin` a`hmiyeti ? du`zilisi ha`m mazmunin belgilew, olar arasinda tiykarg`i bo`limler, tu`sinikler, baylanislar xarakterin aniqlaw: temani ja`nede teren`irek u`yreniw jan`a jetiskenliklerin ko`rsetiw. Aqirinda aling`an bilimlerdi bekkemlew ha`m juwmaqlaw maqsetinde «Skarabey» texnologiyasi oqiwshilar ta`repinen an`sat qabil etiledi. «Skarabey» o`z aldina islerde, kishi toparlar ha`mde oqiw ja`ma`a`tlerinde qollaniw mu`mkin. 32
1. Avestodag`i pedagogikaliq qaraslar 2. Qurani Karimde kamil insan ta`rbiyasi. 3. I.A.Karimovtin` ta`lim – ta`rbiyada milliy idea ha`m milliy ideologiya kantseptsiyasi.
«Avesto» dag`i ta`lim – ta`rbiya, maqseti, derekleri Qurani Karimde kamil insan ta`rbiyasi, milliy idea ha`m ideologiya, ha`zirgi da`wirdegi a`hmiyeti. Tekseriw sorawlari: 1. «Avesto» nin` kelip shig`iw derekleri qanday? 2. «Quran ha`m Xadis» mag`liwmatlari qanday? 3. Ka`mil insan ta`rbisi degen ne? Milliy ideya ha`m ideologiya tu`siniklerin o`zin ta`n o`zgeshelikleri qanday? 4. I.A.Karimov shig`armalarinin` ta`lim – ta`rbiyag`a a`hmiyeti qanday? Paydalang`an a`debiyatlar: 1. I.A.Karimov. Barkamol avlod – Uzbekiston taraqqietining poydevori. T-1997 y 2. I.A.Karimov. Uzbekiston XXI- asr bosag`osida. T-1997 y 3. I.A.Karimov. Barkamol avlod arzusi. T-2000 y. 4. I.A.Karimov. Yuksak manaviyat engilmas kuch. T-2008 y. 5. K.Xoshimov, E.Nishanova, M.Inomova, R.Xasanov. Pedagogika tarixi. T-1996 y. 6. Uzbek pedagogikasi tarixi. A.Zunnonov. T-1997 y. 7. Avestoda axloqiy ta`limiy qarashlar. J.Yuldoshev, S.Xasanov. T-1992 y. 8. J.Bazarbaev. Milliy ideya – bizin` ideyamiz. N-2003 j 9. M.Xayrullaev. Uzbek pedagogikasi antologiyasi. T-1995 y 10. Qarakalpakstanda ta`lim – ta`rbiyaliq oylardin` qa`liplesiwi ha`m rawajlaniwi. U.Alewov. N-1993 j. 33 «Avesto» diniy muqaddes kitap boliwi menen birge, adamzatti a`dep- ikramliliq penen qurallandiratug`in tariyxiy-a`debiy estelik. Uliwma insaniy qa`diriyat kitabi jaslarimiz ushin en` kerekli miynetlerdin` biri. Kitaptin` basqa miynetlerge qarag`anda o`zine ta`n o`zgeshelikleri sonnan ibarat. Bul kitapta adamzat tsivilizatsiyasi do`retken ma`deniy miyraslardin` en` da`slepkisi bolg`an ha`m bunnan keyingi milliy ja`ne du`n`yaliq ruwxiy rawajlaniwdin` sarqilmas bulag`i bolg`an zardushtiylik dininin` muqaddes kitabi «Avesto» ondag`i filosofiyaliq, ja`miyetlik siyasiy, huqiqiy ideyalar, gumanitar, tabiyattaniw ha`m meditsinag`a tiyisli bo`limler ken` tu`rde bayan etilgen. Zardusht a`dalatliliq ha`m jaqsiliq ushin gu`resken o`z zamaninin` ulli danishpani bolg`an tariyxiy shaxs. Ol o`tmishte jasag`an babalarimiz arasinan shiqqan diniy isker boliw menen qatar, uliwma insaniy qa`diriyatlardi binyat etken ha`m olardi a`meliy iske asirg`an, a`wladlardan – a`wladlarg`a jetiwi ushin ma`n`gilik nurin sepken muqaddes tulg`a. Ol zardushtiylik dininin` tiykarin saliwshi boliw menen qatar Shig`istin` birinshi filosofi, ta`biyat izrtlewshisi, shayiri. Ol bizin` eramizdin` aldin`g`i 588-jili tuwilg`an. Kitapta ko`rsetiwinshe