Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi


-MAVZU. KONFLIKTLARNING  TABIATI VA  TURLARI


Download 1.13 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/156
Sana26.11.2021
Hajmi1.13 Mb.
#177677
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   156
Bog'liq
pedagogik konfliktologiya

 
3-MAVZU. KONFLIKTLARNING  TABIATI VA  TURLARI  
Reja 
1. Konflikt tushunchasi, predmeti  va  obyekti 
2. Konflikt  chegaralari 
3. Konflikt  sabablari  va  motivlari 
 
1. Konflikt tushunchasi, predmeti  va  obyekti 
Konflikt    tushunchasi    va  ta’rifi.  Konflikt  tushunchasi  ilmiy  adabiyotda  bir  xil 
ma’noda  qo’llanilmaydi.  «Konflikt»  atamasining  juda  ko’p  ta’riflari  mavjud. 
«Konflikt»  tushunchasiga  nisbatan  eng  umumiy  yondoshuvga  ko’ra,  u  ziddiyatga 
umumiy  tushuncha  sifatida,  eng  avvalo,  ijtimoiy  ziddiyat  sifatida  qaraladigan 
tushunchadir. 
Har  qanday  ziddiyatning  rivojlanishi  murakkab  jarayon  bo’lib,  u  obyektiv 
ziddiyatlarning  yuzaga  kelishi,  avj  olishi  va  hal  etilishi  asosida  ro’y  beradi.  Marks 
nazariyasidagi  sosializm  g’oyasi  sinfiy  konfliktlarni  inkor  etib  kelgan.  XX  asrning 
30-yillari  oxirida  bir  qator  mualliflar  tomonidan  sosialistik  jamiyatni  «konfliktsiz» 
rivojlanishi,  antagonistik  qarama-qarshiliklarning  bo’lmasligi    haqidagi  g’oya  ilgari 
surilgan. Bu g’oya sosializmda ishlab chiqarish munosabatlarining ishlab chiqaruvchi 
kuchlar  xarakteriga  to’liq  mos  kelishi  haqidagi  shiorda  o’zining  to’la  ifodasini 
topgan. Keyinchalik bunday mos kelish faqat bir-biriga qarshi turgan ikki tomonning 
birligi  bilan  uyg’unlashgandagina  namoyon  bo’lishi  tan  olingan.  Mos  kelishlik 
qarama-qarshiliklar  birligi  doirasida  qo’shilgan  (birlashgan)  vaqtda  ziddiyatlar 
rivojining  muayyan  bosqichi  sifatida  talqin  qilingan.  Boshqa  guruh  faylasuflar  esa 
sosializmning asosiy ziddiyatlari bu ishlab chiqaruvchi kuchlar bilan ishlab chiqarish 
munosabatlari  o’rtasidagi,  ba’zan  ishlab  chiqarish  bilan  iste’mol  o’rtasidagi,  eski 
bilan  yangi  o’rtasidagi  ziddiyat  deb  tushunganlar.  Bir  guruh  ingliz    olimlarning 
fikricha, «Konfliktlar  bu  hayotning  muqarrar  va  ko’pincha  ijodiy  bo’lgan  bir  
qismidir.  Konfliktlar    insonlarning    maqsadlari    farqlanganda    yuzaga    keladi. 


 
 
24 
Kelishmovchiliklar  va  konfliktlar  odatda   zo’rlik  qo’llanilmasdan  hal  qilinadi  va  
ko’pincha      barcha    jalb    qilingan      tomonlarning    ahvolini      yaxshilanishiga    olib  
keladi. Bu  holat  konfliktlar   bizning  mavjudligimizning   bir  qismi   bo’lganligi  
bois  to’la  adolatli  hisoblanadi.»
1
.  
Demak,  ziddiyatlar  muammolari  muayyan  darajada  ilmiy  adabiyotda  olimlar 
e’tiborini  o’ziga  tortgan.  Biroq,  bu  holatni  konfliktlar  nazariyasiga  taalluqli  deb  
bo’lmaydi,  chunki  mohiyat  jihatidan  unga  umuman  e’tibor  berilmagan.  Shunga 
qaramasdan  ziddiyatlar  va  konfliktni,  bir  tomondan,  sinonimlar  sifatida  hisoblash 
mumkin  emas,  boshqa  tomondan  esa,  ularni  bir-biriga  qarama-qarshi  qo’yib  ham 
bo’lmaydi.  Ziddiyatlar,  qarama-qarshi  turishlik,  tafovutlar  -  bular  konflikt  uchun 
zarur,  biroq  yetarli  shartlar  emas.  Qarama-qarshi  turishlik  va  ziddiyatlar,  qachonki 
ularni ifodalovchi  kuchlar o’zaro ta’sirga, o’zaro munosabatga kirisha boshlaganda 
konfliktga  aylanadi.  Shunday  qilib,  konflikt  obyektiv  yoki  subyektiv    qarama-

Download 1.13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   156




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling