Akrom abbasovich karimov, zafar avazmuratovich muqumov, mutabar hamidullaevna khodjaeva

Faqat "yagona" sertifikatga ega auditorlar audit o’tkazishlari mumkin 
bo'lgan tashkilotlar: 
• qimmatli qog'ozlari tashkil etilgan savdolarda murojaatga yo'l qo'yilgan 
tashkilotlar;
• kredit tashkilotlari;
• sug'urta tashkilotlari;
• nodavlat pensiya jamg'armalari; 
• ustav (yig'ma) kapitalida davlat mulki ulushi kamida 25 foizni tashkil 
etadigan tashkilotlar;
• davlat korporatsiyalari;
• davlat kompaniyalari. 
Rossiyada auditorlik faoliyatini amalga oshiruvchi auditorlar va 
tashkilotlar: 
Rossiyada ilk auditorlik firmalari 1987 yilda tuzilgan.
2010 yil 1 yanvar holatiga auditorlik faoliyatini yuritish huquqini beruvchi 
litsenziyaga ega 6,2 ming auditorlik tashkiloti va 700 ga yaqin yakka tartibdagi 
auditor (tadbirkor) lar edi. 38 mingdan ortiq kishi Rossiya Moliya vazirligi 
tomonidan berilgan auditorning malaka sertifikatiga ega edi. Rossiya 
Federatsiyasi Moliya vazirligi tomonidan akkreditatsiyadan o'tgan beshta 
professional auditorlik uyushmasining ma'lumotlariga ko'ra, ularning a'zolari 
3370 sertifikatlangan auditorlik tashkilotlari va 8356 sertifikatlangan auditorlari 
bo'lgan. 
Rossiya auditorlar reyestri bo’yicha 2019 yil aprel holatiga ko’ra, 4127 ta 
auditorlik tashkilotlari ulardan 68tasi xalqaro tarmoqqa kirgan va 1922 tasida 
yagona attestatga ega auditorlar hamda umumiy auditorlar soni 19507 ta va 
ulardan 4244 tasi yagona attestatga ega auditorlar faoliyat yuritmoqda
1
. 

---

111 
Rossiya auditorlar palatasi, professional auditorlar instituti, professional 
buxgalterlar mintaqaviy institutlari auditorlar gildiyasi, Moskva auditorlar 
palatasi, Rossiya auditorlar kengashi, auditorlar uyushmasi: yanvar 1 2010, 
auditorlar o'z-o'zini tartibga soluvchi tashkilotlar reestriga Rossiya Moliya 
vazirligi 
yangi 
federal 
qonun 
ostida 
endi 
bo'lib 
o'tdi 
"Hamdo'stlik“(«Содружество»). 2010 yilning 15 yanvarida 3790 ta auditorlik 
tashkiloti va 18 894 ta attestatsiyadan o'tgan auditor ularning a'zolari hisoblanadi. 
Qonunning kamchiliklariga to’xtab o’tadigan bo’lsak: 
1) Qonunning qabul qilinishi cho’zilib ketishi auditorlik faoliyati 
tamoyillarining ma’naviy eskirishiga olib keldi. Bu vaqt mobaynida ko’pgina 
rejalar o’zgardi. Shuningdek, moliyaviy hisobotning Xalqaro Standartlariga o’tish 
dasturi qabul qilindi, Rossiya Butunjahon Savdo Tashkilotiga a’zo bo’lishini e’lon 
qildi. Shuning uchun, Qonunga kerakli kontseptual tuzatishlar kiritish zarur bo’lib 
qoldi; 
2) Qonunda ikkita - “audit” va “auditorlik faoliyati” atamalari aralashtirib 
yuborilgan va uslubiy jihatdan noto’g’ri yondashilgan. Bular o’z boshqaruv 
mexanizmlariga ega va butunlay turli iqtisodiy tushunchalardir. 
Audit – bu moliyaviy hisobotning to’g’riligini aniqlash maqsadida o’tkazilgan 
mustaqil tekshiruvdir. 
Auditorlik faoliyati esa – bu audit tekshiruvini o’tkazishning tadbirkorlik 
faoliyatlaridan biri. 
3) Qonunda Federal organ tomonidan tasdiqlangan auditorlik standartlari, 
qoidalarini qo’llash talab etilgan. Audit ishini rejalashtirish va hujjatlashtirishda, 
auditorlik hisobotini tayyorlashda va auditorlik xulosasini taqdim etishda ham 
Federal organ tomonidan tasdiqlangan audit standartlarini qo’llash talab etilgan. 
Bu Qonunda audit faoliyatini olib borishda auditorlik ish usullarini mustaqil 
tanlash tamoyili mavjud emas. Shuningdek, Federal organ tomonidan tasdiqlangan
qoidalarni qo’llash oqibatida, auditor yoki mijozga etkazilgan zarar Federal organ 
javobgarligiga o’tkazilishi keltirilmagan; 

---

112 
4) Federal organ tomonidan tasdiqlangan auditorlik faoliyati standartlari, 
qoidalari Xalqaro Buxgalterlar Federatsiyasi tomonidan qabul qilingan va ko’pgina 
jahon mamlakatlarida qo’llash tavsiya qilingan Xalqaro Auditorlik Standartlari 
bilan bir qancha tafovutlar mavjud. 
Federal organ tasdiqlagan standartlarni qo’llash majburligi, Rossiya 
auditorlarining chet el korxonalari, qo’shma korxonalarni audit tekshiruvini 
o’tkazishni cheklab qo’yadi. Oqibatda, chet el korxonalari va qo’shma korxonalar 
chet el auditorlik kompaniyalariga murojaat qilishga majbur bo’lib qolishadi. 
Sababi, ular xalqaro normalar doirasida ish olib borishadi. 
5) Federal organ tomonidan ishlab chiqilgan auditorlik standartlarini qo’llash 
majburligiga ega Qonun normalari “Alohida faoliyat turlarini litsenziyalash 
haqida”gi Rossiya Federatsiyasining qonuni moddalariga zid keladi. Chunki unda 
qo’shimcha litsenziya olish talablari keltirilgan bo’lib, “Alohida faoliyat turlarini 
litsenziyalash haqida”gi Rossiya Federatsiyasining qonunining moddalarini inkor 
etadi. 
6) Qonunda Rossiya auditorlik standartlari bilan Xalqaro Auditorlik 
Standartlari o’rtasida o’zaro tafovut muammosi hali ham javobsiz qolmoqda. 
Chunki Rossiya iqtisodiyoti chet el investitsiyasi oqimi bilan chambarchas bog’liq. 
Yuqorida sanab o’tilgan kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida 2008 yil 24 
dekabrda ushbu qonunning yangi tahriri qabul qilindi. Hozirgi kunda ushbu qonun 
26 ta moddadan iborat. 
.