ko`pshilik alimlardin` tastiyiqlawinsha, Zardushtiylik dini Xorezmde, yag`niy Doitie (A`miwdar`ya) da`r`yasi boyinda payda bolg`an. Bul dinnin` muqaddes kitabi «Avesto» patsha Vishtasptin` pa`rmani boyinsha on eki min` altin taxtashalarg`a jazilg`an, son`inan bull jaziwlar qaramaldin` terisine altin ha`ripler menen ko`shirilgen. Eger de «Avesto» so`zin qarakalpak tiline awdarg`anda «qatan` tu`rde ornatilg`an nizam – qag`iydalar» degendi an`latiw menen qatar, bull muqaddes kitap ulli quday Axuramazdanin` Zardusht payg`ambar arqali adamlarg`a jibergen so`zi. Al, ulli babamiz Zardusht 77 jasinda ko`p qudayliliq dini wa`killeri ta`repinen o`ltirilgen. Ha`mmesinen beter ashinarli bolg`an waqiya, Beruniy o`zinin` «O`tken a`wladlardan qalg`an estlikler» kitabinda jazg`aninday, Aleksandr Makedonskiy «Avesto» ni o`rtetip jibergeni bolip tabiladi. Dushpannin` jawiz ha`reketi na`tiyjesinde babalarimiz o`zlerinin` ma`nawiy ma`datkari bolg`an altin g`aziynesinin` tup nusqasinan ayirilip qalg`an. Al, bul muqaddes kitapti qayta tiklew bizin` eramizdan alding`i 250- jillardan baslanip, bizin` eramizdin` 34 u`shinshi a`sirlerine shekem dawam etken. A`lbette qa`nshelli ha`reket etilse de joq etilip jiberilgen miyrasti burin`g`i nusqasinday etip qayta tiklew mu`mkinshiligi az ekenligin esapqa alsaq, qata tiklengen nusqa 21 kitaptan turg`an. Onin` 348 babi bolip, 345700 so`zden ibarat. Bizin` ata-babalarimiz a`yyemgi da`wirlerden baslap islam dini payda bolg`ang`a shekem Zardushtiylik dininin` qag`iydalari onin` muqaddes kitabi «Avesto» ko`rsetpeleri boyinsha jasag`an. «Avesto» boyinsha adamzat u`sh printsiptei a`dep – ikramliliq qag`iydani basshiliqqa alip jasawi tiyis: a`diwli pikir, a`diwli so`z ha`m a`diwli a`mel. Mine, usi u`sh printsip a`yyemgi babalarimizdin` moralliq kodeksi bolg`an. Onda bala ta`rbiyasi u`sh bag`darda alip bariliwi kerekligi ko`rsetilgen. Birinshi diniy ha`m a`dep – ikramliliq ta`rbiyasi, ekinshi dene ta`rbiyasi, u`shinshi oqiw ha`m jaziwg`a u`yretiw. Balalar jeti jastan oqiwg`a berilgen. Uliwma alg`anda, sap deneli, a`skeriy islerge tayar, ruwxiy pa`k, a`dep – ikramli boliwg`a ta`rbiyalang`an. «Avesto» da insan o`z o`miri dawaminda suwdi, topiraqti tti uliwma du`n`yadag`i barliq na`rselerdi pa`k ha`m pu`tin saqlawg`a minnetli, jer, suw, hawa, otti buzg`an adamg`a 400 qamshi uriw jazasi beriledi. Muqaddes kitapta berilgen bull qatan` jazalar babalarimizdin` jasag`an da`wirinde-aq, ta`biyatti ha`m qorshag`an ortaliqti muqaddes na`rseler sipatinda saqlawdin`, ekologiyaliq sana –
nasiyatqa toli miyras ekenliginen derek beredi. Uliwma «Avesto» milliy o`zligimizdi qa`liplestiriwde paydali miynet «Avesto»dan ele de ko`birek miyrasliq u`lgilerdi aliwimiz kerek. Onnan ruwxiy nar aliw arkali o`tmishimizde jasag`an ata-babalarimizdin` uliwma insaniy qa`diriyatlardi qa`nshelli qa`dirlep kelgenligin sezemiz. Sebebi, ol xalqimizdin` turmisi menen ma`deniyatinin` tiykarg`i o`zegi. Sol sebepli de Prezidentimiz Islam Karimov bilay degen edi: «Biz ja`ha`n maydaninda ku`ni keshe payda bolg`an xaliq emespiz. Bizin` milletimiz, xalqimiz a`yyemgi Xorezm jerinde «Avesto» 35 payda bolg`an zamanlardan berli o`z turmisi, o`z ma`deniyati, o`z tariyxi menen jasap kiyatir» Quran arabtin` «Qaraa» - «oqimaq» - degen so`zinen alinip «oqiw yamasa oqitilatug`in kieli» degen ma`nisti an`latadi. Bul kitapti «Kalamiy sharif» «Kalami allax» dep atag`an. Quran 610 – 632- jillar dawaminda yag`niy 22- jil dawaminda Ja`brayim perishte arqali Muxammedke u`yretilip Zayd Ibn Sabit ta`repinen 632- jil xatqa tu`sirilgen. Muxammed Ibn Abdullanin` ta`lim – ta`rbiyaliq ko`z – qaraslari onin` du`n`yag`a tu`siniginde orin alg`an asketizm ha`m mistizm menen baylanisatug`in panteizm ja`n sufizm ta`limati tiykarinda qa`liplesken. Payg`ambar su`yengen ideyalizm ruwxiy dun`ya menen turmisliq praktikani baylanistirip alip bariwshiliq ta`biyatina iye edi. Ko`z-qaraslarinda turmisliq waqiyalardi duris sheshiw shiyi ushirasti. Ol qudaydi barliq na`rsenin` tiykari dep aytqan menen is ju`zinde ko`pshilik orinda turmistin` bergen ob`ektiv sheshimleri using`an ideyalardi ta`riypledi. Usi dun`yag`a tu`sinigi tiykarinda ta`lim – ta`rbiya mazmunin a`lemdi jaratiwshi pa`rwardigardan waziypa etip alg`anlig`in, sonday- aq ja`miyetlik turmistin` o`zi adamlardi Alla sipatlarina iye etip qa`liplestiriwdi talap etkenligin, adamlardin` jaqsi
ja`miyette jasawinda basshilardin` danishpanlig`i u`lken a`hmiyetke iye bolatug`inin, ja`miyetlik turmis tuwrali haqiyqatti aytiw kerekligin, duris pikirlerdi aytiw aqil menen oylawdin` na`tiyjesi ekenligin turmisti jaqsi qa`siyetlerge bay, bekkem etiw ushin basshilar danishpanliq penen is etiwi tiyisligin bayanladi. Ol u`lken ja`miyetlik o`zgerisler islew ta`reptari boldi. Adamlardi jikke ayirip, bir-birine qarama-qarsi qoyiw musilmannin` isi emesligin, ilg`iy jaman adamlar qalg`anda g`ana aqir zaman bolatug`inin, aqir zamannin` aldin aliw ushin jaman adamlardi boldirtpaytug`in ta`rbiyag`a ku`sh saliw lazimlig`in, ta`rbiya adamlardi bir qa`lipte uslap turiwshi ja`miyettin` su`tini sipatinda za`ru`rligin tu`sindirdi. Ta`rbiyanin` maqseti haqiyqiy mo`hmin adamdi qa`liplestiriw dep esaplanadi. Sol ushin qudanin` ha`r bir bendesi insang`a ta`n ta`rbiyadan bos qalmawi 36 kerekligin, ata-anasi joq, jetimlerdi de quday ushin asirap alip ta`rbiyalaw lazimlig`in, bull musilmanshiliqtin` en` jaqsi pa`ziyleti ekenligin aytti. Ul ha`m qizdi teren` bahalap, olardin` ha`r birine o`zine ta`n ta`rbiya beriw ta`repdari boldi. Ata –
balalardin` siylasiqli qatnasi ja`miyettegi jaqsiliq pa`ziyletlerdi u`zliksiz dawam ttiriwshi qubilisqa aylanip otiratug`inlig`in, adamlar jaratilisi jag`inan bir tekke iye, olardi artiq kem etiwshi alg`an ta`lim-ta`rbiyasi ekenligin, minez-quliqtin` psixologiyaliq-fiziologiyaliq tiykari, ta`biyiy o`zgesheligi temperamentine baylanisli qa`liplesetug`inin tu`sindirdi. Qayta ta`rbiyalaw, o`zin-o`zi ta`rbiyalaw ha`m tawbege keliw, qorqiw, qa`te isine pushayman etiw, jaqsiliqqa qa`liplestiriwshi sezimler ekenligin, bulardi barkulla iske salip turiw lazimlig`in, a`sirese ta`rbiyada o`rnek usili u`lken a`xmiyetke iye bolatug`inin, ustaz ulamalardin` o`rnekli minez-quliqinan u`lgi aliwg`a na`siyatlaw, danalar menen gu`rrinlesiw o`tkeriw, xadal miynet etiwge, adamgershilikli bolip doslar menen inaqliqta, o`zin pa`kize ju`ris-turista uslap tutiwg`a u`yretiwlerdi jaslardi a`dep-ikramliliqqa ta`rbiyalaw usillari dep qarag`an ha`m ta`rbiya menen ruwxiyyatti o`z-ara baylanisliliqta tu`singen. A`sirese danishpan ta`lim-ta`rbiyaliq ko`z-qaraslarinda jaslarg`a ilim u`yretiwdi aytip, ha`r bir adam sawatli boliwi kerek degen talabi arqali adamlarg`a g`alaba bilim beriwdi waziypa etti. Din menen ilimdi baylanisli dep esapladi, dinnen go`re ilimnin` xaliq ushin paydasi ulli ekenligin, dinge siyiniwdan go`re ilim u`yreniwge waqitti ko`birek bo`liw lazimlig`in talap qildi. Ilim ha`m turmis ta`jiriybeleri o`z-ara baylanisliliqta rawajlanatug`inin, ilimdi sapali o`zlestiriw ushin bekkem yad, qabillap alatug`in aqil ha`m ko`z benen ko`riw, ko`rsetpelilik za`ru`r ekenligin, ilimnin` o`z da`wiri ushin g`ana emes al keleshek a`wladlar ushin da xizmet islewi lazimlig`in tu`sindirdi. Danishpan jaslardi gozzaliqqa ta`rbiyalaw jo`ninde ga`p ete otirip buni oqiw- bilim beriw tuwrasindag`i oylari menen baylanistiradi. Bilimlilik adamnin` mazmun ta`repin, al ta`rbiya sirtqa sekil ta`repin jetilistiredi dep tu`singen. Ta`lim 37 ha`m ta`rbiyani mazmun ja`ne sekil sipatinda qabil etip, bull ekewin ajiralmas baylanisliliqqa iye dep esaplang`an ha`m adamnin` gozzallig`i ta`lim-ta`rbiya aliwi da`rejesine baylanisli qa`liplsedi dep pikirlegen. Muxammed ibn Abdullanin` ta`lim-ta`rbiyaliq oy-pikirleri pu`tkil ja`ha`n ma`deniyatinda, islam du`n`yasinda tek erte orta a`sirler da`wirinde g`ana emes al ha`zirgi da`wirde de ayriqsha a`hmiyetke iye adamgershilik pikirlerdin` rawajlaniwina, ta`lim-ta`rbiya mazmuninin` jetilisiwine qosilg`an u`lken u`les bolip esaplanadi. Milliy ideologiya ja`miyetimizdin` o`zine ta`n rawajlaniw jolinda tutar orni ayriqsha. Ha`zirgi waqitta ideya tiykarinda milliy ideologiyani keleshek awladlar sanasina sin`diriw bizin` basli waziypamiz. Sonliqtan, milliy ideologiyani qa`liplestiriw de ha`m rawajlandiriwda elimiz basshisi, Prezidentimiz I.A.Karimov belgilep Bergen bag`darlamalari tiykarinda is tutiwimiz darkar. Respublikamizda milliy g`a`rezsizligimizdi bekkemlew, huqiqiy ma`mleket ha`m puqaraliq ja`miyet quriw siyaqli a`hmiyetli ma`selelerdin` iske asiriliwi tikkeley bizin` jaslarimizdin` qatnasiwina baylanisli bolmaqta. Ha`r qanday el joqari ma`deniyati, ruwjiylig`i, sawatlilig`i menen qu`diretli ha`m abiroyli. Sebebi, ha`r bir elde, adamnin` qa`dir-qimbatin, eldin` natriotizmin, xaliqtin` awiz-birishligin qa`liplestiretug`in milliy maqtanish sezimleri ha`m joqari paziyletler bar. Ideya – adamlardin` is-ha`reketlerinin` ma`nis ha`m mazmunin aniqlaytug`in, keleshek turmisqa