Amaliy
|
№
|
Mavzu
|
Podtema
|
Savollar
|
Test
|
1
|
Hayot muhitlari: suv, er-tuproq, havo va tirik organizm. Yashash muhitlarining oʻziga xosligi. Moslanish, Ekologik omillar, ularning organizmga taʼsir etish qonuniyatlari.
|
1.Hayot muhitlari: suv, er-tuproq, havo va tirik organizm.
2.Yashash muhitlarining oʻziga xosligi.
3.Ekologik omillar, ularning organizmga taʼsir etish qonuniyatlari.
|
1.Ekologiya fanining vazifasi va maqsadi.
2.Ekologiya fanining qisqacha rivoji haqida ayting.
3.Ekologik omillar haqida ayting.
4.Ekologik omillarтing organizmga ta’sir e’tish qonuniyatlari haqida ayting.
5.Ekologiya fanining boshqa fanlar bilan aloqasi haqida ayting.
6.Yashash muhitlaridan yer -tuproq haqida ayting.
7.Yashash muhitlaridan havo haqida ayting.
8.Yashash muhitlaridan tirik organizm haqida ayting.
9.Yashash muhitlarining oʻzgachaligi haqida ayting
10.Yashash muhitlari haqida ayting.
11.Yashash muhitlaridan suvlar haqida ayting.
12.Ekologik muammolar haqida ayting.
13.Ekologiya fanining oʻrganish usullari haqida ayting.
14.Moslanish haqida ayting.
15. Kuzatish haqida ayting.
|
1."Ekologiya"atamasini kim taklif qilgan:
A. Aristotel;
B. E. Gekkel;*
C. C. Darvin;
D. B. I. Vernadskiy.
2.Odamlarga, populyatsiyalarga, turlarga ta’sir qiluvchi jonli va jonsiz tabiatning barcha omillari deyiladi:
A. biotik;
B. abiotik;
C. ekologik;*
D. antropogen.
3.Boshqa organizmlarning organik moddalarini minerallashtirish:
A. ishlab chiqaruvchilar;
B. 1-darajali iste'molchilar;
C. 2-darajali iste'molchilar;
D. reduktorlar.*
4.Tashqi muhitdagi oʻzgarishlar populyatsiyada turli xil oʻzgarishlarga olib keladi, ammo ta'sir qilmaydi:
A. shaxslar soni boʻyicha;
B. yosh tuzilishi boʻyicha;
C. oraliqda;*
D. jins nisbati boʻyicha.
5.Doimiy yuqori unumdorlik odatda turlarda uchraydi:
A. yaxshi ta'minlangan oziq-ovqat resurslari;
B. odamlarning oʻlimi juda katta;*
C. keng doirani egallagan;
D. ularning avlodlari lichinka bosqichidan oʻtadi.
6. Turli xil atrof-muhit sharoitida yashashga qodir organizmlar deyiladi:
A. stenobiontlar;
B. oligobiontlar;
C. komensallar;
D. evribatlar.*
7.Optimum qonuni quyidagilarni anglatadi:
A. organizmlar optimaldan chetga chiqishga turlicha toqat qiladilar;
B. har qanday ekologik omil organizmlarga optimal ta'sir koʻrsatadi;
C. har qanday ekologik omil tanaga ijobiy ta'sir koʻrsatadigan ma'lum chegaralarga ega;*
B. har qanday organizm turli xil atrof-muhit sharoitlariga optimal ravishda moslashadi.
8.Yashash muhitiga moslashish:
A. uzoq muddatli tabiiy tanlanish natijasidir;*
B. tirik organizmlarga ular tugʻilgan paytdan boshlab xosdir;
C. tanani uzoq vaqt davomida mashq qilish orqali paydo boʻladi;
D. sun'iy tanlov natijasidir.
9.Faqat suv muhitida mumkin boʻladi:
A. organizmlar tanasining choʻzilishi;
B. organizmlarning quyosh nurlarini yutishi;
C. besh barmoqli oyoq-qoʻllarning paydo boʻlishi;
D. barcha javoblar toʻgʻri*
10. Hayot muhitidan eng nozik (vertikal taqsimotdA.:
A. havo;
B. tuproq;*
C. suv;
D. suv va havo.
11. Daraxt parazitlariga qoʻyidagilar kiradi:
A. oq kapalak;
B. buǵu;
C. qobiq qoʻngʻizi;*
D. daraxt chumolilari.
12.Tuproq yashash muhiti sifatida barcha hayvonlar guruhlarini oʻz ichiga oladi, ammo uning biomassasining asosiy qismi:
A. geterotroflar-1-darajali iste'molchilar;
B. saprofaglar (saprotroflar);*
C. ishlab chiqaruvchilar (avtotroflar);
D. geterotroflar-2-darajali iste'molchilar.
13.Archa ostida oʻsadigan fotofil oʻtlar quyidagi turdagi oʻzaro ta'sirlarning tipik vakillari hisoblanadi:
A. neytralizm;
B. komensalizm;
C. protokooperatsiya;
D. amensalizm.*
14.Parazit oʻsimlik emas:
A. Zamburuǵ;*
B. omela;
C. zarazixa;
D. povilika.
15.Organizmlarning holatiga ta'sir qiluvchi tabiiy muhitning barcha tarkibiy qismlariga qanday omillar deyiladi:
A. abiotik
B. biotik
C. ekologik*
D. antropogen
16.Organizmlar va ularning yashash joylari oʻrtasidagi boǵliq quyidagi shaklda namoyon boʻladi:
A. dengiz sutemizuvchilar qanotining tuzilishi*
B. uy mushukining uzun sochlari
C. sigirlarda yuqori sut ishlab chiqarish
D. ilonlarning sovuqqonligi
17.Antropogen omil:
A.organizmlar, populyatsiyalar, oʻsimliklar va hayvonlar jamoalariga ta'siri
B.yorugʻlik, suvning organizmlar, populyatsiyalar, jamoalarga ta'siri;
C.inson faoliyati ta'siri ostida yashash muhiti va organizmlarning oʻzlari, populyatsiyalar, jamoalarning oʻzgarishi.*
D. A va C
18.Ekologik omillarga qoʻyidagilar kiradi:
A. abiotik
B. biotik
C. antropogen
D. barcha javoblar toʻgʻri*
19.Biotik omilga qoʻyidagilar kiradi:
A. yorugʻlik
B. namlik
C. tuproq tarkibi
D. parazitizm*
20. Organizmlarga bilvosita ta'sir koʻrsatadi:
A. yorugʻlik
B. relyef *
C. issiqlik
D. namlik
21. Toʻgʻon qurishni omilga misol sifatida qaralishi mumkin:
A. abiotik
B. biotik
C. antropogen*
D. umuman ekologik emas
22.Hasharotlar tomonidan oʻsimliklarning changlanishi qaysi omilga misol:
A. abiotik
B. biotik*
C. antropogen
D. morfologik
23. Yog ' oksidlanishi jarayonida suv olinadi
A. kiyim kuya va tuya *
B. sigir va it
C. bugʻdoy va oqterak
D. kapalak
24.Zamonaviy sudralib yuruvchilar soniga eng katta ta'sir koʻrsatadigan ekologik omillar:
A. abiotik
B. biotik
C. antropogen*
D. abiotik va biotik
25.Inson faoliyatining qaysi mahsuloti moddalar tsiklida eng uzoq vaqt qayta ishlanadi:
A. qogʻoz
B. polietilen *
C. karton
D. paxta mato
26.Urbanizatsiya sharoitida abiotik omillarning qoʻyidagi oʻzgarishlari sodir boʻladi:
A. shamol harorati va tezligining oshishi
B. harorat va shamol tezligining pasayishi
C. harorat va kislotalikning oshishi*
D. harorat va kislotalikning pasayishi
27. Harorat muhitda doimiy boʻlib qoladi:
A. tuproq
B. suv
C. yer-havo
D. toʻgʻri javob yoʻq*
28. Tirik organizmlarga eng zararli ta'sir koʻrsatishi mumkin
A. infraqizil nurlanish
B. spektrning koʻk-yashil qismidagi nurlanish
C. spektrning sariq-qizil qismidagi nurlanish
D. ultrabinafsha nurlanish*
29. Abiotik atrof-muhit omillariga qoʻyidagilar kiradi:
A.relyef, iqlim, harorat, yorugʻlik, namlik, suvning shoʻrlanishi*
B. oʻsimlik axlati, tuproqning mineral tarkibi, namlik
C.suvning shoʻrlanishi, suv oʻsimliklarining oʻlik qismlari va hayvonlarning qoldiqlari, yorugʻlik
D. sanoat chiqindilari bilan havo va suv
30.Atrof muhitning biotik omillariga qoʻyidagilar kiradi:
A. oʻsimlik axlati, tuproqning mineral tarkibi, namlik
B.suvning shoʻrlanishi, suv oʻsimliklarining oʻlik qismlari va hayvonlarning qoldiqlari, yorugʻlik
C.mikroorganizmlar keltirib chiqaradigan infektsiyalardan oʻsimliklar va hayvonlarning oʻlimi*
D. atmosferaning gaz tarkibi, tuproq, havo va suvning sanoat chiqindilari bilan ifloslanishi
31.Atrof muhitning antropogen omillariga qoʻyidagilar kiradi:
A.suvning shoʻrlanishi, tuproqning mineral tarkibi va atmosferaning gaz tarkibi
B. oʻsimlik axlati, namlik, namlik, suvning shoʻrlanishi
C.mikroorganizmlar keltirib chiqaradigan infektsiyalardan oʻsimliklar va hayvonlarning oʻlimi
D.tuproq, havo va suvning sanoat chiqindilari bilan ifloslanishi*
32.Minimal qonun kim shakllantirildi:
A. Y. Libix *
B. B. Dokuchaev
C. B. Vernadskiy
D. A. Oparin
33.Populyatsiya uchun cheklovchi omillar etishmovchilik bilan bogʻliq boʻlishi mumkin:
A. suv
B. issiqlik
C. oziq-ovqat
D. bu omillarning barchasi bilan*
34.Tolerantlik-bu organizmlarning qobiliyati:
A. yashash sharoitidagi oʻzgarishlarga bardosh berish*
B. yangi sharoitlarga moslashish
C. mahalliy shakllarni shakllantirish
D. qatʼiy belgilangan sharoitlarga moslashish
35.Abiotik omillardan qaysi biri okeanda hayotning tarqalishini cheklaydi, lekin odatda quruqlikda hayotning tarqalishini cheklamaydi?
A. minerallar, azot
B. minerallar, kislorod
C. azot, kislorod
D. yorug'lik, kislorod*
36.Biotsenozning bir qismi sifatida ma'lum bir pozitsiyani egallagan populyatsiya deyiladi:
A. hayot shakli
B. ekologik joy*
C. ekotip
D. qator
37.O'xshash turmush tarzini olib boradigan va o'xshash tuzilishga ega bo'lgan organizmlar:
A. bir-biri bilan raqobatlashmang
B. yaqin atrofda yashaydi va bir xil manbalardan foydalanadi
C.yaqin atrofda yashaydi, lekin turli manbalardan foydalanadi *
D. bir vaqtning o'zida yaqin va faol yashaydi
38. Bezgak qo'zg'atuvchisining hayot tsikli davom etadi:
A. toza suvda → bezgak chivinining ogʻiz boʻshligʻi bezlarida → inson qonida;
B.inson jigar hujayralarida → inson qonida → chivin ichaklarida*
C.inson qonida→ chivin tuprik bezlarida → chivin ichaklarida
D.chivin ogʻiz boʻshligʻi bezlarida → chivin qonida → inson qonida
39.Har xil turdagi umurtqasizlar kemiruvchilarning teshiklariga joylashadilar, u erda o'zlari uchun qulay sharoitlarni topadilar va egasining parazitlari emaslar. Ushbu hodisa deyiladi:
A. parazitizm
B. protokooperatsiya orqali
C. turar joy*
D. iqlimlashtirish
40.Toʻgʻri tuzilgan oziq-ovqat zanjirini aniqlang:
A. archa urugʻlari-kirpi-tulki-sichqoncha;
B. tulki-kirpi-archa urugʻlari-sichqoncha;
C. sichqoncha-archa urugʻlari-kirpi-tulki;
D. archa urugʻlari-sichqoncha-kirpi-tulki.*
41. Ekologik omillarni nechta omillar turiga bo‘lib o‘rganiladi?
A. 5
B. 4
C. 2
D. 3 *
42. Induksiya bu nima?
A. Tur vakillarining yashash sharoiti
B. Xulqiy o‘zgarishlariga sabab bulishini aniqlaydi
C. Muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi
D. Tegishli tabiiy omillarni rasional ravishda baholash yoki tabiiy muhitda sodir bo‘ladigan jarayon va jamiyat holatini oldindan aytish*
43. Deduksiya bu nima?
A. Tur vakillarining yashash sharoiti
B. Xulqiy o‘zgarishlariga sabab bulishini aniqlaydi
C. Muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi
D.Bilish ilmining umumiydan xususiy, yakka, alohida bo‘laklarga ajratilgan aniq natija yoki xulosa chiqarish*
44. Odam 1 yilda qancha kislorod qabul qiladi?
A. 9 tonnaga yaqin *
B. 10 tonnaga yaqin
C. 10 tonnaga yaqin
D. 10 tonnaga yaqin
45.Ekologiyaning mustaqil fan sifatida shakllanishiga qaysi olimning asari katta ta’sir ko‘rsatadi?
