Қайта суғурталаш

Нисбий ва нонисбий қайта суғурта қилиш

Қайта суғурта қилиш операциялари нисбий ва нонисбий шаклда амалга оширилади. Нонисбий қайта суғурта қилишга нисбатан нисбий қайта суғурталаш анча илгари пайдо бўлган. Шу нуқтаи-назардан қараганда нисбий қайта суғурталашни, баъзан, анъанавий қайта суғурталаш хам деб аташ қабул қилинган.

Нисбий қайта суғурта қилишнинг асосий мохияти шундаки, қайта суғурталовчи компаниянинг рисқини тақсимлашдаги улуши суғурта компанияси аниқлаган нисбат асосида олдиндан аниқланади. Ушбу нисбатга қараб, қайта суғурталаш мукофоти ва суғурта компаниясининг тегишли улуши аниқланади.
Суғурта иши амалиётида нисбий қайта суғурталашнинг қуйидаги шакллари мавжуд:

- Квотали қайта суғурта қилиш;

- Эксцедент қайта суғурта қилиш;
- Квотали-эксцедент қайта суғурта қилиш.

Нонисбий қайта суғурта қилишда қайта суғурталовчининг суғурта мукофоти ва қопламасидаги фоизлардаги иштироки принципи қулланилмайди. Нисбий қайта суғурта қилишда томонларнинг манфаати бир-бирига мос келади. Бунга қарама-қарши уларок, нонисбий қайта суғурта қилишда, унда қатнашувчи томонларнинг манфаати бир-бирига мос келмайди. Бундай зиддиятнинг мохияти шундаки, суғурта компаниясининг қўшимча молиявий натижалар олишига интилиши, қайта суғурталовчи компаниянинг юқоридагидек интилиши бир-бирига мувофиқ эмас.

Асосий адабиётлар:

1. 
   Ўзбекистон Республикаси Конституцияси Тошкент 1992 й.
   
2. 
   Ўзбекистон Республикаси «Суғурта фаолияти хақида»ги қонуни Тошкент 2002 й.
   
3. 
   И.А.Каримов. «Ўзбекистон иқтисодий ислохотларни чуқурлаштириш йўлида» Т-«Ўзбекистон» 1995 йил.
   
4. 
   И.А.Каримов «Ўзбекистон буюк келажак сари» Т-«Ўзбекистон» 1998 йил.
   
5. 
   И.А.Каримов «Ўзбекистон бозор муносабатларига ўтишининг ўзига хос йўллари» Т-«Ўзбекистон» 1998 йил.
   
6. 
   И.А.Каримов «Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли» Т-«Ўзбекистон» 1998 йил.
   
7. 
   Х.Р.Собиров «Суғурта 100 савол ва жавоб» Т-«Мехнат» 1998 йил.
   
8. 
   www.ziyonet.uz