Akrom abbasovich karimov, zafar avazmuratovich muqumov, mutabar hamidullaevna khodjaeva

Rossiya Federatsiyasida auditorlik tashkilotlarining turlari 
 
№ 
Auditorlik 
tashkilotining turi 
Auditorlar soni 
Ko’rsatadigan xizmatlar turi 
1 
Transmilliy auditorlik 
tashkilotlari 
100000 kishidan 
ortiq 
Auditorlik tekshiruvlari va 
professional xizmatlarning 
barcha turlari 
2 
Milliy auditorlik 
tashkilotlari 
100 kishidan ortiq 
Auditorlik tekshiruvlari va 
professional xizmatlarning 
Отформатировано: Цвет шрифта: Авто
Отформатировано: Цвет шрифта: Авто

---

113 
barcha turlari 
3 
Yirik va o’rta 
mintaqaviy auditorlik 
tashkilotlari 
25 kishidan 100 
kishigacha 
Mintaqaviy bozorda 
xizmatlarning chegaralangan 
turlari 
4 
Kichik mahalliy 
auditorlik tashkilotlari 
25 kishidan kam 
Bitta yoki bir nechta xizmat turi 
Etakchi 
iqtisodiy
oliy
ta’lim
muassasalarining
palata
ta’sischilari
sifatida
qatnashishiga
ularning
yuqori
intellektual
potentsialidan
faqatgina
auditorlarni
tayyorlash
va
qayta
tayyorlash
tashkilotlarida
emas
, 
balki
Rossiya
auditi
rivojlanishining
strategik
yo’nalishlarini
ishlab
chiqishda
ishtirokiga
ruxsat
beradi
. 
Rossiyada
tashkil
etilgan
Auditorlar
palatasi
auditorlik
faoliyatidagi
muammolarni
kompleks
hal
etishni
ta’minlaydi
, 
har
bir
auditor
va
auditorlik
tashkilotlarining
to’liq
mustaqilligini
ta’minlaydi
va
ularning
manfaatlarini
o’zida
aks
ettiradi
.
Rossiya
auditorlar
palatasi
quyidagi
komissiyalardan
tashkil
topgan
: 
1.
Axborot
bilan
ta’minlash
bo’yicha;
2.
Soliqqa
tortish
bo’yicha;
3.
Bank
auditi
bo’yicha;
4.
Xalqaro
aloqalar
bo’yicha;
5.
Sug’urta
auditi
bo’yicha;
6.
Mustaqil
iqtisodiy
ekspertiza
bo’yicha;
7.
Mintaqaviy
bo’linmalar
bilan
aloqalar
bo’yicha;
8.
OAV
va
jamoatchilik
bilan
aloqalar
bo’yicha;
9.
Kasbiy
etika
bo’yicha;
10.
Buxgalteriya
hisobi
bo’yicha;
11.
Professional
me’yorlar
va
standartlarni
ishlab
chiqish
bo’yicha;
12.
Kasbiy
tayyorgarlik
bo’yicha;
13.
Qonunchilik
bo’yicha;
14.
Xalq
xo’jaligida
audit
bo’yicha
(
xalq
xo’jaligi
korxonalari
)
;
15.
Kasbiy
faoliyatni
nazorat
qilish
bo’yicha;
16.
Fan
-
ilmiy
faoliyat
va
audit
rivojlanishining
muammolari
bo’yicha.
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...

---

114 
Faoliyat
yo’nalishlarining
asosiy
rejalari
qisqa
vaqtda
ishlab
chiqildi
va
amalga
oshirildi
. 
Rossiya
bozor
munosabatlariga
o’tishida
yangi
iqtisodiy
institutlar
tuzish
, 
tadbirkorlik
faoliyatining
turli
subektlari
o’z
-
o’zini
boshqarishi
zaruriyati
namoyon
bo’lishida
auditorlik
instituti
muhim
o’rin
egallaydi
.
6.2.
 
Ukrainada
 
auditorlik
 
faoliyati
 
Ukrainada
auditorlik
faoliyati
bozor
munosabatlariga
o’tish
bilan
rivojlana
boshladi
. 
Auditorlik
xizmatiga
asosan
qo’shma
korxonalar
ehtiyoj
sezgan
, 
xorijiy
investorlar
auditorlar
hisobotlarini
(
hujjatlarini
) 
tasdiqlashni
talab
qilgan
. 
Audit
va
auditorlik
tashkilotlarining
rivojlanishi
jahon
amaliyotiga
ega
bo’lish
, 
tajribadan
foydalanish
bilan
amalga
oshiriladi
. 
Ukrainada
auditorlik
faoliyati
quyidagi
bosqichlarda
yuzaga
kela
boshladi
.
Birinchi
bosqich
– 
bu
1993 
yilda
“
Auditorlik
faoliyati
to’g’risida
”
gi
qonunining
qabul
qilinishi
bilan
bog’liq
bo’lib
, 
mahalliy
audit
sohasi
huquqlarini
aniqlashda
judayam
muhim
bo’lgan
. 
Ikkinchi
bosqich
– 
Ukraina
auditorlarining
professional
etikasini
milliy
me’yoriy
hujjatlar
va
kodekslarda
jamlagan
audit
boshqaruvi
me’yoriy
-
huquqiy
tizimini
qayta
ishlash
.
Uchinchi
bosqich
- 
me’yorlarni
amalga
oshirish
va
ulardan
foydalanishni
talab
qiluvchi
hujjatlarni
qayta
ko’rib
chiqish
. 
1993 
yil
22 
aprelda
“
Auditorlik
faoliyati
to’g’risida
”
gi
Ukraina
qonunining
qabul
qilinishi
bilan
auditning
shakllanishi
va
rivojlanishi
tez
sur’atlarda
amalga
oshirildi
. 
Bunda
gap
avvalo
faoliyatning
mazkur
turiga
litsenziya
(
ruxsatnoma
) 
berish
, 
auditorlik
tashkilotlarini
tashkil
qilish
va
auditorlarni
sertifikatlashtirish
haqida
boradi
. 1994-1995 
yillarda
auditor
va
auditorlik
tashkilotlari
ishlari
yuqori
sifat
mezonlarida
tashkil
qilindi
, 
auditorlik
tekshiruvidan
so’ng
tashkilotlarning
soliq
va
boshqa
to’lovlarning
o’z
vaqtida
va
qoidalar
bo’yicha
, 
byudjet
va
byudjetdan
tashqari
fondlar
bo’yicha
amalga
oshirilishi
kafolatlangan
.
1997 
yilda
auditda
nisbatan
pasayish
kuzatildi
, 
bu
esa
majburiy
audit
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано: Отступ: Первая строка: 0 см
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...
Отформатировано
...