bag`darlaytug`in, adamnin` du`n`yadag`i ornin belgileytug`in ruwxiy ku`sh. Milliy ideya – insan ha`m ja`miyet o`mirine ma`nis – mazmun bag`ishlaytug`in, oni iygilikli maqsetke qaray jeteleytug`in pikirler jiyindig`i. Birinshi gezekte bizin` milliy ideyamiz xaliqtin` a`sirlerden beri kiyatirg`an da`stu`rlerine; u`rip-a`detlerine , onin` tiline, dinine, ruwxiylig`ina xaliqtin` milliy bayliqlarina, du`n`ya ko`z-qarasina ha`m oy-pikirine tiykarlaniwi tiyis. Sonin` menen birge ol ha`zirgi zamannin` uliwma adamgershilik bayliqlarin ha`m jetiskenliklerin qamitip ha`m o`zine sin`ire otirip, elimizde paraxatshiliq 38 ha`m kelisimdi bekkemlewge, watanimizdin` gu`lleniwine, xaliqtin` ma`plerine ha`m abadanshilig`ina xizmet etiwi tiyis. Milliy ideologiya – bul Ana Watang`a bolg`an sheksiz muxabbat, oni su`yiw, ko`z-qarashig`imizday ardaqlaw, onin` gu`lleniwi haqqinda g`amxorliq etiw. Ol ja`miyettin` ruwxiy ha`m ma`deniy da`rejesinin` ko`rsetkishi. Milliy ideologiyanin` ajiralmas bo`lekleri to`mendegilerden quraladi: 1. G`a`rezsizlikti toliq seziw ha`m onin` ma`nisin ken`nen tu`siniw 2. Watandi su`yiwshilik ruwxi 3. Ko`p milletli O`zbekstan xalqinin` ma`deniy-ruwxiy miyraslarin o`z ishine alaldi. Milliy ideologiya – bul biyg`a`rez milliy ma`mleketlik ha`m huqiqiy du`zim quriw ushin mu`ddeti go`zlegen reformalardin` a`melge asiriliwi, ulli keleshegimizge isenim ruwxi menen teren`nen suwg`arilg`an ideyalar ha`m ha`reketler jiynag`i. Milliy ideologiyani qa`liplestiriw teoriyaliq, a`meliy ha`m ta`rbiyaliq a`hmiyetke iye. A`dalatli puxaraliq ja`miyetti salamat, ha`r ta`repleme ka`mil jetilisken adamlar g`ana qura aladi. Milliy ideologiyag`a g`a`rezsizlik, milliylik ha`m rawajlaniw ta`n. Milliy ideologiyamiz ruwxiy ta`repten alip qarag`anda ulli danishpan babamiz Farabiydin` so`zi menen aytsan` ideal ja`miyet adamlarin qa`liplestiriwdi ta`rbiyalawdi o`zinin` aldina maqset etip qoyadi. Bilimlendiriwdin` ha`m kadrlar tayarlawdin` milliy modelin a`melge asiriw xaliq araliq maydanda nag`iz ilayiqli orin iyelew imkanin beredi. Bu`gingi xaliq araliq turmistag`i, adamzattin` rawajlaniwinda a`skeriy ku`sh emes, al jeke imkaniyat, aqil, oy, texnologiyalar sheshiwshi a`hmiyetke iye boladi. Ha`zirgi waqitta ulli babimiz A`mir Temurdin` «Ku`sh a`dillikte» degen belgili pikirin toliqtirip «Ku`sh – bilimde ha`m aqilda « dep qollaniwg`a boladi. IX-XV a`sirlerdegidey, sawatli ja`ha`n Al` – Buxariy, Al – Farg`oniy, Al – Xorezmiy, Al – Beruniy, Ibn Sino, Ulug`bek siyaqli ilimpazlardi ha`m oyshilardi baxalag`an, hu`rmetlegen.
39 XXI a`sirde bizler ja`ha`nnin` bizin` xalqimizg`a, milletimizge hu`rmet ko`rsetiwine erisiwimiz za`ru`r. Bizin` ilayiqli babalarimizdin` islegen ha`m pu`tkil ja`ha`nge tanilg`an siyaqli jan`a ha`zirgi ilimiy mekteplerdin` rawajlaniwina ko`birek diqqat bo`liniwi tiyis. Bug`an tek bilimlendiriw ha`m ta`rbiyalaw sistemasin tup – tiykarinan reformalastirip erisiw mu`mkin. Download 171.65 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|