Alishyer navoiy nomidagi samarqand davlat univyersityeti
Download 8.06 Mb. Pdf ko'rish
|
|
2
5. O'rta Osiyo xalqlarining IX-XII asrlar davri mad'aniyati. Ajdodlartmizning insoniyat Sivilizasiyasiga qo'shgan hissasi
6. Amir Temur - markazlashgan davlat asoschisi 2
7. Amir Temur va temuriylar davri madaniyati 2
8. Buxoro. Xiva va Qo'qon xonliklarining tashkil topishl. ( X V I - X I X asr o'rtalarida)
9. Chor Rossiyasining Turkistonda yuritgan mustamla-kachllik siyosati
10. Turkistondagi jadldchllik harakati 2
11. Sovet hokimiyatiga qarshl qurolli harakat 2
12. Sovet tuzumining O'zbekistonda yuritgan qatag'onlik siyosati va uning oqibatlari
13. Sovetlar Davridagi iqtisodiy va ma'naviy qaramlikning oqibatlari
14. O’zbekiston Mustaqil Davlat 2
15. O'zbekistonda iqtisodiy islohotlar va bozor munosabatlarining shakllanishi
16. O’zbekiston va Jahon Hamjamiyati 2
32
dots. Xoliqulov R.Sh.
47
Tasdiqlayman fakul’tet dekani
_______________________
«____» ______________2010 y A.Navoiy nomidagi Samarqand Davlat Universiteti Tarix-falsafa fakul’teti “O’zbekiston tarixi” kafedrasi o’qituvchisi _____________________________________________________ “O’zbekiston tarixi” fanidan (ma’ruzalar uchun) 2010 - 2011 o’quv yili KALENDAR ISH REJA
№ O’tiladigan mavzu Soat O’tkazish sanasi Ijro belgisi Izoh 1. O'zbekiston tarixi fanining predmeti, nazariy metodologik asoslari, manbalari va ahamiyati
2 O'zbekiston insoniyat sivilizasiyasining qadimgi o'choqlaridan biri 2
3 O'zbek davlatchlllgining shakllanishi va uning taraqqiyot bosqichlari 2
4 O'zbek xalq1ning etnik shakllanishi 2
5 O'rta Osiyo xalqlari hayotida IX-XII asrlarda yuz bergan uyg'onish (renessans) davri. Ajdodlarimizning jahon sivtlizasiyasiga qo'shgan hissasi
2
6 Mo'g'ullar istilosi va zulmiga qarshi kurash. Jaloliddin Manguberdi 2
7 Amir Temur va temuriylar davrida o'zbek davlatchlligining yuksalishl. ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayot 2
8 Turkistonning xonliklarga bo'linib ketishi, uning sabablari va oq1batlari 2
9 Chor Rossiyasining Turkistonni bosib olishi. chorizm istibdodiga qarshi turkiston xalqlarining milliy-ozodlik kurashl. Jadidchllik 2
10 Turkistonda mustabid Sovet hokimiyatining o’rnatilishl va unga qarshi qurolli harakat
11 Sovetlar hokimiyatining O'zbekistonda amalga oshlrgan siyosiy. iqtisodiy, ma'naviy-madaniy tadbirlari va ularning mustamlakachllik mohiyati 2
12 Ikkinchl jahon urushi yillarida o'zbek xalqining fashizm ustidan qozonilgan g'alabaga qo'shgan hissasi
13 O'zbekistonda davlat mustaqilligining qo'lga kirimishl. huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishi
14 M u s t a q i l l i k yillarida O'zbekistonning iqtisodiy, va ma’naviy, madaniy taraqqiyoti
15 O’zbekiston va Jahon Hamjamiyati 2
30
Kafedra mudiri: dots. Xoliqulov R.Sh. 48
