Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat unversiteti jismoniy madaniyat faku

Maqsadli  normativlar.   Model tavsiflari sportchilarni tayyorlash  jarayoni  

oxirgi natijasi bo’lib xizmat qiladi: mamlakat   terma jamoalari  uchun  bu 

Olimpiya turt yillik  sikilning  tugashi bo’lib, milliy terma jamoalar  va yosh 

sportchilar  uchun –ko’p yillik tayyorgarlik bosqichlari hisoblanadi.  

Model tavsiflari asosida, tayyorgarlik  asosiy parametirlari  bo’yicha 

normativ talab ishlab chiqildi.  Normativ talablar ko’rsatkichlari tayyorgarlikning 

keng  qamrab oladi, bunda ular model darajalari orasidagi  vaqt doiralariga 

bo’linadi., ya’niy  yil davrlariga   (o’rtacha sikkllar mikrosikllar)  va o’ziga xos  

bosqich sikllariga     bo’linadi. Ularning tarkibiga quyidagilar  kiradi: texniko –

taktik  tayyorgarlik; jismoniy tayyorgarlik;  ma’naviy –irodaviy tayyorgarlik; 

---

                                                                    

20 

nazariy (intellektual) tayyorgarlik;  integral    tayyorgarlik; marfalogik belgilar, 

fizalogik imkoniyatlar; sportchilarning yosh guruxlari.  

Sportchilarni tayyorlash ta’minlashda, markaziy  o’ringa murabbiylar 

professionalizimi  ega bo’lib, u tizim muvofaqiyatli faoliyat yuritish  uchun muhim 

ahamiyat kasb etadi.  Alohida ahamiyatga murabbiylarning  o’quv muassasalarida  

alohida tayyorlanishi  qayta tayyorlanishi  va malaka oshirishdir. Ayniqsa 

murabbiylik  ishiga  qiziqish bildirgan shaxslarni professonal deshadi.  

Sportdagi saralash muayan sport turiga yuqori tayyorgarlikni  ko’rsatgan, 

sport imkoniyatlariga ega, yuqori darajadagi  raqobatbardoshlikni  ko’rsatgan 

sportchilarni aniqlashga qaratilgan tadbirlar kompleksidir. Sifatli darajada o’zgarar 

ekan, saralash barcha tayyorgarlik darajasidagi sportchilarning tayyorgarlik 

tizimiga kirib boradi.  

Sportchilar ko’p yillik tayyorgarligi tizimidagi maqsadlardan kelib chiqgan 

holda, quyidagi bosqichni ajratish mumkin: birinchi –  umuman sport turiga 

nisbatan  qobiliyatini qniqlashga qaratilgan  boshlang’ich saralash;  ikkinchi  

ixtisosliklar bo’yicha  sportchilar  differensiasiyasi va perspektivasiniqniqlash, 

uchunchi  –  oliy guruh jamoalariga saralash; to’rtinchi –  turli darajadagi 

musobaqalarda qatnashish uchun terma jamoalariga saralash.