A. K.F.Rule
B. Ch.Darvin *
C. R.Demol
D. A.Tineman
46. Ekologiya qaysi fanlarni o‘zida birlashtiradi ?
A. Sistematika
B. Morfologiya
C. fiziologiya
D. barcha javoblar t o‘g‘ri *
47.Ekologiya atamasi birinchi bo‘lib Ernest Gekkel tomonidan qachon taklif etilgan?
A. 1869-yilda *
B. 1889-yilda
C. 1870-yilda
D. 1877-yilda
48.Ekologik omillarni o’rganish sohasida omillarning minimum qonunini kim taklif etgan ?
A. Yu. Libix *
B. E.Gekkel
C. B.B.Alexin
D. D.N. Kashkarov
49.Ekologiya hozirgi kunda qaysi fanlar uslublaridan foydalanadi?
A. Astronomiya
B. Geologiya
C. fizika
D. barcha javoblar t o‘g‘ri *
50.A.I.Oparinning “Yerda hayotning paydo bo'lishi” deb nomlangan monografiyasining qachon chop etilgan?
A. 1924 *
B. 1900
C. 1970
D. 1980
|
2
|
Populyatsiya haqida taʼlimot. Ekologiyada “populyatsiya” tushunchasi. Populyatsiyaning iyerarxiya tuzilishi, organizmlarning joylashishi va populyatsiyalar orasidagi bogʻlanishlar. Populyatsiya -turning sistema va ekosistema elementi sifatida.
|
1.Populyatsiya haqida taʼlimot va populyatsiya tushunchasi.
2.Populyatsiyalar orasidagi bogʻlanishlar.
3.Populyatsiya-turning sistema va ekosistema elementi sifatida.
|
1.Populyatsiya ta'limoti haqida ayting.
2.Ekologiyada populyatsiya tushunchasi.
3.Populyatsiyaning asosiy xususiyatlari.
4.Populyatsiyaning tasnifi.
5.Turning populatsion tuzilishi haqida ayting.
6.Populyatsiyaning dinamikasi haqida ayting.
7.Populyatsiyaning miqdori va zichligiga ta’sir e’tuvchi tabiy omillar.
8.Populyatsiyaning iyerarxiya tuzilishi haqida ayting.
9.Populyatsiyalar orasidagi bogʻlanishlar haqida ayting.
10.Genetik qonuniyatlar haqida ayting.
11. Populyatsiya gomeostazı haqida ayting.
12.Turlar orasidagi moslanish haqida ayting.
13.Genetik polimorfizm haqida ayting.
14.Hayvonlar populyatsiyasining ekologik tuzilishi haqida ayting.
15. Etologiya haqida ayting.
|
1. Aholi bu:
A. ma'lum bir makon ichida birgalikda yashashga moslashgan uyushgan guruh;
B. bir xil turdagi shaxslarning minimal o'z-o'zini takrorlaydigan guruhi, har bir tur uchun-
ma'lum bir tariq yashaydigan evolyutsion uzoq vaqt yashash-
C. genetik tizimni shakllantirish va o'zini shakllantirish
ekologik makon;*
D. umumiy morfologik, fiziologlarga ega bo'lgan shaxslar to'plami-
2. Populyatsiyaning gomeostazi bu:
A. populyatsiyaning miqdoriy tarkibini saqlash;
B. aholining o'zgarishlarga qarshi turish va dinamik bo'lish qobiliyati
C. uning tuzilishi va xususiyatlarining doimiyligi ;*
D. fazoviy tuzilmani saqlash qobiliyati .
3. Vaqt birligida vafot etgan populyatsiyadagi shaxslar soni nima deyiladi:
A. emigratsiya;
B. immigratsiya;
C. tug'ilish darajasi;
D. o'lim.*
4. Muayyan yoshga qadar tirik qolgan populyatsiyalardagi individlar ulushi yoki genetik etuklik darajasi nima deyiladi:
A. o'lim;
B. tug'ilish darajasi;
C. emigratsiya;
D. tirik qolish darajasi.*
5. Vaqt birligida populyatsiyaga kirgan shaxslar soni deyiladi:
A. immigratsiya;*
B. emigratsiya;
C. tug'ilish darajasi;
D. o'lim.
6. Vaqt birligida populyatsiyadan chiqarib yuborilgan shaxslar soni deyiladi:
A. immigratsiya;
B. emigratsiya, omon qolish *
C. tug'ilish darajasi;
D. o'lim.
7. Ekotizimning maksimal darajada bardosh berish qobiliyati
degradatsiyaga uchramasdan ma'lum bir turning maksimal populyatsiyasi va
qulash deyiladi:
A. biotik potentsial;
B. atrof-muhitga qarshilik;
C. o'rtacha sig'im;*
D. tirik qolish.
8. Turning ko'pligi va / yoki tarqalish maydonini oshirish qobiliyati-eng yaxshi yashash sharoitlari deb ataladi:
A. muhitga qarshilik;
B. o‘rtacha sig‘im;
C. omon qolish;
D. biotik potentsial.*
9. Noqulay ob-havo sharoitlarini o'z ichiga olgan barcha omillar to'plami,oziq-ovqat va suvning etishmasligi, yirtqichlik va yaratishga qaratilgan kasalliklar aholi sonini bo'yash va uning o'sishiga, tarqalishiga to'sqinlik qiladi,
deyiladi:
A. atrof-muhitga qarshilik;*
B. atrof-muhit hajmi;
C. biotik potentsial;
D. omon qolish darajasi.
10. To'g'ridan-to'g'ri va teskari yo'naltirilgan tabiiy tizimdagi o'zaro ta'sirlar dinamik muvozanatga yoki o'ziga olib keladigan funktsional aloqalar-butun tizimning rivojlanishi deyiladi:
A. atrof-muhitga qarshilik;
B. biotik potentsial;
C. atrof-muhit hajmi;
D. tabiatda avtoregulyatsiya.*
11. Egallangan qilingan maydon birligiga to'g'ri keladigan bir xil turdagi shaxslar soni aholi deyiladi:
A. aholi soni;
B. aholi zichligi;*
C. aholi tomonidan;
D. tug'ilish darajasi.
12. Tur egallagan umumiy hudud deyiladi:
A. ekologik joy;
B. biotop;
C. oralig'i;*
D. em-xashak hududi.
13. Maksimal tug'ilish darajasi aniqlanadi:
A. fiziologik unumdorlik;*
B. erkaklarning hududiy xatti-harakatlari;
C. turlar egallagan em-xashak maydonlarining maydoni.
D. to'g'ri javob yo'q
14. Ekologik o'rin insonning iqtisodiy faoliyati bilan bog'liq bo'lgan turlar deyiladi:
A. dominant;
B. sinantrop;*
C. eurybiontny.
D. Sinabiontnom
15. Bir-biriga bog'langan va murakkab oziq-ovqat munosabatlarini tashkil etuvchi ekotizimdagi oziq-ovqat zanjirlari to'plami deyiladi:
A. oziq-ovqat zanjiri;
B. oziq-ovqat tarmog'i;*
C. trofik daraja;
D. oziq-ovqat bo'lmagan munosabatlar.
16. Elektr zanjirlarining alohida havolalari deyiladi:
A. oziq-ovqat zanjiri;
B. oziq-ovqat tarmog'i;
C. trofik daraja;*
D. nooziq-ovqat darajasi.
17. Odatda vakillar soni bo'lgan organlar guruhini ayting
asl naslchilik zanjiriga (yaylovgA. kiradigan har bir guruhning ulushidan kamroq:
A. ishlab chiqaruvchilar;
B. 1-tartibdagi iste'molchilar;
C. 2-tartibdagi iste'molchilar;
D. 3-tartibdagi iste'molchilar.*
18. Oziq-ovqat zanjirlari turlarga bo'linadi:
A. yaylov;
B. detritus;
C. ovqatlanish;
D. barcha javoblar to'g'ri *
19. O'simlik axlati - hasharotlar lichinkalari - qurbaqa-ilon. Oziq-ovqat zanjiridagi qaysi organizm detritofag ekanligini ko'rsating:
A. o'simlik axlati;
B. hasharotlar lichinkalari;*
C. qurbaqa;
D. ilon.
20. O'simliklar - shira – tit-qirg'iy. Oziq-ovqat tarkibidagi organizmlardan qaysi birini ko'rsating, zanjir-bu 1-darajali iste'molchi:
A. o'simliklar;
B. shira;*
C. tit;
D. qirg'iy.
21. O'simlik – dala sichqonchasi-qirg'iy-bakteriyalar. Oziq-ovqat zanjiridagi organizmlarning qaysi biri 2-darajali iste'molchi ekanligini ko'rsating:
A. o'simliklar;
B. dala sichqonchasi;
C. qirg'iy;*
D. bakteriyalar.
22.Yongoq -olmaxon-olmaxon-togay mushugi-bakteriyalar. Oziq-ovqat zanjiridagi organizmlarning qaysi biri redutsent ekanligini ko'rsating:
A. Yongoq;
B. olmaxon;
C. togay mushugi;
D. bakteriyalar.*
23. Karam-kapalak qurti-chittak-qirg'iy . Oziq-ovqat zanjiridagi organizmlarning qaysi biri ishlab chiqaruvchi ekanligini ko'rsating.
A. karam;*
B. kapalak qurti;
C. chittak;
D. qirg'iy.
24. Vaqt birligida ekotizimlarda hosil bo'lgan organik moddalar deyiladi:
A. biomassa;
B. biologik mahsulotlar;*
C. biologik energiya;
D. biologik soni.
25. Oziq-ovqat zanjirida turli vaziyatlarni egallagan tirik organizmlar sonining nisbati deyiladi:
A. raqamlar piramidasi;*
B. biomassa piramidasi;
C. energiya piramidasi;
D. ehtiyoj piramidasi.
26. Har bir trofik darajadagi organizmlar populyatsiyasining zichligi quyidagilarni aks ettiradi:
A. biomassa piramidasi;
B. raqamlar piramidasi;*
C. energiya piramidasi;
D. ehtiyoj piramidasi.
27. Har bir trofik darajadagi organizmlarning umumiy massasi aks etadi:
A. piramida ehtiyojlari;
B. raqamlar piramidasi;
C. energiya piramidasi;
D. biomassa piramidasi.*
28. Tirik organizmlar tomonidan iste'mol qilinadigan energiya miqdori oziq-ovqat zanjiridagi turli xil pozitsiyalar deyiladi:
A. energiya piramidasi;*
B. raqamlar piramidasi;
C. ehtiyoj piramidasi;
D. biomassa piramidasi.
29. Qaysi qonunga ko'ra, energiya ekologik piramidaning bir trofik darajasidan uning boshqa darajasiga o'tadi?
A. minimal qonun (Libig) ;
B. tolerantlik qonuni(ShelforD. ;
C. raqobatbardosh istisno qilish to'g'risidagi qonun (qoidA. (Gause) ;
D. qonun (qoidA. o'n foiz (Lindeman).*
30.Tuzilishi jihatidan o'xshash, umumiy kelib chiqishi bo'lgan, bir-biri bilan erkin kesib o'tgan va unumdor nasl beradigan shaxslar to'plami deyiladi…
A. Aholi
B. Turlari.*
C. Sinf
D. to'g'ri javob yo'q
31.Aholining...tuzilishini farqlang
A. Jinsiy
B. Yosh
C. Genetik
D. barcha javoblar to'g'ri*
32.Agar populyatsiyada reproduktiv shaxslar ustunlik qilsa, aholi soni…
A. O'sib bormoqda. *
B. Barqaror
C. Pasayish
D. to'g'ri javob yo'q
33.Yovvoyi tabiatning genetik birligi sifatida turning mavjudligi uning asosidir…
A. reproduktiv izolyatsiya
B. reproduktiv izolyatsiya
C. reproduktiv izolyatsiya. *
D. to'g'ri javob yo'q
34.Baykal ko'lida yashovchi turlar uchun bu ko'l bilan chegaralangan hudud ... mezonga misoldir
A. Ekologik
B. Morfologik
C. Geografik*
D. Fiziologik
35.Irsiy o'zgaruvchanlikning doimiy ravishda ishlaydigan manbai…
A. Migratsiya
B. mutatsion jarayon*
C. Izolyatsiya
D. to'g'ri javob yo'q
36. Odamlarning harakatchanlik darajasi hayvon harakatlanishi mumkin bo'lgan masofa bilan ifodalanadi-bu masofa deyiladi…
A. individual faoliyat radiusi.*
B. Migratsiya
C. Izolyatsiya
D. to'g'ri javob yo'q
37.Yangi gen birikmalari ... turlar ichidagi shaxslarning tirik qolish darajasi
A. Tushirish
B. Oshirish*.
C. barqaror qoldirish
D. to'g'ri javob yo'q
38.Turlarning bevosita yashash muhitini tashkil etuvchi atrof-muhit omillari to'plamini o'z ichiga olgan turlarning muhiti ... bu mezon
A. Ekologik.*
B. Geografik
C. Morfologik
B. to'g'ri javob yo'q
39.Organik dunyoning haqiqiy, genetik jihatdan bo'linmaydigan birligi…
A. Aholi
B. Oila
C. Tur*.
D. Sinf
40.... Aholining yosh sinfini farqlang
A. Reproduktiv keyin
B. Reproduktiv oldin
C. Reproduktiv
D. barcha javoblar to'g'ri*
41.Tirik organizmlar turlarining katta qismi alohida turlardan iborat…
A. Populyatsiyalar.*
B. Shaxslar
C. Organizmlar
D. to'g'ri javob yo'q
42.Agar populyatsiyada reproduktiv shaxslar ustunlik qilsa, aholi soni…
A. O'sib borayotgan
B. qisqarayotgan *
C. Barqaror
D. to'g'ri javob yo'q
43.Terak va tol turlari ko'pincha bir - biri bilan kesishadi-bu mutloqlikning misoli emas ... mezon
A. Genetik
B. Biokimyoviy
C. Fiziologik. *
D. Morfologik
44.O'simliklarda individual faoliyat radiusi tarqaladigan masofa bilan belgilanadi…
A. gul chango
B. Urug'lar
C. yangi o'simlik paydo bo'lishiga qodir vegetativ qismlar
D. barcha javoblar to'g'ri.*
45.Tur uchun asosiy mezon…
A. Morfologik
B. Genetik.*
C. Fiziologik
D. Biokimyoviy
46.Turni ajratish uchun siz qo’yidagilarni ishlatishingiz kerak
A. morfologik va genetik mezonlar
B. biokimyoviy va fiziologik mezonlar
C. geografik va ekologik mezon
D. barcha javoblar to'g'ri.*
47.Bir xil turdagi shaxslarning tashqi va ichki tuzilishining o'xshashligiga asoslangan turlarning mezoni …
A. geografik mezon
B. ekologik mezon
C. morfologik mezon. *
D. fiziologik mezon
48.Umumiy morfo-fiziologik xususiyatlarga ega bo'lgan bir-birini kesib o'tishga qodir bo'lgan geografik va ekologik jihatdan yaqin populyatsiyalar to'plami…
A. Turlar *
B. Shaxs
C. Aholi
D. Sinf
49.Elementar evolyutsion birlik…
A. Turlari
B. Shaxs
C. Populyatsiya*
D. to'g'ri javob yo'q
50.Tabiiy sharoitda populyatsiyalar bir-biri bilan aralashmaydi. Bunga yo'l qo'yilmaydi…
A. geografik to'siqlar
B. morfologik farqlar
C. turli xil naslchilik davrlari
D. barcha javoblar to'g'ri.*
51.Populyatsiyalarning irsiy o'zgaruvchanligi zaxirasining manbai…
A. Migratsiya
B. Izolyatsiya
C. mutatsion jarayon. *
D. to'g'ri javob yo'q
52.Botqoq jangchisi va qamish jangchisi tashqi tomondan farq qilmaydi, lekin bir-biriga mos kelmaydi va mutlaqo boshqa juftlash qo'shiqlariga ega-bu mutloqlikning misoli emas
A. morfologik mezon .*
B. ekologik mezon
C. geografik mezon
D. biokimyoviy mezon
53. Qaysi olim populyatsiya genetikasiga katta hissa qo'shdi…
A. N. A. Severtsov
B. C. C. ChetverikoB. *
C. K. F. Rullier
D. D. Didro
54.Turlarning tushunchasi umuman mutloq emas, turlarni hosil qilmaydigan organizmlar mavjud, chunki…
A. tur holati hali aniqlanmagan bo'lsa, spetsifikatsiya to'liq emas
B. paleontologiyada yaqin turlarni ajratish mumkin emas
C. partenogenez bilan ko'payadigan jinssiz ko'payish bilan shug'ullanadigan shaxslar o'z-o'zidan unumdor
D. barcha javoblar to'g'ri.*
55.Turning genofondi taqdim etadi …
A. shaxslarning genofondlari
B. populyatsiyalarning genofondlari. *
C. alohida organizmlarning genofondlari
D. barcha javoblar to'g'ri
|
3
|
Jamoalar haqida taʼlimot (Biotsenoz). Biotsenozlar (jamoA., ularning taksonomik va funksional tarkibi. Jamoaning funksional tuzilish strukturasi. Organizmlar orasidagi munosabat tiplari: simbioz, mutualizm, konkurensiya, biotrofiya (yirtqichlik keng maʼnoda ishlatiladi) va hakozlar
|
1.Jamoalar haqida taʼlimot.
2.Biotsenozlarning taksonomik va funksional tarkibi.
3.Organizmlar orasidagi munosabat tiplari.
|
1.Biotsenoz ekologiyasi haqida ayting.
2.Biotsenozlar tuzilishi haqida ayting.
3.Biotsenoz ta’limot haqida ayting.
4.Biotsenozlar haqida tushuncha bering.
5.Antiibioz munosabatlari haqida tushincha bering.
6.Simbioz munosabatlari haqida tushincha bering.
7.Neytralizm munosabatlarii haqida tushuncha bering.
8.Jamoaning funksional tuzilish tuzilmasi.
9.Biotsenozlarning funksional tarkibi.
10.Suksessiya haqida ayting.
11.Biotsenozlarning asosiy belgilari.
12.Biotsenoz konsort munosabati haqida ayting.
13.Ekosistema va biogeotsenoz haqida ayting.
14.Biogeotsenozlarning funksional komponentlari.
15.Biogeotsenozlarning energetik zanjir koʻrsatkichi.
|
1.Biotsenozda turlarning soni qancha ko'p bo'lsa, biotsenoz shuncha ko'p bo'ladi:
A. kamroq chidamli
B. ko'proq bir xil
C. yanada barqaror
B. yanada xilma-xil*
2. Raqamlar piramidasi qoidasiga muvofiq:
A.oziq-ovqat zanjirlarida ishtirok etadigan shaxslarning umumiy soni har bir bo'g'in bilan kamayadi;*
B.har bir oldingi trofik darajada vaqt birligida hosil bo'lgan biomassa miqdori keyingi darajadan kam;
C.jamiyat o'simliklarining umumiy massasi barcha fitofaglarning biomassasidan kattaroqdir;
D.oziq-ovqat zanjirlarida ishtirok etadigan shaxslarning umumiy soni har bir bo'g'in bilan ortadi.
3.Hayvonlardan kelib chiqqan organik moddalarni yaratadigan o'txo'r hayvonlar:
A. 1-darajali iste'molchilar
B. 2-darajali iste'molchilar*
C. ishlab chiqaruvchilar
D. reduktorlar
4. Qatlamlik sodir bo'ladi
A. fazoviy va vaqtinchalik*
B. vaqtinchalik va hududiy
C. fazoviy va ekologik
D. ekologik va geografik
5."Biogeotsenoz" tushunchasi kim tomonidan kiritilgan:
A. B. Sukachev;*
B. B. Vernadskiy;
C. Aristotel;
D. B. Dokuchaev.
6.Ovqatlanish zanjiri-bu uzatish mexanizmi
A. oziq-ovqat munosabatlaridagi moddalar va energiya
B. oziq moddalar
C. oziq-ovqat munosabatlarida saqlangan energiya *
D.organizmlarning o'sishi va rivojlanishi uchun zarur bo'lgan moddalar
7. Biotsenozdagi oziq-ovqat aloqalari namoyon bo'ladi:
A. to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita*
B. faqat bilvosita
C. faqat to'g'ri
D. hech qanday tarzda ko'rinmaydi
8.O'simliklar quyosh energiyasidan foydalangan holda noorganik moddalardan organik moddalar ishlab chiqaradi, qo'yidagilarda mavjud
A. 1-tartibli iste'molchilar
B. 2-darajali iste'molchilar
C. ishlab chiqaruvchilarda*
D. reduktorlar
9.Tavsiya etilgan xususiyatlardan tabiiy biotsenozga mos keladiganlarni tanlang
A. o'simliklar jamoasi.
B. uzoq muddatli mustaqil hayotga qodir
C. tabiiy hamjamiyat
D. sezilarli barqarorlik bilan tavsiflanadi*
10. Mahsulot piramidasi qoidasiga muvofiq:
A.oziq-ovqat zanjirlarida ishtirok etadigan shaxslarning umumiy soni har bir bo'g'in bilan kamayadi;
B.har bir oldingi trofik darajada vaqt birligida hosil bo'lgan biomassa miqdori keyingi darajadan kam;
C.jamiyat o'simliklarining umumiy massasi barcha fitofaglarning biomassasidan kattaroqdir;
D.har bir oldingi trofik darajada vaqt birligida hosil bo'lgan biomassa miqdori keyingi darajadan kattaroqdir*.
11. Organizmlarning moslashuvining qanday turlari mavjud?
A. etologik turlari.
B. faqat fiziologik turlar.
C. faqat morfologik turlar
D. morfologik, etologik, fiziologik.*
12.Hayvonlarning tabiati va xatti-harakatlarini qanday fan o'rganadi?
A. Toksikologiya.
B. Etologiya.*
C. Ekologiya.
D.. Zoologiya.
13. Qaysi muhandis "kislota yomg'irlari"atamasini kiritgan:
A. G. Krutzen.
B. Robert Smit.*
C. B. Va Vernadskiy.
B. Sh. Raulapyu
14. "Ekologik tizim" atamasi fanga kiritilgan:
A. Vernadskiy.
B. SusC.
C. Tensli.*
D. Darvin.
15.Ekologiya rivojlanishining birinchi bosqichida nima qilindi?
A. ko'plab hayvonlar turlari to'plangan
B.Tabiatni o'rganish sxolastika va ilohiyot hukmronligi bilan almashtiriladi.
C. Ular olov va asboblardan foydalanishni o'rgandilar.
D.hayot sharoitlari to'g'risidagi haqiqiy materiallar to'plangan va tizimlashtirilgan
tirik organizmlar.*
16. Qaysi yilda ekologiya fan sifatida tashkil etilgan:
A. 1954 yil.
B. 1904 yil.
C. 1854 yil.
B. 1866 yil*
17. Populyatsiyalar o'rtasidagi o'zaro ta'sir qanday nomlanadi, unda ulardan biri boshqasini o'zi uchun foydasiz bostiradi
A. mutualizm.
B. amensalizm.*
C. komensalizm.
D. protokooperatsiya.
18.Tozalash darajasiga ko'ra sanoat chiqindilari quyidagilarga bo'linadi:
A. tozalashdan o'tish, tozalanmasdan o'tish.*
B. tozalashdan keyin tashlanadi.
C. davriy va davriy bo'lmagan.
D. uyushgan va uyushmagan.
19."Biotsenoz" atamasi qaysi yilda kiritilgan?
A. 1990 yilda.
B. 2003 yilda
C. 2000 yildan beri
D. 1877 yilda*
20. Sayyorada keng tarqalgan turlarning nomlari qanday?
A. Endemiklar.
B. Ubiquistlar.
C. Kosmopolitlar.*
D. Violentlar.
21. Ekologiyaning asosiy yo'nalishlari qanday?
A. fizik, kimyoviy, kosmik.
B. Bio -, gidro -, demekologiya.
C. gidro-, atmo -, litoekologiya.
D. aut-, sin -, demekologiya.*
22. Aql sohasi nima deb ataladi?
A. Texnosfera.
B. Biosfera.
C. Kriyosfera.
D. Nosfera.*
23. Ozon qatlamining yo'q qilinishiga qanday moddalar yordam beradi:
A. noorganik moddalar.
B. kanserogen moddalar.
C. Freonlar.*
D. og'ir metallar.
24. Tabiatni boshqarishning qanday turlari mavjud?
A. umumiy va individual.
B. Davlat va individual.
C. umumiy va maxsuC.*
D. umumiy va davlat.
25.Yorug'lik energiyasi tufayli organik birikmalarning noorganik birikmalardan konversiyasi qanday nomlanadi?
A. Fotosintez. *
B. Fotoperiodizm.
C. Gomeostaz.
D. KlimakС.
26.Barcha o'simlik organizmlarining yig'indisi qanday nomlanadi?
A. ekotip.
B. biofauna.
C. jamiyat.
D. flora.*
27.Chiqindi suvlarni tozalashning fizik-kimyoviy jarayonlari qanday nomlanadi?
A. oksidlanish va ekstraktsiya.*
B. tabiiy tozalash.
C. neytrallash va ozonlash.
D. flotatsiya va ekstraktsiya.
28. Tabiyatning tabiiy resurslarga nima kiradi?
A. Kosmik.
B. Flora, fauna, tuproq.*
C. Quyosh nurlanishi.
D. jahon okeanining suvlari.
29.Qanday avtotrof organizmlar noorganik moddalardan organik moddalar ishlab chiqarishga qodir:
A. Iste'molchilar.
B. Litotroflar.
C. Saprofaglar.
D. Ishlab chiqaruvchilar.*
30.Ekotizimlar to'g'risidagi ta'limot 1935 yilda kim tomonidan yaratilgan.:
A. A. Tensli;*
B. B. N. Sukachev;
C. F. Klements ;
D. K. Mebius .
31.Biogeotsenozlar haqidagi 31 ta ta'limot 1942 yilda kim tomonidan yaratilgan.:
A. A. Tensli;
B. B. N. Sukachev;*
C. F. Klements ;
D. K. Mebius .
32. Biomassa piramidasi qoidasiga muvofiq:
A.oziq-ovqat zanjirlarida ishtirok etadigan shaxslarning umumiy soni har bir bo'g'in bilan kamayadi;
B.har bir oldingi trofik darajada vaqt birligida hosil bo'lgan biomassa miqdori keyingi darajadan kam;
C.jamiyat o'simliklarining umumiy massasi barcha fitofaglarning biomassasidan kattaroqdir;*
D.har bir oldingi trofik darajada hosil bo'lgan biomassa miqdori
33. Ekotizimlarda ishlab chiqaruvchilarning roli:
A. noorganik birikmalar zaxirasini yaratishda;
B. o'lik organik moddalarning parchalanishida;
C. tayyor organik moddalarni iste'mol qilishda;
D. b va C javoblari to'g'ri*
34. Ekotizimlarda reduktorlarning roli:
A. noorganik birikmalar zaxirasini yaratishda;
B. o'lik organik moddalarning parchalanishida;
C. tayyor organik moddalarni iste'mol qilishda;
D. noorganik birikmalar orqali organik moddalarni yaratishda.*
35.Organizmlar ro'yxatidan reduktorlar:
A. quyon
B. saprofitik tuproq qo'ziqorinlari;*
C. azotni biriktiruvchi tuproq bakteriyalari;
D. togri javob yoq ;
36. Iste'molchilarning ekotizimlardagi roli:
A. noorganik birikmalar zaxirasini yaratishda;
B. o'lik organik moddalarning parchalanishida;
C. tayyor organik moddalarni iste'mol qilishda;*
D tufayli organik moddalarni yaratishda
noorganik birikmalar.
37. Organizmlar ro'yxatidan I-darajali iste'molchilar:
A. bug’u, qo'chqor;*
B. bo'ri;
C. infuzoriya tufelkasi
D. dizenteriya amyobasi;
38.Organizmlar ro'yxatidan detritofaglar quyidagilarni o'z ichiga olmaydi:
A. yomg'ir qurtlari;
B. kop oyoqli millipedlar;
C. qumlangan;
D. karam oq kapalagi lichinkalari.*
39.Atomlarning aylanishi ekotizimda ishtirok etmasdan saqlanishi mumkin:
A. noorganik molekulalar hazm bo'ladigan shaklda;
B. ishlab chiqaruvchilar;
C. iste'molchilar;*
D. reduktorlar.
40.Tizim ierarxiyasining uchta pastki darajasining qoidasi quyidagicha:
A.tizim ierarxiyasining uchta yuqori darajasini yo'q qilish uni halokatga olib keladi;
B.tizim ierarxiyasining har qanday uchta darajasini yo'q qilish uni halokatga olib keladi;
C.tizim ierarxiyasining uchta pastki darajasining yo'q qilinishi uning degradatsiyasiga va o'limiga olib kelmaydi, chunki u o'zini o'zi boshqarishga qodir;
D.tizim ierarxiyasining uch yoki undan ortiq pastki darajalarini yo'q qilish uni o'limga olib keladi.*
41. Makroekosistemalarga qo'yidagilar kiradi:
A. qayin o'rmoni;
B. tinch okeani;*
C. biosfera;
D. kichik suv havzasi.
42. To'g'ri hukm raqamlarini tanlang (0 dan 4 gachA..
A. ekotizimdagi moddalar aylanishini saqlab qolish uchun
abiotik moddalar, ishlab chiqaruvchilar kerak,
iste'molchilar va reduktorlar;
B. ekotizimlarda moddalar aylanishi mumkin emas
tashqaridan doimiy energiya oqimi;*
C. jamiyatlardagi oziq-ovqat aloqalari tsiklni ta'minlaydi
ulardagi moddalar va energiya;
D.biotsenozlarning murakkab trofik tarmoqlarida energiya mumkin
uzoq vaqt davomida bir organizmdan boshqasiga ko'chib o'tish.
43. Oziq-ovqat zanjirlaridagi energiya uzatilishi mumkin:
A. 1-3 trofik havolalarda;
B. 2-4 trofik havolalarda;
C. 3-5 trofik havolalarda;
D. 4-6 trofik havolalarda.*
44. Tavsiya etilgan variantlardan to'g'ri javoblarni (0 dan 5 gachA. tanlang.Trofik zanjirlarni tuzish qoidalariga quyidagilar kiradi:
A. oziq-ovqat zanjirlari yopiq bo'lishi kerak;
B.oziq-ovqat zanjirlari detritdan boshlanishi mumkin, trofik tarmoqlarda aks ettirilgan;
C. oziq-ovqat zanjirlari nisbatan qisqa;
D. barcha javoblar to'g'ri*
45.Biologik kuchaytirish qoidasiga ko'ra, oziq-ovqat zanjiridagi toksik moddalarning konsentratsiyasi:
A.bir trofik darajadan ikkinchisiga o'tish paytida 5 baravar kamayadi;
B.bir trofik darajadan ikkinchisiga o'tishda 10 baravar kamayadi;
C.bir trofik darajadan ikkinchisiga o'tish paytida 5 baravar ko'payadi;
D.bir trofik darajadan ikkinchisiga o'tishda 10 baravar ko'payadi.*
46. Ovqatlanish zanjirida bir trofik darajadan ikkinchisiga o'tish paytida organizmlarning kattaligi:
A. taxminan bir xil bo'lib qoladi;
B. asta-sekin kamayadi;
C. asta-sekin o'sib boradi;*
D. ham kamayishi, ham ko'payishi mumkin.
47. Tavsiya etilgan variantlardan to'g'ri javobni tanlang.
Detritli oziq-ovqat zanjiri boshlanishi mumkin:
A. tushgan barglardan;*
B. yashil o'simliklardan;
C. tuproq qurtidan;
D. pastki filtrli organizmlardan
48. Parazitlarning trofik zanjirida organizmlarning kattaligi bir bo'g'indan ikkinchisiga o'tishda:
A. taxminan bir xil bo'lib qoladi;
B. asta-sekin kamayadi;*
C. asta-sekin o'sib boradi;
D. ham kamayishi, ham ko'payishi mumkin.
49. To'g'ri hukm raqamlarini tanlang (0 dan 4 gachA..
A.iste'molchilar tomonidan oziq-ovqat bilan iste'mol qilinadigan energiyaning asosiy qismi o'sish jarayonlariga sarflanadi;
B.R.Lindeman qonuniga ko'ra, har bir uzatish harakati bilan elektr zanjirlarida energiya yo'qotilishi 10% ni tashkil qiladi;
C.oziq-ovqat zanjirlarida yashil o'simliklar tomonidan saqlanadigan energiya ta'minoti to'ldirilishi mumkin;
D.ekotizim unga tayyor organik moddalar oqimi orqali ishlashi mumkin*.
50. Berilgan variantlardan to‘g‘ri javobni tanlang.
Ilon yeyuvchi kalxatning oziq-ovqat zanjiridagi ulushi romashka → kapalak → chumchuq → qirgiy → ilon yeyuvchi kalxat dastlabki energiyaning 100% ni tashkil qiladi:
A.10%;
B.1%;
C. 0,1%*;
D. 0,01%.
51. Tavsiya etilgan variantlardan to'g'ri javobni tanlang.
Suv ekotizimlarida asosiy energiya oqimi:
A. ovqatlanish zanjirlari;*
B. parchalanish zanjirlari;
C. parazit zanjirlari;
D. oziq-ovqat zanjirlarining barcha turlari bir xil.
52. To'g'ri hukm raqamlarini tanlang (0 dan 4 gachA..
A.fitobiomassa manba sifatida ishlatiladi uchinchi trofik darajadagi organizmlar tomonidan energiya;
B.ta'minlash uchun zarur bo'lgan energiya miqdori organizmning hayotiy faoliyati, darajasini oshirish tashkilotlar tushadi;
C.yuqori qismida hosil bo'lgan biomassa miqdori trofik darajalar, ko'tariladi;
D. barcha javoblar noto’g’ri*
53. Er usti ekotizimlarida asosiy energiya oqimi o'tadi:
A. ovqatlanish zanjirlari orqali;
B. parchalanish zanjirlari orqali;*
C. parazit zanjirlari orqali;
D. barcha turdagi oziq-ovqat zanjirlari bo'ylab teng ravishda.
54. To'g'ri hukm raqamlarini tanlang (0 dan 4 gachA..
A. barcha fitofaglarning biomassasi ekotizimda
i-darajali iste'molchilar maydonida hosil;
B. vaqt birligi uchun ishlab chiqaruvchilar massasining o'sishi
jamiyatning asosiy mahsulotlari deb ataladi;
C.jamiyat mahsuldorligi tezlik bilan belgilanadi, ekotizim ishlab chiqaruvchilari detritni parchalaydi;
D. A va B *
55. Biomassa piramidasi qoidasiga muvofiq:
A.oziq-ovqat zanjirlarida ishtirok etadigan shaxslarning umumiy soni har bir bo'g'in bilan kamayadi;
B.har bir oldingi trofik darajada vaqt birligida hosil bo'lgan biomassa miqdori keyingi darajadan kam;
C.jamiyat o'simliklarining umumiy massasi barcha fitofaglarning biomassasidan kattaroqdir;*
D.har bir oldingi trofik darajada hosil bo'lgan biomassa miqdori
|
4
|
Biosfera haqida tushuncha, biosferaning tarkibi va funksiyalari, biosfera va koinot. Ekotizim, populyatsiya va biogeotsenoz tushunchalari. Tabiatda moddalarning aylanma harakati.
|
1.Biosfera haqida tushuncha.
2.Biosferaning tarkibi va funksiyalari, biosfera va koinot.
3.Ekotizim, populyatsiya va biogeotsenoz tushunchalari.
|
1.Biosfera haqida tushuncha bering.
2.Biosferaning tarkibi haqida ayting.
3.Biosferaning funksiyaları haqida ayting.
4.Biosfera energetikasi haqida tushuncha bering.
5.Biosferaning biologik unumi haqida ayting.
6.Suvlar muhiti va uning tirik massasi haqida ayting.
7.Tirik jonzotlarding bioximik funksiyaları haqida ayting.
8.Quruqlik va uning tirik massasi haqida ayting.
9.Xemotrof mikroorganizmlar haqida ayting.
10.Konsentratsiyalash funksiyası.
11.Oksidlanish-qaytarilish funksiyası.
12.Tuproq va yer usti suvlar oʻtlari haqida aytib bering.
13.Biosferada biomassaning tarqalishi haqida ayting.
14.Biogen igratsiyada ishtrok e’tuvchi asosiy guruhlar.
15.Biosfera chegaralari haqida ayting.
|
1. Atmosfera azoti faoliyat tufayli moddalar aylanishiga kiradi:
A. kimyoviy sintez qiluvchi bakteriyalar;
B. denitrifikatsiya qiluvchi bakteriyalar;
C. azotni biriktiruvchi bakteriyalar;*
D. nitrat bakteriyalar.
2.Vodorod sulfidi ko'rinishidagi oltingugurt atmosferaga faoliyat orqali kiradi:
A. denitrifikatsiya qiluvchi bakteriyalar;
B. sulfobakteriyalar;*
C. metilotrofik bakteriyalar;
D. serobakteriyalar.
3.Azot moddalar aylanishi jarayonida o'simliklarga quyidagi shaklda kiradi:
A. azot oksidi;
B. ammiak;
C. nitratlar;*
D. nitrat kislota.
4.Katta tsiklda oltingugurtning asosiy antropogen etkazib beruvchilari
moddalar:
A. issiqlik elektr stantsiyalari;*
B. o'g'itlar;
C. atom qurollari sinovlari;
D. havo kemalari parvozlari.
5.Organizmlar va atrof-muhit o'rtasidagi kimyoviy elementlarning aylana harakatlari deyiladi:
A. energiya aylanishi;
B. biogeokimyoviy tsikl bilan;*
C. tirik organizmlarning aylanishi;
D. azot aylanishi.
6.Uglerod biosferadagi moddalar aylanishiga qanday shaklda kiradi?
A. karbonat angidrid shaklida;*
B. erkin uglerod shaklida;
C. ohaktosh shaklida;
D. ko'mir shaklida.
7.Cho'kindi jinslarni hosil qilish uchun uglerod moddalar aylanishidan qanday shaklda chiqadi?
A. kaltsiy sulfat;
B. kaltsiy karbonat;*
C. kaltsiy nitrat;
D. kaltsiy sulfidi.
8. Tabiatdagi kislorod aylanishi taxminan davom etadi:
A. 300 yil;
B. 2000 yil; *
C. 1 million yil;
D. 2 million yil.
9. Tabiatdagi suv aylanishi taxminan davom etadi:
A. 300 yil;
B. 2000 yil;
C. 1 million yil; *
D. 100 million yil.
10.Chegara (chegara effekti) qoidasida shunday deyilgan: biotsenozlarning bo'g'inlarida ulardagi turlarning soni:
A. o'zgarmaydi;
B. ortadi;*
C. kamayadi;
D. sezilarli darajada oshmaydi.
11. Ekotizimdagi tirik organizmlarning tana vazni deyiladi:
A. biologik ishlab chiqarish;
B. bioenergiya;
C. biomassa;*
D. son-sanoqsiz.
12. Tabiatdagi mavsumiy davriylik eng aniq:
A. subtropiklar;
B. cho'llar;
C. mo'tadil kengliklar;*
B. tropik.
13.Ustritsalarda qobiqlarni ochish va yopish chastotasi quyidagicha ritmlar:
A. kunlik;
B. to'qin;*
C. yillik;
D. mavsumiy.
14. Barglarning tushishi ritmlarga tegishli:
A. oy;
B. kunlik;
C. mavsumiy;*
D. yillik.
15.Atrof-muhitning ma'lum bir qismida ba'zi jamoalarning boshqalar tomonidan vaqt o'tishi bilan ketma-ket o'zgarishi deyiladi:
A. vorislik;*
B. dalgalanma bilan;
C. menopauza;
D. integratsiya.
16. Ro'yxatda keltirilgan misollar orasida birlamchi vorislikka quyidagilar kiradi:
A. tashlandiq dalalarni keng bargli o'rmonlarga aylantirish;
B.bargli o'rmon bilan kesish joylarining bosqichma-bosqich o'zgarishi;
C. yalang'och toshning liken bilan asta-sekin ifloslanishi;*
D. yong'inlarni archa o'rmonlariga aylantirish.
17.Birlamchi ketma-ketlikka sanab o'tilgan ketma-ketlik jarayonlari orasida
tegishli:
A. gareyni archa o'rmonlariga aylantirish;
B.qarag'ay bilan kesish joylarini bosqichma-bosqich o'zgartirish;
C. buzilgan yaylovlarni emanzorlarga aylantirish;
D. bo'shashgan qumlarda qarag'ay paydo bo'lishi.*
18.Ikkilamchi ketma-ketlikka sanab o'tilgan ketma-ketlik jarayonlari orasida tegishli:
A. tashlandiq dalalarni eman daraxtlariga aylantirish;*
B. sovutilgan vulqon lavasida likenlarning paydo bo'lishi;
C. yalang'och toshning asta-sekin ifloslanishi;
D. bo'shashgan qumlarda qarag'ay paydo bo'lishi.
19. Ekotizimlarning beqarorligining asosiy sababi:
A. noqulay atrof-muhit sharoitlari;
B. oziq-ovqat resurslarining etishmasligi;
C. moddalar aylanishining nomutanosibligi;*
D. ba'zi turlarning ko'pligi.
20.Organizmlar, shuningdek ular va atrof-muhit o'rtasidagi muvozanat saqlanib turadigan ekotizimning nisbatan barqaror holati deyiladi:
A. menopauza;*
B. vorislik;
C. dalgalanma bilan;
D. integratsiya.
21.Tirik organizmlarning butun to'plamini va sayyora moddasining ushbu organizmlar bilan uzluksiz almashinadigan qismini o'z ichiga olgan yer qobig'i deyiladi:
A. atmosfera;
B. gidrosfera;
C. ekosfera;*
D. biosfera.
22. Biosferaning bir qismi emas (to'liq yoki qisman) :
A. astenosfera;
B. magnetosfera;
C. ionosfera.
D. barcha javoblar to'g'ri*
23.Alohida ozon qatlami deb ataladigan balandlik qaysi balandlikda:
A. 20 ... dengiz sathidan 30 km balandlikda;*
B. 10 ... dengiz sathidan 15 km balandlikda;
C. 25 ... dengiz sathidan 50 km balandlikda;
D. ozonning alohida qatlami mavjud emaC.
24. Ozon qatlamining (ekranning) asosiy roli:
A. ultrabinafsha nurlanishidan himoya qilishda;*
B. Sayyora iqlimini saqlashda;
C. issiqxona effektini yaratishda.
D. quyoshdan himoya qilish
25.Er qobig'idagi tarkibi maksimal bo'lgan uchta moddani ko'rsating:
A. vodorod;
B. alyuminiy;
C. kislorod;
D. B va C *
26.Okean qobig'ining materikdan ajralib turadigan xususiyatlari quyidagilar:
A. qalinligi 3 ... 7 km;
B. granit qatlami yo'q;
C. cho'kindi qatlam o'rtacha 1 km dan kam;
D. barcha javoblar to'g'ri.*
27. Qit'alar yuzasining 75% dan ortig'ini qoplagan jinslar:
A. magmatik;
B. cho'kindi;*
C. metamorfik.
D. granit qatlami
28.Vernadskiyning tirik moddasi miqdorining doimiyligi qonunida shunday deyilgan:
A. biosferadagi tirik mavjudotning miqdori kattalik doimiydir;*
B. biosferadagi tirik moddalar miqdori ortadi;
C. biosferadagi tirik moddalar miqdori kamayadi.
D. barcha javoblar to'g'ri
29.B. I. Vernadskiy barcha tirik organizmlarning birgalikdagi faoliyati, shuningdek jonsiz tabiatda sodir bo'ladigan fizik-kimyoviy va geologik jarayonlarning natijasi bo'lgan tuproqning tabiiy jismlarini chaqirdi:
A. tirik modda;
B. inert modda;
C. biogen modda;
D. biokos moddasi.*
30.Fotosintez jarayonida quyosh energiyasini yutish va keyinchalik oziq-ovqat zanjirlari orqali uzatish bilan bog'liq tirik moddaning funktsiyasi deyiladi:
A. energiya;*
B. konsentratsion;
C. halokatli.
D. transport
31.Moddaning tortishish kuchiga qarshi va gorizontal yo'nalishda harakatlanishi bilan bog'liq bo'lgan tirik moddaning funktsiyasi deyiladi:
A. transport;*
B. energiya;
C. Gazova;
D. halokatli.
32. Ma'lum bir atmosfera tarkibini o'zgartirish va saqlash qobiliyati bilan bog'liq bo'lgan tirik moddaning funktsiyasi deyiladi:
A. transport;
B. energiya;*
C. gaz;
D. halokatli.
33.Biosferaning tirik materiyasining kontsentratsion funktsiyalariga quyidagilar kiradi:
A. ozon ekranining shakllanishi;
B. tirik organizmlar tomonidan ammiakning chiqarilishi;
C. temir bakteriyalarining to'planishi;*
D.avtotrofik ovqatlanish paytida organik moddalarning shakllanishi;
34.Bio tarkibidagi tirik moddaning oksidlanish-qaytarilish funktsiyalariga-
sohaga quyidagilar kiradi:
A. nafas olish jarayonlari.
B. fotosintez jarayonlari;
C. xemosintez jarayonlari;
D. barcha javoblar to'g'ri *
35.Biosfera rivojlanishining faraziy bosqichi, kelajakda odamlarning oqilona faoliyati uning barqaror rivojlanishining asosiy hal qiluvchi omiliga aylanganda-bu ta'rif:
A. magnetosfera;
B. nosferalar;*
C. litosfera;
D. astenosfera.
36. Zamonaviy nosferaning belgilariga qo'yidagilar kiradi:
A. yer energiyasini saqlash
B. erkin kislorodning ko'payishi;
C. yangi transuranik kimyoviy elementlarning paydo bo'lishi;*
D. yer energiyasining tarqalishi;
37. Tabiy resurslar nima?
A.inson o'z faoliyatida foydalanmaydigan tabiiy jismlar va hodisalar to'plami;
B.inson o'z faoliyatida foydalanadigan tabiiy jismlar va tabiiy hodisalar to'plami.*
C.quyosh energiyasi;
D.yoqilg'i-energetika resurslari.
38.Qayta tiklanmaydigan tabiiy resurslarga quyidagilar kiradi:
A. quyosh energiyasi;
B. yoqilg'i-energetika resurslari.*
C.inson o'z faoliyatida foydalanmaydigan tabiiy jismlar va hodisalar to'plami;
D. barcha javoblar to'g'ri
39."Aqlli odam" biologik turining hayvonlar qirolligining boshqa vakillaridan asosiy farqlariga e'tibor bering
A. mavhum fikrlashning mavjudligi;
B. katta, yaxshi rivojlangan miyaning mavjudligi;
C. nutqning mavjudligi;
D. barcha javoblar to'g'ri*
40. Insonning qanday ehtiyojlari biologik jihatdan asosli:
A. turar joyga ehtiyoj;
B. jinsni davom ettirish va jinsiy qoniqishni olish;
C. hashamatga ehtiyoj;
D. barcha javoblar to'g'ri.*
41.Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan belgilangan sog'liqni saqlash bu:
A.organizmning gomeostatik muvozanatni saqlash qobiliyati, ya'ni turg'un-
B. organizmning tartibga solish tizimlarining mehmoni;
C. kasallikning yo'qligi;
D.umuman shaxsni tavsiflovchi ijobiy holat, ya'ni jismoniy, ma'naviy va ijtimoiy farovonlik holati.*
42. Qanday ekologik omillar hayotiylikni cheklashi mumkin va
hozirgi vaqtda inson salomatligi:
A. mutagen atrof-muhit omillari;
B. jismoniy va kimyoviy stress omillari;
C. tabiiy fokal (endemik) kasalliklar;
D. barcha javoblar to'g'ri *
43.Atrof-muhitning inson tanasiga tajovuzkor ta'sirining asosiy maqsadlari nimada:
A. genetik apparat;
B. reproduktiv tizim;
C. mushak-skelet tizimi.*
D. to'g'ri javob yo'q
44.Qanday ekologik yashash sharoitlari odamlar uchun ekstremal deb ataladi:
A. harorat rejimining o'zgarishi (o'zgarishi) ;
B. hayot tarzidagi har qanday keskin o'zgarish;
C. moslashish mumkin bo'lmagan shartlar;*
D. oziq-ovqat dietasini o'zgartirish
45.Tabiiy qonunlar tomonidan qo'llaniladigan asosiy cheklovlar insoniyat ehtiyojlarining ko'payishi va kengayishiga qanday ta'sir qiladi:
A.yashash uchun yaroqli rivojlanmagan erlarning amaliy yo'qligida;
B. tabiiy resurslarning kamayishi;
C. aholining qit'alar bo'ylab notekis taqsimlanishida.
D. barcha javoblar to'g'ri*
46.Shaxs va inson populyatsiyasining hayot sifatini nima belgilaydi:
A. o'rtacha umr ko'rish uchun;
B. yalpi milliy mahsulotning aholi soniga nisbati;*
C. mamlakatdagi mavjud siyosiy tizimdan;
D. mamlakatda tabiiy resurslar mavjudligidan.
47.Insoniyatning oziq-ovqat muammosini hal qilishning ekologik jihatdan oqilona usullari qanday:
A. intensiv texnologiyalarni joriy etish;
B. tuproq va hududlarni melioratsiya qilish;
C. yangi yuqori mahsuldor ekin navlaridan foydalanish;
D. barcha javoblar to'g'ri*
48.Yovvoyi tabiatga antropogen ta'sirni baholash mezonlari qanday:
A. tabiiy ekotizimlarning saqlanishi;
B. inson salomatligini saqlash;
C. iqtisodiy ahamiyati.
D. barcha javoblar to'g'ri
49.Zamonaviy atrof-muhitga xos bo'lgan asosiy belgilar qanday biosfera holati:
A. iste'molchilar inqirozi;
B. ishlab chiqaruvchilar inqirozi;
C. konservantlar inqirozi;
D. energiya inqirozi.*
50. Tirik organizmlar yashaydigan yer qobig'i deyiladi:
A. gidrosfera;
B. litosfera;
C. atmosfera;
D. Biosfera*
51. Biosfera haqidagi ta'limot yaratildi:
A. J.-B. Lamark Tomonidan;
B. B. I. Vernadskiy *
C. E. Sussom Tomonidan;
D. E. Leroy.
52. Atmosferadagi biosfera chegarasi balandlikda:
A. 77 km *
B. 12,5 km,
C. 10 km;
D. 2 km.
53.Tirik moddaning kontsentratsion funktsiyasi quyidagilardan iborat:
A.tirik organizmlar oziq-ovqat zanjiri orqali energiyani saqlash va uzatish;
B.yashil o'simliklar CO2 dan foydalaning va atmosferaga O2 chiqaring;
C.kimyoviy elementlarni oksidlash uchun kimyoavtotroflar;
D.tirik organizmlar turli xil kimyoviy elementlarni to'plash*
54.Biosfera-bu kirish va chiqishga ega bo'lgan global o'zini o'zi tartibga soluvchi tizim:
A. ha*
B. yo'q.
C. to'g'ri javob yo'q.
D. barcha javoblar to'g'ri.
55.Tirik materiyaning energiya funktsiyasi quyidagilardan iborat:
A. tirik organizmlar oziq-ovqat zanjiri orqali energiyani saqlash va uzatish*
B. yashil o'simliklar CO2 dan foydalaning va atmosferaga O2 chiqarish;
C. kimyoviy elementlarni oksidlash uchun kimyoavtotroflar;
D. tirik organizmlar turli xil kimyoviy elementlarni to'plash.
56.Organizmlar quyidagilarga ko'ra ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilarga bo'linadi:
A. ko'payish tezligi.
B. yashash joylari.
C. energiya manbai*
D. boshqa organizmlar bilan o'zaro ta'sirlar.
57. Biosfera:
A. tirik organizmlar yashaydigan yerning suv qobig'i;
B. tirik organizmlar yashaydigan yerning havo qobig'i;
C. tirik organizmlar yashaydigan yerning qattiq qobig'i;
D. tirik organizmlar yashaydigan yerdagi barcha qobiqlarning bir qismi*
58. Gidrosferadagi biosferaning chegaralari chuqurlikda joylashgan:
A. 1 km;
B. 2 km;
C. 10 km;
D. gidrosfera tirik organizmlar tomonidan to'liq yashaydi*
59. Biosferaning biokos moddasiga quyidagilar kiradi:
A. radiatsiya;
B. Tuproq *
C. granit, bazalt;
D. bakteriyalar, zamburug'lar.
60. Tirik moddaning gaz funktsiyasi quyidagilardan iborat:
A. tirik organizmlar oziq-ovqat zanjiri orqali energiyani saqlash va uzatish;
B. yashil o'simliklar CO2 dan foydalaning va atmosferaga O2 chiqaring *
C. kimyoviy elementlarni oksidlash uchun kimyoavtotroflar;
D. tirik organizmlar turli xil kimyoviy elementlarni to'plash.
61. Biosfera-bu kirish huquqiga ega bo'lgan, ammo chiqishi bo'lmagan global tartibga solinmagan tizim:
A. ha;
B. yo'q *
C. mumkin.
D. Ba'zan
62. Tirik materiyaning halokatli vazifasi qobiliyatdir:
A. tirik organizmlar oziq-ovqat zanjiri orqali energiyani saqlash va uzatish;
B. yashil o'simliklar CO2 dan foydalaning va atmosferaga O2 chiqaring;
C. moddalarni parchalash va ularni biologik tsiklga jalb qilish*
D. tirik organizmlar turli xil kimyoviy elementlarni to'plash.
63.O'rmonlarni yo'q qilish qaysi ekologik omillar guruhiga kiradi?
A. abiotik.
B. biotik.
C. Antropogen*
D. tuproq
64. Ishlab chiqaruvchilar iste'molchilardan farq qiladi, chunki:
A. organik moddalar hosil qiladi *
B.ikkinchi, uchinchi, to'rtinchi trofik darajalarda boy ifodalangan.
C. iste'molchilar va reduktorlarga bo'linadi..
D. to'g'ri javob yo'q
65.Tirik organizmlar tomonidan jonsiz tabiat bilan birgalikda yaratilgan modda deyiladi:
A. biogen modda .
B. inert modda.
C. biokos moddasi *
D. tirik modda.
66. Biosferaning tirik moddasiga quyidagilar kiradi:
A. zamin qoplamasi.
B. o'tloq o'simliklari*
C. botqoqlarda torf konlari.
D. portlash paytida chiqarilgan tosh.
67.Tirik moddaning kontsentratsion funktsiyasi deyiladi organizmlarning qobiliyati:
A. tanada kimyoviy elementlarni saqlash*
B. gazlarni yutish va chiqarish.
C. uglevodlarning karbonat angidridga oksidlanishi.
D. fotosintez jarayonida energiyani saqlash.
68. Dunyoning tashqi qattiq qobig'i deyiladi:
A. Atmosfera.
B. Litosfera*
C. Biosfera.
D. Gidrosfera.
69.Quruqlikdagi ekotizimlarda tirik organizmlarning biomassasi quyidagicha ifodalanadi:
A. asosan o'simliklar*
B. asosan hayvonlar va mikroorganizmlar.
C. o'simliklar, hayvonlar va mikroorganizmlar.
D. to'g'ri javob yo'q.
70. Tirik moddaning eng katta kontsentratsiyasi kuzatiladi:
A. atmosferaning yuqori qismida.
B. okeanlar tubida.
C. litosferada.
D. atmosfera, gidrosfera va litosfera chegaralarida*
71. Biosfera haqidagi ta'limot yaratildi:
A. C. Darvin Tomonidan.
B. T. Morgan Tomonidan.
C. A. I. Oparin.
D. B. I. Vernadskiy*
72. Quruqlik, tuproq va okean biomassasi:
A. qutblardan ekvatorgacha kamayadi.
B. qutblardan ekvatorgacha ortadi*
C. ekvatordan qutblarga ko'tariladi.
D. qutblardan ekvatorgacha o'zgarmaydi.
73. Tirik moddaning gaz funktsiyasiga taalluqli emas:
A. o'simliklar tomonidan kislorod chiqishi.
B. nafas olish paytida karbonat angidridning chiqishi.
C. fotosintez jarayonida energiyani saqlash*
D. bakteriyalar tomonidan azotni tiklash.
74. O'simliklar va ba'zi bakteriyalar tufayli atmosferada paydo bo'ldi:
A. Argon .
B. karbonat angidrid.
C. Azot.*
D. Kislorod
75. B. I. Vernadskiy inert modda deb nomlangan:
A. tirik organizmlar tomonidan yaratilgan noorganik moddalar.
B. tirik organizmlar tomonidan jonsiz tabiat bilan yaratilgan organik mahsulotlar.
C. tirik organizmlarning ishtirokisiz hosil bo'lgan jonsiz tabiatning barcha tanalari va xususiyatlari*
D. organomineral moddalar .
76.Tirik organizmlar to'plami deyiladi:
A. biogen modda .
B. inert modda.
C. biokos moddasi.
D. tirik modda*
77. Tirik moddaning gaz funktsiyasiga misol:
A.organizmlar tomonidan organik moddalar qoldiqlarini yo'q qilish.
B. moddalar va energiyani uzatish.
C. yashash joyining gaz tarkibini saqlash va o'zgartirish*
D. organizmlar chiqindilarining to'planishi.
78. Biosfera ochiq tizim hisoblanadi, chunki:
A. tirik organizmlar yashaydi.
B. uchta geologik sfera chegarasida joylashgan.
C. tashqaridan energiya oladi
D. tirik moddadan iborat .
79. Biosferaning kontinental qismida eng samarali hisoblanadi:
A. mo " tadil zonaning o'rmonlari.
B. subtropik o'rmonlar .
C. tropik o'rmonlar*
D. A va b to'g'ri.
80.Biosferani yaratgan, uning barqarorligi va yaxlitligini ta'minlaydigan moddalarning biologik aylanishi asosan quyidagilarga bog'liq:
A. barcha organizmlarning hayotiy faoliyati*
B. iqlim sharoiti.
C. tabiatdagi mavsumiy o'zgarishlar.
D. vulqon faoliyati.
81. "Biosfera" atamasi birinchi marta ishlatilgan:
A. K. Linney .
B. J. B. Lamark.
C. E. Suss *
D. C. Darvin.
82. Atmosferadagi o'rmonlarning tarqalishi natijasida:
A. azot miqdori ortadi.
B. karbonat angidrid miqdori kamayadi.
C. kislorod miqdori kamayadi*
D. kislorod miqdori ortadi.
83.Chuqurlikdagi okeanlarda biomassa kamayadi, chunki u erda:
A. past harorat .
B. kislorod kam.
C. tuproq yo'q.
D. kam yorug'lik*
84 hayvonlarning moddalar aylanishidagi roli shundaki, ular:
A. organik moddalarni iste'mol qiluvchilar*
B. organik moddalar ishlab chiqaruvchilari.
C. organik moddalarni yo'q qiluvchilar.
D. mineral moddalarni yo'q qiluvchilar.
85.Ekotizimdagi populyatsiyalar farovonligining ko'rsatkichi:
A. ularning yuqori soni;*
B. boshqa populyatsiyalar bilan aloqa;
C. populyatsiya shaxslari o'rtasidagi bog'liqlik;
D. aholi sonining o'zgarishi.
E. barcha javoblar to'g'ri
86. Tavsiya etilgan xususiyatlardan agrotsenozlar uchun mos bo'lganlarni tanlang.
A. bir xil turdagi o'simliklar etishtiriladi
B. vaqtinchalik va fazoviy daraja yo'q.
C. uzoq muddatli mustaqil hayotga qodir
D. bir necha turdagi o'simliklar etishtiriladi*
87.Biogeotsenozdagi iste'molchilar:
A. tayyor organik moddalarni iste'mol qiling;*
B. uglevodlarning birlamchi sintezini amalga oshirish;
C. organik moddalar qoldiqlarini parchalash;
D. quyosh energiyasini o'zgartiradi.
|
5
|
Autekologiya. Autekologiya-organizm va muhit orasidagi bogʻlanishlar toʻgʻrisida fan. Organizmlarning yashash muhitiga moslashuvi. Organizmlarning fizik-kimyoviy yashash muhiti toʻgʻrisida: suv, tuproq, havo muhitining xususiyatlari. Abiotik va biotik omillar. Asosiy abiotik omillarning (issiqlik, yorugʻlik, namlik, shoʻrlanish, biogen elementlar kosentratsiyasi kabilarning), ekologik ahamiyati.
|
1.Autekologiya. Organizmlarning fizik-kimyoviy yashash muhiti toʻgʻrisida: suv, tuproq, havo muhitining xususiyatlari.
2.Abiotik va biotik omillar.
3.Asosiy abiotik omillarning (issiqlik, yorugʻlik, namlik, shoʻrlanish, biogen elementlar kosentratsiyasi
|
1.Autekologiya haqida tushuncha bering.
2.Ekologik omillar haqida ayting.
3.Abiotik omillar haqida ayting.
4.Biotik omillar haqida ayting.
5.Antropogen omillar haqida ayting.
6.Abiotik omillarga nimalar kiradi.
7.Biotik omillarga nimalar kiradi.
8.Antropogen omillarga nimalar kiradi.
9.Sinekologiya haqida tushuncha bering.
10.Eydekologiya haqida tushuncha bering.
11.Demakologiya haqida tushuncha bering.
12.Suvlar, tuproq, havo muhitiing xususiyatlari.
13.Organizmlarning fizika-kimyoviy yashash muhiti haqida aytib bering.
14.Organizm va muhit orasidagi bogʻlanishlar haqida aytib bering.
15.Asosiy abiotik omillarning ekologik ahamiyati.
|
1.Abiotik atrof-muhit omillari emas:
A. oq quyonning mavsumiy rang o'zgarishi;
B. Viburnum, rovon, eman mevalarining tarqalishi;*
C. bargli daraxtlarda barglarning kuzgi rangsizlanishi;
D. kuzgi barglarning tushishi.
E. barcha javoblar to'g'ri
2.Tabiatdagi turlar egallagan ma'lum bir hududni tavsiflovchi mezon bu
A. ekologik mezon
B. morfologik mezon *
C. geografik mezon.
D. fiziologik mezon
3. Biotik omil:
A. namlik
B. urug'lantirish
C. yirtqichlik *
D. daraxt ekish
4. Abiotik omillarga quyidagilar kiradi:
A. yorug'lik va shamol *
B. parazitizm
C. namlik va ifloslanish
B. tuproq tarkibi va simbioz
E. yirtqichlik
5.Vaqt va makonda o'zgaruvchan abiotik muhit omillari deyiladi:
A. abiotik sharoitlar
B. biotik sharoitlar
C. ekologik sharoitlar*
D. antropogen sharoitlar
6. Biotsenozning abiotik qismi nima deyiladi:
A. ekotip;
B. ekotopom;*
C. geotsenoz;
D. biotsenoz.
7.Tirik organizmlarning hayoti va tarqalishiga ta'sir qiluvchi noorganik muhit omillari qanday nomlanadi?
A. Abiotik. *
B. Tirik.
C. Antropogen.
D. Biotik.
8. Sinekologiya nimani o‘rganadi?
A. Tur vakillarining yashash sharoiti
B. Xulqiy o‘zgarishlariga sabab bo‘lishini aniqlaydi
C. Turli organizmlar, ularning xosil bo‘lishi, rivojlanishi, tuzilishini o‘rganadi*
D. Muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi
9.Grekcha syn so‘zining ma’nosi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?