---

115 
ob’ektlari
o’rtasida
qonun
chiqarish
tashabbusining
qisqarishi
bilan
bog’liq
. 
So’ngi
yillarda
shunday
holat
kuzatildiki
, 
iqtisodda
axborot
aniqliligi
va
ishonchliligining
o’sishini
talab
qiluvchi
xo’jalik
ishlari
qiyinlashdi
. 
Shuning
uchun
aynan
mustaqil
auditga
alohida
korxonalarning
moliyaviy
hisobotlari
haqidagi
ishonchli
fikrlarini
bildirish
va
olish
vazifalari
topshirildi
. 
1992 
yil
fevralda
Kievda
auditorlar
yig’ilishida
auditorlik
faoliyatini
amalga
oshiruvchi
birlashgan
jamiyati
Ustavi
– 
Ukraina
auditorlar
ittifoqi
tuzildi
(
UAI
). 
UAIning
maqsadi
auditorlik
faoliyatini
rivojlantirishga
ko’maklashish
, 
qonuniy
huquq
va
manfaatlarini
himoya
qilish
uchun
auditorlar
birlashishini
kuchaytirish
deb
e’tirof
etilgan
.
Mamlakatda
auditorlik
ishini
unifikatsiyalash
, 
mukammallashtirish
, 
rivojlanishiga
yordam
berish
maqsadida
alohida
mustaqil
organ
– 
Ukraina
auditorlar
palatasi
(
UAP
) 
tuzildi
. 
UAP
ning
asosiy
vazifasi
davlatda
audit
rivojlanishiga
ko’maklashish
, 
Ukrainadagi
auditorlik
faoliyatiga
tegishli
muhim
masalalarni
yagona
metodologik
asosda
hal
etish
bo’lgan
. 
1999 
yil
1- 
yanvarda
Ukrainada
amaldagi
doimiy
Milliy
audit
me’yori
(
MAM
) 
qabul
qilinib
, 
ungacha
1995-1996 
yillarda
vaqtinchalik
audit
me’yorlari
qabul
qilingan
.
1997 
yil
martidan
audit
masalalariga
bag’ishlangan
“
Ukraina
buxgalter
va
auditi
axborotnomasi
” 
rasmiy
jurnali
chop etilmoqda
. 
U
Ukraina
auditorlar
ittifoqi
va
Ukraina
professional
buxgalterlari
, 
auditorlari
federatsiyasi
tomonidan
nashr
qilinmoqda
. 
Jurnal
professional
tayyorgarlikdan
o’tgan
mutaxassislar
va
professionallikka
intilganlar
uchun
mo’ljallangan
. 
Auditorlar
MHXSni
joriy
qilishda
katta
rol
o’ynaydi
. 
Ukraina
auditorlar
palatasi
bu
davr
mobaynida
MHXSni
rivojlantirishga
amaliy
yordam
qilib
kelgan
. 
MHXS
bo’yicha
har
yillik
sifatni
oshirish
bo’yicha
auditorlar
majburiy
ta’limini
olib
borgan
va
olib
bormoqda
. 
Milliy
sifatda
Xalqaro
audit
standartlarini
qabul
qilish
shubhasiz
palataning
tarixiy
qarori
bo’ldi
. 
XAS
ni
ukrain
tiliga
tarjima
qilish
bo’yicha
katta
ishlar
olib
borildi
. 
Shuningdek
, 
Ukraina
auditorlar
palatasi
standartlarni
joriy
qilish
bo’yicha
metodik
takliflar
, 
auditorlik
xizmati
sifatining

---

116 
nazoratini
amalga
oshirish
, 
ish
hujjatlarini
joriy
qilish
va
boshqalarni
ko’rib
chiqadi
. 
2006 
yil
oktyabrda
“
Auditorlik
faoliyati
to’g’risida
”
gi
Ukraina
qonuniga
o’zgartirish
kiritildi
. 
Bu
Ukrainada
mustaqil
auditning
rivojlanishi
va
auditorlik
faoliyati
ustidan
jamoaviy
nazorat
va
boshqaruvni
shakllantirishda
muhim
davr
bo’ldi
. 
Bug’alteriya
hisobi
va
audit
islohoti
faqatgina
adabiyotlar
tarjimasini
yaratishda
turtki
bo’lib
qolmasdan
, 
buxgalteriya
hisobi
va
audit
bo’yicha
soddalashtirilgan
milliy
adabiyotlarni
etarlicha
miqdorda
shakllantirdi
.