Algae tuban oʻsimliklar dunyochasi; sodda tuzilgan, asosan, suvli

---

Suvoʻtlar

Suvoʻtlar (Algae) — tuban oʻsimliklar

dunyochasi; sodda tuzilgan, asosan, suvli

muhitda oʻsadi. S. bir hujayrali

mikroskopik kattalikda koloniya boʻlib

yashaydigan, koʻp hujayrali va uz. 60 m

gacha boʻlgan turlarni oʻz ichiga oladi.

Ayrim turlarida toʻqimalar rivojlangan.

Tanasining hujayralari ixtisoslashmagan,

oʻtkazuvchi toʻqimalari rivojlanmagan.

Rizoidlari substratga yopishish uchun

xizmat qiladi. Koʻkyashil va proxlorofit S.

— prokariotlar; ularni, odatda, mustaqil

---

guruh sifatida sianobakteriyalarga,

evglenasimon S.ni koʻpincha bir hujayrali

hayvonlarga (xivchini boʻlishi, ayrim

turlarining golozoy oziqlanishi tufayli)

kiritiladi. Eukariot S hujayrasi

xloroplastlari (xromatoforlari)da pirenoid,

harakatchan S.da xivchin, baʼzan koʻzcha,

qisqaruvchi vakuola boʻladi. Koʻpchiligi

avtotrof, bir qancha turlari geterotrof va

golozoy oziklanadi. S.ning bir qismi

geterotrof, jumladan, parazit oziqlanishga

oʻtgan. Vegetativ, jinssiz va jinsiy

(gologamiya, izogamiya, anizogamiya,

oogamiya) koʻpayadi. S. zoosporalar

hosil qilib koʻpayishi bilan yuksak

oʻsimliklardan farq qiladi.

---

Biokimyoviy xususiyati (pigmenti, hujayra

qobigʻi tarkibi, zaxira oziq moddalar

xili)ga va gʻujayrasining submikroskopik

tuzilishiga binoan, S. 10 boʻlim;

koʻkyashil, qizil, tillarang , diatom, dinofit,

qoʻngʻir, sariqyashil, evglenasimon, yashil,

harasimonlarga ajratiladi. 41000 dan

ortiq turi maʼlum. Dengizlarda qirgʻoqdan

boshlab 200 m gacha va undan ham

chuqurroqda, chuchuk va oʻta

shoʻrlangan suv havzalari, qaynoq

buloqlar, tuproqda, jumladan, togʻ va

dashtlarda uchraydi. Xivchinli davrga ega

boʻlgan S. 2 guruhga boʻlinadi: a va v

xlorofillga ega boʻlgan yashil S.

(evglenasimonlar, yashil S, harasimonlar)

hamda v xlorofillsiz, lekin koʻpincha s

---

xlorofillga ega boʻlgan sariqqoʻngʻir S.

(tillarang , diatom, sariqyashil S). S.ning

har xil boʻlimlari turli xil bir xujayrali

organizmlardan mustaqil holda kelib

chiqqanligi taxmin qilinadi.

S. biosferada organik moddalarni ilk bor

hosil qiluvchi organizmlar sifatida juda

katta ahamiyatga ega; okeanlarda Si

biomassasi 1,7 mlrd. t ga yaqin (1 yilda

550,2 mlrd. t). S. 1 ga suv yuzasiga

nisbatan 1,3—2,0 t quruq biomassa hosil

qiladi.

Yer atmosferasida erkin kislorodning

paydo boʻlishi ham S. bilan bogʻliq. S. eng

qad. organizmlar boʻlib, ulardan boshqa

oʻsimliklar kelib chiqqan. Koʻpchilik bir

---

xujayrali S. zamburugʻlar bilan simbioz

yashashi tufayli lishayniklar xrsil boʻlgan

(qarang 

Lishayniklar

). S.ning Yer yuzidagi

geokimyoviy ahamiyati kalsiy va

kremniyning tabiatda aylanishi (diatom S.

qoldiqlari) bilan bogʻliq. Yirik S. ovqat

uchun ishlatiladi, chorva ozigʻi sifatida

qoʻllanadi va tibbiyotda alginatlar, yod va

mikrobiologiya sanoati uchun zarur

boʻlgan agaragar olinadi. Laminariya,

makrotsista, porfira va boshqa S.

dengizlarda maxsus koʻpaytiriladi

(qarang 

Akvakuloʻpura

), Koʻpchilik S.dan

oqova suvlarni biologik tozalash va suv

havzalarining ifloslanishini aniqlashda

bioindikator sifatida foydalaniladi. Sni

oʻrganuvchi fan — algologiya deyiladi.

---

Oʻktam Pratov.

 

Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-

2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

 

 

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib,

Vikipediyaga yordam berishingiz

mumkin. 

Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

---

  Soʻnggi tahrir 1 yil avval IluvatarBot tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Suvo tlar&oldid=2053318

" 

dan olindi