A. Birlikda *
B. Ko‘plikda
C. Turlicha
D. Turli xil
10. Sinekologiya dinamik jihatdan qanday?
A. Doimiy xarakatda
B. Doimiy o‘zgarishda
C. Turli xil
D. A va B javoblari to‘g‘ri *
11. Antropogen omillar qanday ta’sirni o‘rganadi?
A. tirik organizmlar bilan bog‘liq bo‘lgan ta’sirni
B. insonning faoliyati natijasida kelib chiqadigan ta’sirni *
C. o‘lik tabiatning ta’sirini
D. doimiy ta’sirni
12. Abiotik omillar qanday ta’sirni o‘rganadi?
A. tirik organizmlar bilan bog‘liq bo‘lgan ta’sirni
B. insonning faoliyati natijasida kelib chiqadigan ta’sirni
C. o‘lik tabiatning ta’sirni *
D. doimiy ta’sirni
13. Biotik omillar qanday ta’sirni o‘rganadi?
A. Topografik
B. Edafik
C. Fitogen *
D. doimiy ta’sirni
14. Demekologiya nimani o‘rganadi?
A. Tur vakillarining yashash sharoiti
B. Xulqiy o‘zgarishlariga sabab bo‘lishini aniqlaydi
C. Tur vakillari xosil qiladigan tabiiy populyasiyalarning xosil bo‘lish shartlarini *
D. Muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi
15. Eydekologiya nimani o‘rganadi?
A. Tur vakillarining yashash sharoiti
B. Xulqiy o‘zgarishlariga sabab bo‘lishini aniqlaydi
C. Muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi
D. Turni ekologik jixatdan chuqur o‘rganadi *
16.Autekologiya grek tilidan olingan bo‘lib, autos-……?
A. Tur
B. O‘zim *
C. Muhit
D. Xalq
17. Kuzatish bu nima?
A. Tur vakillarining yashash sharoiti
B. Xulqiy o‘zgarishlariga sabab bulishini aniqlaydi
C. Muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi
D.Insonning ma‘lum maqsadni nazarda tutgan holda bajaradigan ish faoliyati*
18. Eksperiment bu nima?
A.Ilm iy-tadqiqot ishining tekshirish obyektiga aktiv ta‘sir qilish yo‘li bilan olib boriladigan uslub*
B. Xulqiy o‘zgarishlariga sabab bulishini aniqlaydi
C. Muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi
D.Insonning ma‘lum maqsadni nazarda tutgan holda bajaradigan ish faoliyati
19. Modellashtirish bu nima?
A. Tabiat obiektlarini ularning modellarida o'rganish uslubi*
B. Xulqiy o‘zgarishlariga sabab bulishini aniqlaydi
C. Muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi
D.Insonning ma‘lum maqsadni nazarda tutgan holda bajaradigan ish faoliyati
20. Modellar turli-tuman bo‘lib, ular bir biridan farq qiladi?
A. foydalanish o‘rni
B. tegishli yo‘nalishda qo‘llanilishiga ko‘ra
C. hususiyati
D. barcha javoblar t o‘g‘ri *
21. Biotik omillar qanday ta’sirni o‘rganadi?
A. tirik organizmlar bilan bog‘liq bo‘lgan ta’sirni *
B. insonning faoliyati natijasida kelib chiqadigan ta’sirni
C. o‘lik tabiatning ta’sirni
D. doimiy ta’sirni
22. Abiotik omillar tasnifiga qaysilar kiradi?
A. Mikrobiogen
B. Fitogen
C. Zoogen
D. Iqlim, yorug‘lik, xarorat, xavo, namlik *
23. Autoekologiya nimalarni o‘rganadi?
A. tur vakillarining yashash sharoiti
B. turning turg‘unligini
C. tur vakillarining atorf-muhit balan munosabatlarini
D. barcha javoblar to‘g‘ri *
24. Biotik omillar qanday ta’sirni o‘rganadi?
A. Topografik
B. Edafik
C. Zoogen *
D. doimiy ta’sirni
25. Autoekologiya nimalarni o‘rganadi?
A. organizmning morfologik o‘zgarishlariga sabab bulishini
B. organizmning fiziologik o‘zgarishlariga sabab bulishini
C. organizmning xulqiy o‘zgarishlariga sabab bulishini
D. barcha javoblar to‘g‘ri *
26. Mosloshuvchanlik turlariga qaysi biri kiradi?
A. Fenotipik
B. Adaptiv
C. Abiotik
D. A va B javoblar to‘g‘ri *
27.Fenotipik moslashuvchanlik qaytar va qaytmas qanday bo`lishi mumkin ?
A. Qaytar *
B. Adaptiv
C. Oddiy
D. Murakkab
28.Tuproqning mexanik va kimyoviy tarkibi bo‘yicha ekologik omillarning qaysi tasnifiga kiradi ?
A. Biotik
B. Antropogen
C. Abiotik*
D. Zoogen
29.Xayvonlar ta’sirida kelib chiqadigan omillar ekologik omillarning qaysi tasnifiga kiradi ?
A. Biotik *
B. Antropogen
C. Abiotik
D. Topografik
30. Biotik omillar qo‘yidagicha nechta turda tasniflanadi?
A. 3 *
B. 2
C. 4
D. 5
31. Biotik omillar qanday ta’sirni o‘rganadi?
A. Topografik
B. Edafik
C. Mikrobiogen *
D. doimiy ta’sirni
32. Abiotik omillar tasnifiga qaysilar kiradi?
A. Mikrobiogen
B. Fitogen
C. Zoogen
D. Edafik *
33.Xayvonlar ta’sirida kelib chiqadigan omillar biotik omillarning qaysi tasnifiga kiradi ?
A. Mikrobiogen
B. Zoogen *
C. Mikrogen
D. Fitogen
34.Insonning faoliyati natijasida kelib chiqadigan omillardan birini keltiring ?
A. Antropogen *
B. Zoogen
C. Mikrogen
D. Fitogen
35.Inson faoliyati natijasida suv, tuproq, xavoning sanoat chiqindilari bilan zararlanishi qaysi omillar turida ko‘rsatilgan?
A. Zoogen
B. Antropogen *
C. Mikrogen
D. Fitogen
36. Re’lef sharoiti qaysi omil turiga kiradi?
A. Antropogen
B. Topografik *
C. Mikrogen
D. Fitogen
37.Xar bir omilning organizmga ta’sir e’tish kuchi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan ?
A. Otimum
B. Minimum
C. Maksimum
D. Barcha javoblar to‘g‘ri*
38.Xar bir omilning organizmga ta’sirida minimum va maksimum chegaralar nima deb ataladi?
A. Boshlang‘ich nuqta
B. Ikkinchi nuqta
C. Kritik nuqta *
D. Birinchi nuqta
39. Omilning kuchli ta’sir e’tuvchi kuchi ?
A. Otimum *
B. Minimum
C. Maksimum
D. Kritik nuqta
40.Ekologik omilning organizmga xaddan tashqari kuchsiz ta’sir e’tishi?
A. Otimum
B. Minimum*
C. Maksimum
D. Kritik nuqta
41.Ekologik omilning organizmga xaddan tashqari kuchli ta’sir e’tishi?
A. Otimum
B. Minimum
C. Maksimum*
D. Kritik nuqta
42. Abiotik omillar tasnifiga qaysilar kiradi?
A. Mikrobiogen
B. Fitogen
C. Zoogen
D. Topografik *
43.Fenotipik moslashuvchanlik qaytar va qaytmas holati qanday bo`lishi mumkin ?
A. Qaytmas *
B. Adaptiv
C. Oddiy
D. Murakkab
44.Tuproqning mexanik va kimyoviy tarkibi bo‘yicha abiotik omillarning qaysi tasnifiga kiradi ?
A. Topografik
B. Edafik *
C. Iqlim
D. Zoogen
45.Qanday nuqtalardan ortiq kuch ta’sirida organizm nobud bo‘ladi ?
A. Boshlang‘ich nuqta
B. Ikkinchi nuqta
C. Kritik nuqta *
D. Birinchi nuqta
46. Mosloshuvchanlik turlariga qaysi biri kiradi?
A. Fenotipik
B. Adaptiv
C. Abiotik
D. A va B javoblar t o‘g‘ri *
47. Re’lef sharoiti qaysi omil turiga kiradi?
A. Antropogen
B. Orografik *
C. Mikrogen
D. Fitogen
48.Tirik organizmlar yashayotgan muhitini o‘zgartirishi qaysi omillar turida o‘rganadi?
A. Biotik *
B. Antropogen
C. Abiotik
D. Topografik
49.Mikroorganizmlar ta’sirida vujudga keladigan omillar qaysi omillar turiga kiradi?
A. Mikrobiogen *
B. Fitogen
C. Zoogen
D. Topografik
50. Abiotik omillar qo‘yidagicha nechta turda tasniflanadi?
A. 3 *
B. 2
C. 4
D. 5
|
6
|
Atmosfera havosini muhofaza qilish asoslari. Atmosfera va uni muhofaza qilish. Atmosferaning havosining tarkibi va tuzilishi. Atmosferaningifloslanishi va uni ifloslovchi moddalar. Sanoat korxonalari va uning tarmoqlarining atmosferaning ifloslanishi bilan bogʻliq ekologik muammolari va ularning salbiy oqibatlari. (Issiqxona effekti, kislotali yomgʻirlar, azon qatlamining yemirilishi); atmosferada ifloslantiruvchi moddalarning tarqalishi.
|
6.1.Atmosfera havosini tarkibi va tuzilishi.
6.2.Stratosferaning tuzilisji va tarkibi.
6.3.Atmosfera havosining kimiyoviy tarkibi.
6.4.Atmosferaning ifloslsnishi va ifloslovchi manbalar.
6.5.Atmosfera havosining ekologik muammolari.
6.6.Atmosfera havosini muhofaza qilish.
|
1.Havo muhiti nima. (Gigiena asoslari bilan inson ekologiyasi-2010). Melnichenko 117s
2.Atmosferasining tuzilishini tushuntiring. Melnichenko 118
3.Troposferaning tuzilishi qanday. Melnichenko 119
4. Stratosfera haqida aytib bering. Melnichenko 119.
5.Mezosfera, ionosfera, ekzosfera va magnetosfera haqida aytib bering. Melnichenko 120.
6.Atmosferaga antropogen ta'sir qanday.
Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-134C.
7.Stratosferadagi ozon miqdorining pasayishi bilan bog'liq bo'lgan asosiy ekologik muammo haqida tushintirib bering. Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-135C.
8.Ozon nima. Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-136C.
9.Atmosferaning ozon qatlami yerga quyosh nuri tushishida qanday rol o'ynaydi.
Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-137C.
11.Ozonning emirilishiga brom birikmasi va azot birikmasining ta'siri qanday.
Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-140C.
11.Ozonning emirilishiga to'rt-uglerodxlorid, vodorod birikmasi va oltingugurt birikmasi kimyoviy birikmalarining ta'siri qanday.
Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-141C.
12Stratosfera ozonining kamayishi qanday asosiy omillarga bog'liq.Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-141C.
13.Ozon teshiklari haqida aytib bering.
Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-142C.
14.Atmosferaning ozon qatlamining kamayishi nimalarga olib keladi. Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-142C.
15.Troposferaning ifloslanish manbalari qanday?
Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-147C.
16.Uglerod oksidi va uning organizmga ta'sir qilish mexanizmini aytib bering. Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-149s
17.Uglerod oksidining uncha ko bolmagan kontsentratsiyasi qaerlarda yig’iladi va organizmga tasiri qanday. Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-150C.
18.Miya, koronar va periferik qontomir kasalliklari bo'lgan odamlarda uglerod oksidiga sezgirlik qanday? Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-150s
|
1. Yerning o’rab turgan qobig'i nima? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 134st.)
A. Stratosfera
B. Mezosfera
С. Atmosfera*
D. Troposfera
2.Atmosfera qanday gazlar aralashmasidan iborat? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 134st.)
A. azot, kislorod, karbonat angidrid, inert gazlar*
B. kislorod, karbonat angidrid, inert gazlar
С. azot, kislorod, inert gazlar
D. kislorod, karbonat angidrid, azot
3.Bizning sayyoramiz bilan birga nima aylanadi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 134st.)
A. Stratosfera
B. Atmosfera*
С. Mezosfera
D. Troposfera
4.Atmosfera gazlari antropogen nisbiy ta'sir bo’yicha qaysi guruhlarga bo'linadi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 134st.)
A. zaharli, zaharli bo'lmagan va o'zgaruvchan
B. engil va og'ir
С. murakkab va sodda
D. barqaror, beqaror va o'zgaruvchan *
5.Qaysi gazlar atmosfera gazlari orasida antropogen ta'sirga barqaror guruhiga tegishli? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 134st.)
A. kislorod, azot,
B. azot, kislorod, inert gazlar*
С. uglerod, azot, kislorod, inert gazlar,
D. ozon, azot, kislorod, inert gazlar
6.Qaysi gazlar atmosfera gazlari orasida antropogen ta'sirga beqaror guruhiga tegishli? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 134st.)
