Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat unversiteti jismoniy madaniyat faku

Tizim  moddiy  –texnik  ta’minoti yuqori darajada  bo’lishi lozim. Har –bir  

sport turiga  nisbatan,, bular  toifasiga  quyidagilar kiradi.  

Barcha toifadagi  mamlakat terma  jamoalari  tayyorgarlik markazlari; 

Rezerv tayyorlash markazlari  -Olimpia zaxiralari  o’quv yurtlari va  bolalar 

maktablari  dislokatsiyasi. 

Sport inshoatlari, mashq uchun muljallangan  asbob va anjomlar; mashq va 

musobaqalar  uchun sport anjomlari;   

Muvofiq uskunalarga  ega tiklanish markazi; 

Terma jamoalari, oliy toifa jamoalari va yaqin rzerv  ilmiy-uslubiy  

ta’minoti; turli yunalishdagi muassasalar, yangi axborot texnalogiyalari, zarur 

aparatura;  

Tizim  barcha komponentlari  moddiy ta’minoti. 

---

                                                                    

21 

Sportchilarni tayyorlash  tizimi muvafiqiyatli faoliyat uchun  zaruriy  

shartlardan biri, turli yosh va  sport darajasidagi  sportshilar bilan ishlash 

tashkilligi formalari  mavjudligidir. Bular toifasiga ummumta’lim maktabi,  o’rta 

va oliy  o’quv  yurtlaridagi  sport seksiyalari, bolalar sport maktablari, Olimpiya 

rezervi maktablari, oliy toifal mamlakatlari kiradi[11].   

Alohida ahamiyatga  tayyorgarlikning  boshqarilishi va uning kadr va 

moddiy  -molaviy ko’p  yillik  tayyorgarlikning  barcha darajadagi  ta’minoti ega. 

Mazkur  ish sport   fediratsiyalari, jismoniy tarbiya va sport bo’yicha turli 

darajadagi ma’muriy  organlari ishtirokida  fedral tuzilmalar tomonidan amalga 

oshirilishi kerak.    

Tayyorgarlik maqsadlari amalga oshirilishi   tub tizimi  mashq, musobaqalar, 

profilaktik  –tiklanish vositalari, sportchi shaxsini shakillantirishlarni o’z ichiga 

oladi.  

Mashq davomida  sport imkoniyatlari  shakillanishi, jismoniy imkoniyatlar  

rivojlanishi  va  organizim  funksional  imkoniyatlari  oshishi, texniko –taktik  

faoliyat arsenal   kengayishi,  musobaqaviy  raqobatchilik  yurita olish, 

musobaqaviy  faoliyat ko’niktirish,  sportchilar shaxsini  shakillantirish. Mashqda 

tayyorgarlikning asosiy tomonlari ajratiladi:  texnik, taktik,  jismoniy, funksional, 

ruhiy, nazariy, integral.  

Musobaqalar, musobaqaviy faoliyat sport asosi, maqsadi, effektivlik omili 

va asosiy  sportchilarini tayyorlash vositasini  tashkil etadi. Musobaqalarning  

o’ziga xos  xususiyatlari  yo’nalshsiz  va ularning etarli miqdorsiz, sportchilarning 

optimal tayyorgarligi imkoniyati mavjud emas.  

Musobaqaviy va mashq yuklamalari zamonaviy darajalarida, mashq va 

musobaqa  faoliyati davomida  tiklanish vositalari va ularni  qo’llash       uslublari, 

sportchilarni tayyorlash  tizimi maqsadlariga  erishish muhim omil  bo’lib,  mashq 

va musobaqalar  bilan bir qatorda xizmat qiladi [41].  

Tiklanish vositalari alohida mashq  va musobaqalar orasidagi intervallar, 

yillik  sikl  alohida   bosqichlari  jarayonida qo’llaniladi.   

---

                                                                    

22 

Tayyorlash tizimi maqsadlariga   erishish sportchilar  shaxsini shakillantirish  

bilan bevosita bog’liq  sportchilar shaxsini  shakillantirishdagi  muvoffaqiyat, 

murabbiy professio nalizimi va sportchilarning  mashq va musobaqaviy 

 

faoliyatiga bog’liq. Bunda kupchilik xolatlar, mashq jarayoni tuzulishi,  vosita va 

ussullari  tanlovi,  mashq va musobaqaviy  faoliyat mutanosibligini, murabbiy va 

sportchi  (jamoa) birgalikdagi ishga bog’liq. 

Shaxsiy xussusiyatlarni  shakillantirish borasidagi  ish   sportchi   kar’erasi 

davomida muhim ahamiyatga ega  -sport ishlari bilan shug’illanish boshidan, 

yuqori  muvofaqiyatlar  sportida aktiv  hayot tugatilishigacha. 

Sportch shaxsi shakillanishida  muhim omilga  nazariy va maxsus ruhiy 

tayyorgarlikka ega.