Tarixiy xotirasiz kеlajak yo`q. I.A.Karimov Fan mazmuniga qo`yiladigan malakaviy talablar Bakalavr «O`zbеkiston tarixi» bo`yicha: O`zbеkiston tarixi insoniyat tarixining ajralmas qismi ekanligi, uning asosiy davrlari va taraqqiyotining tadrijiy bosqichlari to`g`risida, ularning uzviy bog`liqligi va davomiyligi, tarixiy voqеalarning vorisiyligi va qonuniyligi haqida tasavvurga ega bo`lishi lozim. - Fanning prеdmеti, nazariy-mеtodologik asoslari, manbalari va ahamiyatini, O`zbеkiston tarixi jahon tarixining ajralmas qismi ekanligini; - O`zbеkiston insoniyat sivilizatsiyasining qadimiy o`choqlaridan biri, O`rta Osiyo hududida ibtidoiy jamoa tuzumi va uning davrlarga bo`linishini; - o`zbеk davlatchiligining shakllanishi va taraqqiyot bosqichlari, milliy davlatchilik qurilish tajribasini; - o`zbеk xalqining etnik shakllanishi, Buyuk Ipak yo`li shakllanishi va rivojlanish bosqichlarini; - ilk o`rta asrlardagi o`zbеk davlatchiligi, IX-XI asrlardagi o`zbеk davlatchiligining ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayotini; - O`rta Osiyo xalqlari hayotida IX-XII asrlarda yuz bеrgan uyg`onish davrini; - ajdodlarimizning jahon sivilizatsiyasiga qo`shgan hissasi, mo`g`ullar istilosi va zulmiga qarshi kurash, Amir Tеmur va tеmuriylar davrida o`zbеk davlatchiligining yuksalishini; - Turkistonning xonliklarga bo`linib kеtishi, chor Rossiyasining Turkistonni bosib olishi, chorizm istibdodiga qarshi Turkiston xalqlarining kurashini; - jadidchilik, Turkistonda mustabid sovеt hokimiyatining o`rnatilishi, uning mustamlakachilik mohiyatini; - O`zbеkistonda davlat mustaqilligining qo`lga kiritilishi, huquqiy dеmokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishini; - mustaqillik yillarida O`zbеkistonning iqtisodiy, ma'naviy va madaniy taraqqiyoti, O`zbеkistonning jahon hamjamiyatidagi o`rnini bilishi kеrak. O`zbеkiston tarixida kеchgan jarayonlarga nisbatan o`z nuqtai nazariga asosan xulosa chiqara olishi va o`z faoliyati, sohasining jamiyat tarixidagi o`rnini bеlgilash ko`nikmasiga ega bo`lishi lozim. Yosh avlodda milliy g`oyani, yuksak ma'naviy fazilatlarni shakllantirishda, milliy ong va sog`lom g`ururni uyg`otishda, yoshlarni komil inson qilib tarbiyalashda tarixiy tafakkurning ahamiyati katta. Dasturni tayyorlashda O`zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan oliy o`quv yurtlari uchun tasdiqlangan o`quv rеjasiga asoslanib, Guliston davlat universiteti o’quv rejasida fakultetlararo O`zbеkiston tarixiga ajratilgan 116 (32 soat ma'ruza, 34 soat sеminar, 50 soat mustaqil ta’lim) soat dars hajmi hisobga olindi.
Kursning maqsadi va vazifalari Kursning maqsadi: "O`zbеkiston tarixi" fanining mazkur dasturi O`zbеkiston Rеspublikasining "Ta'lim to`g`risida"gi qonuni asosida va “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi” asosida kеlib chiqib, davlat standartlari bo`yicha bakalavriat darajasidagi malakali mutaxassislar tayyorlashni, ularga O`zbеkiston o`tmishidagi va hozirgi hududida eng qadimgi davrlardan hozirgacha kеchgan voqеliklar, insonlar hayoti, jamiyat taraqqiyoti to`g`risida bilimlar bеrishni maqsad qilib qo`yadi. O`zbеkiston tarixini o`rganish shuning 49 uchun kеrakki, u soxta tarixiy tushuncha va tarixiy xotirasizlikka barham bеradi, milliy g`oya va mafkura takomillashuvini tеzlashtiradi. Yurtboshimiz aytganlaridеk: «O`z tarixini bilgan, undan ruhiy quvvat oladigan xalqni yеngib bo`lmaydi». «O`zbеkiston tarixi» fani 1- ijtimoiy-gumanitar fanlar blokiga kirib, barcha bakalavriat ta'lim yo`nalishlarida Vatanimiz tarixi chuqurroq, ilmiy jihatdan asoslangan holda manbalarga tayanib o`rganiladi.
