Aktiv qarshilik yuza effekti deb ataluvchi jarayon hisobiga
Download 1.09 Mb. Pdf ko'rish
|
aktiv induktiv va sigim qarshilik (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Induktiv qarshilikli zanjir.
- 3.7- rasm. b) Aktiv, Induktiv va sigim qarshiliklar
- Sig‘im qarshilikli zanjir.
Aktiv qarshilik yuza effekti deb ataluvchi jarayon hisobiga o‘zgarmas tok o‘tayotgan zanjirdagi qarshilikdan katta bo‘ladi. R R l S > 0 = r . O‘zgaruvchan tokning chastotasi qancha katta bo‘lsa, aktiv va o‘zgarmas tok zanjiridagi qarshiliklarning farqi shuncha katta bo‘ladi. Agar 3.7- rasm, a dagi zanjirdan sinusoidal tok
m sin wt o‘tsa, aktiv qarshilikdagi kuchlanish pasayishi Om qonuniga asosan: U = iR = I max
R sin at = U max
sin wt; U = I max
· R bo‘ladi. Ko‘rib turibmizki, tok va kuchlanishning boshlang‘ich fazalari bir xil. Demak, vektor diagrammada tok va kuchlanish ustma-ust tushadi yoki boshqacha qilib aytganda, tok va kuchlanish orasidagi faza siljish nolga teng. Òok va kuchlanish 3.7- rasm, b dagi vektor diagrammada ko‘rsatilgan. Induktiv qarshilikli zanjir. Induktivlik chiziqli elektr zanjirlarida o‘zgarmas kattalik bo‘lib, iste’molchining magnit maydonini hosil qilish xususiyatini va shu maydonda to‘plangan energiya miqdorini W L =
2 2
xarakterlaydi. Faraz qilaylik, zanjirdan sinusoidal I = I max sinw · t tok o‘tyapti (3.8- rasm, a). Elektromagnit induksiya qonuniga binoan induktivlikdagi kuchlanish pasayishi: ( )
) w w × = - - - × w × =
= = w × × o
t di L dt dt U L L I t X I t L L max max
sin cos
= sin
+ 90 3.7- rasm. b) Aktiv, Induktiv va sig'im qarshiliklar Ko‘rib turibmizki, tokning boshlang‘ich fazasi nolga teng bo‘lganda, induktivlikdagi kuchlanishning boshlang‘ich fazasi 90° ga teng. Demak, induktivlikdagi tok va kuchlanish orasidagi fazalar siljishi 90° ga teng, ya’ni tok o‘z kuchlani- shidan 90° siljigan bo‘ladi. 3.8- rasm, b da induktivlikdagi
Biz yuqoridagi induktivlikdagi kuchlanish uchun yozilgan ifodada yangi kattalik X L kiritgandik. X L = w
L — induktiv qarshilik deb ataladi. Sig‘im qarshilikli zanjir. Sig‘im chiziqli elektr zanjirida o‘zgarmas kattalik bo‘lib, iste’molchining elektr maydonida to‘planadigan energiya miqdorini xarakterlaydi: =
C W 2 C . 2 Faraz qilaylik, 3.9- rasm, a dagi zanjirda U kuchlanishli sinusoidal tok I = I max
sinw ·t ta’sir qilyapti. Bunda zanjirdagi o‘zgaruvchan tok o‘tkazgich kesim yuzasidan o‘tadigan zaryad miqdorining ma’lum vaqt davomida elementar o‘zgarishi bilan aniqlanadi: × =
dq dt I Zaryadning vaqt davomida o‘zgarishi: dq = cdU = cdU C . Bu ifodani hisobga olib, sig‘imdagi o‘zgaruvchan tokni yozsak: C C dU dt C I = . Bu ifodadan ò = C C I C I dt. U 3.8 - rasm .
a) Òokning qiymatini hisobga olgan holda ifoda quyidagicha yoziladi: p 0
= æ ö w w =
w ç ÷ w è ø o I I C C U tdt t X I t max
max Ñ Ñ max _
. _ sin
cos sin
90 Bundan
w Xc I Ñ — sig‘im qarshilik deyiladi. Keltirilgan ifodalardan ko‘rinib turibdiki, kuchlanish- ning boshlang‘ich fazasi 90° ga teng. Demak, sig‘im qarshi- ligidagi tok va kuchlanish orasidagi faza siljishi 90° ga teng bo‘lib, tok kuchlanishdan 90° oldinda bo‘ladi. 3.9- rasm, b da vektor diagramma ko‘rsatilgan. Sig‘imning qutblarida kuchlanish ko‘paygan sari, uning elektr maydonida to‘planadigan energiya miqdori ortib boradi. Bu energiya hech qanday foydali ish bajarmaydi, u manba bilan almashinib turadigan energiyadir. Bu almashinib turadigan energiyaning o‘zgarish tezligi manba chastotasiga nisbatan ikki marta ortiq bo‘ladi.
3.9- rasm. b) a) Download 1.09 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling