Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat unversiteti jismoniy madaniyat faku

3.7  Oliy va  o’rta  ta’lim  muassasalarida  sport ishlari. Mashg’ulot  va  

musobaqalar. Talabalik  sportining  shakillanishi.  

  

Talaba yoshlarning  xususiyatlari, o’quv  mehnati hususiyatlari, ularning  

imkoniyatlarini  o’ziga hosligi,  talabalik sportlarini  alohida bo’linmaga  ajratish 

uchun  imkoniyat yaratadi. 

Talabalik sporti  o’ziga hos  xususiyatlarga ega:  

•  Majburiy “jismoniy tarbiya”  darsi o’quv soatlari davomida sport bilan  

shug’illanish imkoniyatiga ega bo’lishi;  

•  Mustaqil ravishdahamda oliygoh sport seksiyalarida  akademik o’quv  

soatlari davomida  sport bilan  sgug’illanish  imkoniyatiga ega; 

•  Imkon qadar  talabalar sport  musobaqalarida  muntazam qatnashish   

imkoniyatiga ega  ( o’quv zachet musobaqalarida, ichki va tashqi  tanlangan 

sport musobaqalarida). 

Jismoniy tarbiya bo’yicha  o’quv dasturlari asosiy va sport  bo’linmalari  

talabalari uchun  sport turlari tanlovi  ko’zda tutiladi. 1 kursdagi  nazariy –metodik  

va umumjismoniy  aktiv tayyorgarlik  davridan  so’ng, talabalarga    mustaqil 

ravishda  sport turini tanlash  yoki oliygohda  o’qish jarayonida  muntazam  

mashg’ulotlar  uchun  sharoit yaratiladi. 

---

                                                                    

55 

 

Sport tayyorgarligi  jismoniy jihatdan  katta  tayyorgarlikka  ega talabalar 

o’quv  sport  bo’linmalariga  qabul qilinishadi.  Mazkur bo’limga qabul  etilishi 

uchun  talabalarning istagigina  etarli emas,  boshlang’ich sport tayyorgarligi  yoki 

sport bilan  shug’illanishga  qobiliyat zarur. Buning sababi  shundaki,  sport o’quv 

bo’linmasi guruhlarida tahsil olayotgan talabalar oldida, sport kvalifikatsiyasi 

darajasini  oshirish, sport   musobaqalarida  fa’kultet yoki oliygoh  jamoasi 

tomonidan  qatnashish talablari quyiladi. 

 

Sport bo’linmasiga        yozilish ixtiyoriy  bo’lib, o’quv –sport  

mashg’ulotlari  bo’sh  vaqtning   qushimcha  sarflanishi  bilan bog’liq. 

 

Mashg’ulotlar odatda,  umumoliygoh o’quv   mashg’ulotlari  grafigidan  tashqari 

bo’lib, kattaroq  hajmda  amalga oshiriladi.  

 

Asosiy  bo’linmada  sport guruhlari   mustaqil tanlovi  talabaning  o’ziga  

ham muayan  majburiyatlarini  yuqlaydi.  Sport  turini  tanlagan holda, talaba 

o’quv  fan bo’yicha  keyingi  zachetga  (ya’niy  semestr yoki uquv yili ohirigacha)  

faqatgina shu guruhda  shug’illanadi. Shu bilan birga, u maxsus  nazariy,  metodik  

va amaliy  o’quv materiallarini  o’zlashtirishi  shu bilan birga  nafaqat umum  

o’quv,  balki  maxsus texnik  normativlarni  ham bajarish lozim.  

 

Sport o’quv bo’linmasida  tahsilm olayotganlar, nazariy, metodik  va  

professional  –amaliy  jismoniy tayyorgarlik to’la  kursini  o’tishi lozim  va 

majburiy  testlar bilan  bir qator  tanlangan  sport turi  bo’yicha  sport –texnik  

normativlarini bajarishi  lozim. Odatda  mazkur sport –texnik  testlari  asosiy  

o’quv    guruhlaridagi  mazkur sport  turu bo’yicha  guruhlardagiga qaraganda 

murakkabruk. Sport –texnik normativlar  va sport bo’linmasidagi  talablar yagona  

sport klassifikatsiyasi, muayan  darajadagi sport  musobaqalarida majburiy 

qatnashishga  qaratilgan. 

 

Sport turlari bo’yicha tafovutlangan normativ hamda  asosiy sport 

 

guruhlariga nisbatan  talablar har  -bir oliygoh  jismoniy tarbiya kafedrasi 

tomonidan o’quv jarayoni  moddiy –texnik  ta’minoti,  talabalar  kontingenti  

xususiyatlarini e’tiborga olgan holda  ishlab  chiqariladi. Bunday talabalar  dearli  

har bir talaba  bajarishi mumkun, ammo buning uchun ba’zi  shug’illanuvchilarga 

---

                                                                    

56 

nafaqat  o’quv soatlari davomida  astoydil ishlashga,   bo’sh vaqtda  muayan  

tayyorgarlikni  amalga oshirish tug’ri keladi.