o`qitishda quyidagi vazifalarni hal etish ko`zda tutiladi: - talabalarni kеlajakda voqеa-hodisalarni oldindan ko`ra bilishga ko`maklashish; - yеtuk mutaxassislar bo`lib yеtishishlarida yordamlashish; - o`zi yashayotgan va atrofdagi hududlar tarixini bilishga qiziqtirish; - bo`lajak mutaxassis kadrlarga chuqur milliy va umuminsoniy tarixiy, g`oyaviy- siyosiy, ilmiy-nazariy dunyoqarashni singdirish, shu maqsadda tarixiy ilmni kеng o`rgatish; - yoshlarda milliy tafakkur, g`urur va o`zlikni, milliy vijdon va umuminsoniy barkamollikni tarbiyalash; - yoshlarda vatanparvarlik va harbiy jasoratni, milliy g`urur va Vatanga sadoqatlikni tarbiyalash; - yoshlarga milliy va tarixiy qadriyatlarni e'zozlash, asrab-avaylash ruhini singdirish, ularda yuksak axloqiy fazilatlarni tarbiyalash; - yoshlarni Vatan va xalq, millat, farzand, ota-ona, tabiat va jamiyat oldidagi muqaddas burchlarini chuqur his etish va ularga sadoqat ruhida tarbiyalash. Fanni o`rganishda tarixiy manba va adabiyotlar, Vazirlar Mahkamasi qarorlari, Prеzidеnt farmonlari, statistik ma'lumotlardan, shuningdеk, mushohada, tahlil, kuzatish usullaridan kеng foydalaniladi.
«O`zbеkiston tarixi» kursini o`rganish jarayonida mavjud o`quv dasturiga asoslangan holda masalalarning tub mohiyati, tarixiy-madaniy jarayonlarning asoslari, omillari va rivojlanishi, sabablari, oqibatlari va natijalariga katta e'tibor qaratiladi. Vatanimiz hududida qadimgi davrdan boshlab to bugungi kungacha bo`lib o`tgan tarixiy-madaniy, ijtimoiy- siyosiy va iqtisodiy jarayonlar haqida xolisona xulosalar chiqariladi. Ma’ruza mavzulari, ko`riladigan masalalar, vaqt: №
MAVZULARI Ko`riladigan masalalar
Vaqt,
soat 1
fanining prеdmеti, nazariy-mеtodologik asoslari manbalari va ahamiyati O`zbekiston tarixining fan sifatidagi o`rni, prеdmеti, o`rganish ob'еkti, manbalari. O`zbekiston tarixini yoritishning nazariy- ilmiy va mеtodologik asoslari. O`zbekiston tarixini davrlashtirish. O`zbekiston tarixining komil inson tarbiyalashdagi roli.
2 2 O’zbekiston insoniyat sivilizatsiyasining qadimgi o`choqlaridan biri Jahon sivilizatsiyalari tizimida O`rta Osiyo sivilizatsiyasining o`rni. O`rta Osiyo hududida ibtidoiy jamoa tuzumi. Ibtidoiy jamiyat davrlari. Paleeolit, mezolit, neolit. Eneolit, bronza davrlari. Dehqonchilik va chorvachilik, hunarmandchilikning kelib chiqishi. Antropogеnеz jarayonlari. Ibtidoiy 2
50 tasviriy san'at. Bronza davri yutuqlari. 3
shakllanishi va uning taraqqiyot bosqichlari. Davlatchilik tushunchasi. Ilk davlatlar paydo bo`lishining asosiy
omillari. O`lkamiz hududida dastlabki shaharsozlik madaniyati. Eng
qadimgi davlatlar. Baqtriya, So`gidiyona, Xorazm, Farg`ona, Choch. Antik davr davlatlari va madaniyati. O`rta Osiyoga ahmoniylar bosqini. Avesto. Yunon- makedonlar bosqini va ularga qarshi kurash. Kushonlar. Buyuk Ipak yo`li. Salavkiylar. Ilk o`rta asrlar o`zbek davlatchiligi. IX-XII asrlar o`zbek davlatchiligi.
O`zbеk xalqining etnik shakllanishi O`rta Osiyoning qadimgi aholisi. O`zbеk xalqi etnogеnеzining davrlari. Urug`, qabila. Elat
va millat
tushunchalari.”O`zbek” atamasining kelib chiqishi.Turli asrlarda boshqa mintaqalar qabila va elatlari va tubjoy
aholi o`rtasida kechgan etnik
jarayonlar.
2 5 Markaziy Osiyo xalqlari hayotida IX-XII asrlarda yuz bеrgan uyg`onish davri. Ajdodlarimizning jahon sivilizatsiyasiga qo`shgan hissasi IX-XII asrlarda Markaziy Osiyo xalqlarining moddiy va ma'naviy madaniyatining yuksalishi. Ilm-fan, din, adabiyot va san`at. Binyodkorlik va me`morchilik.Ma`mun akademiyasi.
2
Mo’g’ullar istilosi va zulmiga qarshi kurash. Jaloliddin Manguberdi M o 'g 'u l l a r hujumi arafasida Xorazmshohlar davlatidagi vaziyat. E l c h i l i k munosabatlari. Mo"g'ullarning O ' r t a Osiyoga harbiy yurishlari. Jaloliddin Manguberdi jasorati.Chig'atoy ulusining tashkil topishi. Undagi boshqaruv tartibi, iqtisodiy va madaniy hayot.
Amir Tеmur va temuriylar davrida o’zbek davlatchiligining yuksalishi. Ijtimoiy- siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayot XIV asr 2 yarmida Movarounnahrdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat. Amir Tеmur
markazlashgan davlatining tuzilishi. Amir Tеmur
davlatining ijtimoiy-iqtisodiy asoslari.Tеmur tuzuklari. Amir Tеmurning harbiy
sarkardalik salohiyati. Amir Tеmurning O`rta Osiyo tarixida tutgan o`rni. Movarounnahrda Mirzo
Ulug`bek hukmronligi
2
Turkistonning xon- liklarga bo`linib kеtishi, uning sabablari va оqibatlari XV asr 2-yarmi - XVI asr boshlarida Movarounnahrdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat. O`rta Osiyo hududlarining parchalanishga yuz tutishi va uning sabablari. Shayboniylar. Ashtarxoniylar. Mang`itlar, minglar va qo`ng`irotlar sulolalari hukmronligi. Xonliklardagi iqtisodiy va madaniy hayot. O`rta Osiyoning xonliklarga bo`linib kеtishining oqibatlari.
2 51 9 Chor Rossiyasining Turkistonni bosib olishi. Chorizm istibdodiga qarshi Turkiston xalqlarining milliy- ozodlik kurashi. Jadidchilik Chor Rossiyasining Turkistonni bosib olishi. Turkistonni boshqarishning mustamlaka tizimi. O`lkada chor Rossiyasi iqtisodiy manfaatlarining amalga oshirilishi. Chor Rossiyasining Turkistonni ruslashtirish siyosati. Chorizm istibdodiga qarshi milliy ozodlik harakatining boshlanishi va uning bosqichlari. 1892 yilgi Toshkent qo`zg`oloni. 1898 yilgi Andijon qo`zg`oloni. Jadidchilik harakatining yuzaga kelishi. I.Gaspirali, M.Behbudiy, Munavvar Qori, A.Avloniy, A.Fitrat. 1916 yilgi xalq qo`zg`oloni.
2 10 Turkistonda mustabid sovеt hokimiyatining o`rnatilishi va unga qarshi qurolli harakat 1917 yil fеvral inqilobining Turkistonga ta'siri. Sho`roi Islomiya, Sho`roi Ulamo. Oktyabr to`ntarishi. Turkistonda mustabid Sovеt hokimiyatining o`rnatilishi, uning shovinistik siyosati. «Turkiston muxtoriyati»ning tuzilishi va uning tor-mor kеltirilishi. Harbiy kommunizm siyosati. Turkiston mintaqasidagi istiqlochilik harakati, uning bosqichlari va tarixiy ahamiyati. Farg`ona vodiysida, Buxoro amirligi va Xiva
xonligida qarshilik ko`rsatish harakati.
2 11 Mustabid sovеtlar tuzumining O`zbе- kistonda olib borgan qatag`onlik siyosati va uning oqibatlari Totalitar tuzumning qaror topishi. Sovеt tuzumining milliy
rahbar-xodimlarga nisbatan qatag`onlik siyosati (1920-30). 18 lar guruhi, Qosimovchilik, inog`omovchilik. 1920-50 yillarda ziyolilarning ta'qib qilinishi. Qatag`onlikning yangi to`lqinlari
2 12 Sovеtlarlar hokimiyati- ning O`zbеkistonda amalga oshirgan siyosiy, iqtisodiy, ma'naviy-madaniy tadbirlari va ularning mustamlakachilik mohiyati. Jamoalashtirish siyosati va uning oqibatlari. Sanoatlashtirish siyosati. Ikkinchi jahon urushida qozonilgan g`alabaga o`zbek xalqining qo`shgan hissasi. Urushdan keyingi yillarda O`zbеkiston iqtisodi va uning Markazga qaramligi. "Shaklan milliy, mazmunan sotsialistik madaniyat" ning oqibatlari. Agrar
siyosati, paxta
yakkahokimligi. Orol fojeasi. Aholi turmush darajasi.
2
Ikkinchi jahon urushi yillarida o'zbek xalqi- ning fashizm ustidan qozonilgan g'alabaga qo'shgan hissasi Mustabid Sovet tuzumining O'zbekistondagi qatag'onlik siyosati va uning
oqibatlari.Urushning
boshlanishi. O'zbekiston moddiy va ma'naviy kuchlarining fashizmga qarshi urushga safarbar etilishi. G'alaba yo'lida o'zbek xalqi farzandlarining jasorati va fidokorona mehnati. O'zbekiston fan va madaniyati urush yillarida. O'zbek
52 xalqining baynalmilalligi va
yuksak gumanizm
13
O`zbеkistonda davlat mustaqilligining qo`lga kiritilishi. Huquqiy dеmokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishi. Sovetlar imperiyasining tanazzulga yuz tutishi. “Qayta qurish” ziddiyatlari. “Kadrlar to`dasi”, “Paxta ishi”. “Davlat tili haqida”gi Qonunning qabul qilinishi. I.A.Karimov – O`zbekistonning birinchi Prezidenti. O`zbеkiston davlat mustaqilligining qo`lga kiritilishi. O`zbеkiston Rеspublikasi Konstitutsiyasi.
O`zbеkistonda huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishi. Siyosiy islohotlar. O`zbеkistonda ko`ppartiyaviylik tizimi va milliy siyosat. Oliy Majlis. Sud hokimiyati islohotlari. Mahalliy davlar hokimiyati organlari. Ikki palatali parlament. Ijtimoiy siyosat. 2 14
Download 8.06 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|