Akrom abbasovich karimov, zafar avazmuratovich muqumov, mutabar hamidullaevna khodjaeva

VI BOB. MDH DAVLATLARIDA AUDIT TIZIMI 
6.1.
 
Rossiya
 
Federatsiyasida
 
auditorlik
 
faoliyati
 
Rossiyada auditning vujudga kelishi tashkilotni bevosita boshqarish bilan 
bog’liq bo’lgan ya’ni menejerlar, ma’muriyat hamda ularning faoliyatga pul 
mablag’larini sarmoya qiladigan – aksiyadorlar, mulkdorlar va investorlarning 
manfatlari bo’linishi bilan bog’liqdir. Aksiyadorlar faqatgina kompaniyaning 
boshqaruvchilari va ularning qo’l ostidagi buxgalterlari taqdim qilgan moliyaviy 
axborotiga tayanib qolmmoqchi emas edilar. Ma’muriyat tomonidan yolg’on 
ma’lumot, hamda tez-tez bo’lib turadigan tashkilotlarning bankrotlik holatlari 
moliyaviy qo’yilmalar riskini oshirar edi. Investorlar ma’muriyat taqdim qilgan 
hisobotlar tashkilotning haqiqiy moliyaviy holatini aks ettirganligiga ishonch hosil 
qilishni istar edilar. Moliyaviy hisobotni va moliyaviy ma’lumotlarni tog’riligini 
tasdiqlash uchun aksiyadorlar ishonch hosil qilsa bo’ladigan maxsus kishilarni 
taklif qilishgan. 
Ilk bor Rossiyada auditorlik kasbi Petr I davrida vujudga keldi. Bu davlatda 
auditorlik kasbi, eng avval armiya sohasida paydo bo’lgan. 1716 yildagi Harbiy 
ustav va “Ra’nglar Tabeli” da harbiy unvonga auditor ham kirar edi. Petr I buni, 
sudyalarni, keyin oradan vaqt o’tib, sud eshitishlarida ishtirok etuvchi shaxs, va 
oxir oqibat, tergovchini auditor deb nomlangan Polsha misolida amalga oshirdi. 
Auditor armiyada mulkiy masalarni hal qilish uchun kerak bo’lgan. 1797 yili 
Rossiyada fuqarloigi bo’lgan amaldorlar auditor deb tan olina boshladi. 
1833 yilda auditorlarni o’qitish maqsadida Peterburgda bir necha vaqt 
o’tgandan so’ng Auditorlik maktabiga o’zgartirilgan ta’lim muassasasi joriy etildi. 
Auditorlik lavozimi aslida, ish yurituvchi, sud kotibi va prokurorlik lavozimlarini 
o’z ichiga olar edi. 1867 yilda Rossiyada harbiy-sud reformalarini olib borish 
davomida auditorlik lavozimi bekor qilindi. Oradan bir necha vaqt o’tib, Rossiyada 
mustaqil moliyaviy nazorat tizimini qaytadan yo’lga qo’yish chora-tadbirlarini 
amalga oshirish qabul qilindi. Avval, 1831 yilda Qasamyod qilgan buxgalterlar