A. karbonat angidrid (C02), metan (CH3), azot oksidi (N20)*
B. metan (CH3), azot oksidi, kislorod
С. azot, metan (CH3), azot oksidi
D. ozon, metan (CH3), azot oksidi
7.Atmosfera gazlari orasida antropogen ta'sirlarga o'zgaruvchan guruhiga qanday gazlar kiradi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. karbonat angidrid (C02), metan (CH3)
B. metan (CH3),kislorod
С. azot, azot oksidi
D. azot oksidlari (NOx), oltingugurt dioksidi (S02), vodorod sulfidi (H2S)*
8.Atmosfera kimyoviy tarkibining umumiy hajmidan kislorod necha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 20.95*
B. 21.95
С. 11.95
D. 20.85
9.Atmosfera kimyoviy tarkibining umumiy hajmidan azot qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 78.88
B. 78.08*
С. 88, 08
D. 78.18
10.Atmosfera kimyoviy tarkibining umumiy hajmidan argon qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.95
B. 0,92
P. 0,93*
D. 0.97
11.Atmosferaning umumiy kimyoviy tarkibidan Neonning ulushi qancha? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.0018*
B. 0.0019
С. 0.0020
D. 0.018
12.Atmosferaning umumiy kimyoviy tarkibidan geliy qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.00050
B. 0.00051
С. 0.00052*
D. 0.0052
13.Atmosferaning umumiy kimyoviy tarkibidan metan qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.00018
B. 0.00019
С. 0.0015
D. 0.00015*
14. Kripton atmosferaning umumiy kimyoviy tarkibidan qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.00012
B. 0.00011*
С. 0.0001
D. 0.00015
15.Atmosferaning kimyoviy tarkibining umumiy hajmidan vodorod qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.00005*
B. 0.00007
С. 0.00003
D. 0,0005
16. Kripton atmosferaning umumiy kimyoviy tarkibidan qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.00012
B. 0.00011*
С. 0.0001
D. 0.00015
17.Atmosferaning umumiy kimyoviy tarkibidan karbonat angidrid qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.3601
B. 0,3502
С. 0.3403*
D. 0,3505
18. Atmosferaning umumiy kimyoviy tarkibidan uglerod oksidi necha foiz? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0 - 0.01*
B. 0 - 0,03
P. 0 - 0.04
D. 0 - 0,05
19.Atmosfera kimyoviy tarkibining umumiy hajmidan ozon qancha foizni tashkil qiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0.005
B. 0,003
С. 0.004
D. 0,001*
20.Atmosferaning umumiy kimyoviy tarkibidan oltingugurt dioksidi qancha foiz? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 0-0, 0007
B. 0-0, 0005
С. 0-0, 0001*
D. 0-0, 0003
21. Atmosfera qanday tuzilishga ega? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. Qatlamli*
B. Murakkab
С. Bir Qavatli
D. Ikki qavatli
22.Yerga tutashgan eng zich havo qatlami qanday nomlanadi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. Mezosfera
B. Troposfera*
С. Stratosfera
D. Ekzosfera
23.Troposfera yer yuzasidan qancha balandlikkacha davom etadi?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 7-10 km
B. 8-10km
С. 10-12km*
D. 12-13km
24. Stratosferadagi asosiy ekologik muammo nima bilan bog'liq? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. ozonning kamayishi bilan*
B. azot miqdorining ko'payishi bilan
С. kislorodning kamayishi bilan
D. gazlar aralashmasining ko'payishi bilan
25. Ozon shveytsariyalik kimyogar С.Shonbin tomonidan qachon kashf etilgan?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 135st.)
A. 1830 yil
B. 1940 yil
С. 1840 yil*
D. 1970 yil
26. 1920 yilda stratosferada ozon qatlami mavjudligini kim isbotladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 136st.)
A. G. Dobson*
B. С. Shonbin
С. V. Xartli
D. С. Sechenov
27. Atmosferadagi kislorodning shakllaridan biri nima? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 136st.)
A. Azot
B. Ozon*
С. Uglerod
D. Geliy
28.Stratosferada qanday ta'sir ostida kislorod molekulalari (O2) 2 kislorod atomiga ajraladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 136st.)
A. Nurlanish
B. yuqori harorat
С. atmosfera bosimi
D. kosmik va kuchli quyosh nurlari*
29.Stratosfera ozonining hosil bo'lishida qanday kimyoviy element ishtirok etadi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 136st.)
A. Kislorod
B. atomar kislorodi*
С. Vodorod
D. Azot
30. Quyosh nurlarining intensivligi kuniga taxminan qancha tonna ozon ishlab chiqarish uchun yetarli? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 136st.)
A. 300,000 t
B. 200 000 t
С. 350,000 t*
D. 150,000 t
31.Atmosferaning qancha balandligida teskari jarayon sodir bo'ladi va quyosh UBNlari ta'siri ostida ozon molekulalari tezda yo'qoladi?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 136st.)
A. 33
B. 30
С. 35
D. 40*
32.10-40 km qalinlikdagi atmosfera qatlamida nima sodir boladi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 136st.)
A. ozon kontsentratsiyasining dinamik muvozanati*
B. kislorod kontsentratsiyasining muvozanati
С. inert gazlar konsentratsiyasi
D. azot kontsentratsiyasining dinamik muvozanati
33.Ozon molekulalarining maksimal soni 15-40 km balandlikka to'g'ri keladi, bu qavat nima deb ataladi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 137st.)
A. ozon teshigi
B. ozon qatlami*
С. ozon aralashmalari
D. ozon molekulalari
34.Ozon qatlami kimyoviy reaktsiyalari UBNni necha marta zaiflashtirishi mumkin?
(Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 137st.)
A. 1040*
B. 540
С. 740
D. 340
35.Stratosferadagi ozon kontsentratsiyasiga ta'sir ko'rsatadigan birikmalar qaysilar? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 138st.)
A. xlor, azot
B. ftor, azot
C. xlor, ftor*
D. azot, kislorod
36. Stratosfera ozoniga ta'sir qilishning eng yuqori qobiliyatiga qaysilar ega? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 139st.)
A. freon-11 va freon-12*
B. Freon - 10
С. xlor va freon -7
D. azot va freon-3
37.Hozirgi vaqtda global freon ishlab chiqarish yiliga necha tonnadan oshadi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 139st.)
A. 100 ming
B. 500 ming
С. 1 mln *
D. 5 mln
38. So'nggi 15 yil ichida freon-12 ning atmosferaga har yili dunyo bo'ylab chiqarilishi necha tonna?
(Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 139st.)
A. 100-300 ming
B. 500-600 ming
С. 100-200 ming
D. 350-500 ming*
39.Freonning uzoq muddat yemirilmay turadigan molekulalari atmosferada necha yil turishi mumkin? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 139st.)
A. yuz yil
B. ming yil
С. bir necha yuz yil ichida*
D. 500 yil
40.Qaysi mintaqada kuchli ko'tarilgan havo oqimlari mavjudligi sababli freonlar stratosferaga kirishi mumkin? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 140st.)
A. ekvatorda*
B. yarim sharda
С. alohida
D. meridianda
41.Ekvatorda UBN ta'siri ostida ozon bilan o'zaro ta'sirlashib, molekulyar kislorod va faol freonlar ajralib chiqib nima hosil boladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 140st.)
A. atom vodorod
B. atom xlor*
С. Kislorod
D. Azot
42.Ikkinchisining atom kislorodi bilan o'zaro ta'siri kislorod va yana xlor atomining paydo bo'lishiga olib keladigan jarayon qanday jarayon? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 140st.)
A. ozonning yo'q qilinishi*
B. kislorodni yo'q qilish
С. azotni yo'q qilish
D. kislorod hosil bo'lishi
43.Qaysi elementning bitta atomi 10 minggacha ozon molekulalarini yo'q qilishga qodir va bu ozon teshiklariga olib keladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 140st.)
A. Ftor
B. Xlor*
С. Azot
D. magniy tuzlari
44.Qaysi element boshqa birikmalarga qaraganda ozonni yo'q qilishda 50 baravar faolroq? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 141st.)
A. Simob
B. Qo'rg'oshin
С. Brom*
D. Magniy
45.Qanday kimyoviy birikma, kontsentratsiyasi past bo'lsa-da, ular mavjud bo'lgan davrda minglab ozon molekulalarini yo'q qilishga qodir? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 141st.)
A. simob birikmalari
B. kaltsiy birikmasi
С. alyuminiy birikmalari
D. azot birikmalari*
46. Reaktiv samolyotlarda yoqilgi yonganda chiqadigan suv bug'larini, shuningdek troposferadan chiqqan suv bug'larini chiqaradigan va ozonni yo'q qiladigan kimyoviy birikmalar nimalar?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 141st.)
A. vodorod birikmalari*
B. kaltsiy birikmasi
С. alyuminiy birikmalari
D. magniy birikmalari
47.Stratosferadagi kuchli manbalardan biri bo’lib, vulqonlar faoliyatidan chiqadigan va ozonni yo'q qiladigan kimyoviy birikmalar nimalar?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 141st.)
A. geliy birikmalari
B. kaltsiy birikmasi
С. oltingugurt birikmalari*
D. magniy birikmalari
48. AQSh milliy aeronavtika va kosmik ma'muriyatining xulosasiga ko'ra, stratosfera ozonining kamayishi qaysi asosiy omillarga bog'liq? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 141st.)
A.stratosferadagi xlor va brom atomlarining umumiy yig'indisi
B.stratosferadagi harorat -78 °C dan pastga tushganda sovuq davrning uzunligi (bu davr taxminan 4 oyni tashkil qiladi.), muzlatilgan bulutlar deb ataladigan narsalarning shakllanishiga hissa qo'shish
С. kuchli qutbli girdoblarning mavjudligi
D. barcha javoblar to'g'ri*
49.Ozonni yo'q qilishda katalizator rolini o'ynaydigan xlor va brom ajiralishini osonlashtiradigan narsalar nima? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 141st.)
A. muz kristallari*
B. yuqori harorat
С. Bulut
D. kuchli shamol
50.Ozon teshiklari qaysi mavsumda kattalashadi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 141st.)
A. Yozda
B. Kuzda
С. Qishda
D. Bahorda*
51. Ozon teshigi qaysi yilda eng katta hajmga yetgan?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 141st.)
A. 1950 yil
B. 1978 yil
С. 1998 yil*
D. 1988 yil
52. Qancha foiz umumiy ozon tarkibining kamayishi UBN intensivligining 1,4-2,5% ga oshishiga olib keladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 142st.)
A. 1*
B. 2
С. 3
D. 4
53.Stratosferada ozonning kamayishi nimalarga sabab bo'lishi mumkin? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 142st.)
1. Teri saratoni bilan kasallanishning ko'payishi. Ozon kontsentratsiyasining 1% ga kamayishi xavfli teri kasalliklarining 4% ga ko'payishiga olib kelishi aniqlangan va bu hodisa geografik kenglikka bog'liq
2. Katarakt sonining ko'payishi;
3. Yuqumli kasalliklarga qarshilikning pasayishi;
4. Suv ekotizimlari uchun - barcha Antarktika hayvonlari uchun oziq-ovqat zanjirining asosi bo’lgan dengiz fitoplanktonining o'limi.
5. Suyak kasalliklari o’sishi.
A. 1,2,3,4,5
B. 1,2,3,4*
С. 1,3,4,5
D. 1,2,4,5
54.Ozonning yo'q qilinishini kamaytirish uchun qaysi element o’rniga gidroxlorftoruglevodorodlardan foydalanish tavsiya etilgan? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 146st.)
A. Ftor
B. Kislorod
С. Freon*
D. Xlor
55. Nima natijasida atmosfera havosi doimo ifloslanadi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 147st.)
A. harorat o'zgarishi
B. atmosfera bosimining o'zgarishi
С. havo muhitining o'zgarishi
D. inson faoliyati*
56. Atmosferani ifloslovchi manbalar qanday guruhlarga bo'linadi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 147st.)
A. tabiiy va antropogen*
B. tabiiy va ekologik
С. antropogen va ekologik
D. ekologik va geologic
57.Atmosfera ifloslanishining tabiiy manbalariga qanday turlar kiradi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 147st.)
1. Kosmik chang
2. Vulqon otilishidan chiqadigan chiqindilar
3. Tog' jinslarining ob-havosidan chang
4. Chang bo'ronlari
5. Transport chiqindi gazlari
A. 1,2,3,4,5
B. 1,3,4,5
С. 1,2,3,4*
D. 2,3,4,5
58. Atmosferani ifloslovchi manbalarining antropogen turiga qanday turlar kiradi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 147st.)
1. Transport chiqindi gazlari
2. Yoqilg'i yoqilishidan chiqadigan chiqindilar
3. Sanoat chiqindilari
4. Qishloq xo'jaligi (o'g'itlar, pestitsidlardan foydalanish
5. Tog' jinslarining ob-havosidan chang
A. 1,2,3,4,5
B. 1,2,3,4*
С. 1,3,4,5
D. 2,3,4,5
59.Qaysi avtotransport chiqindi gazlari 200 dan ortiq kimyoviy birikmalar, shu jumladan toksik va kanserogen birikmalarning aralashmasidir? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 149st.)
A. uglerod oksidi*
B. Vodorod
С. azot oksidi
D. xlor oksidi
60. Qaysi kimyoviy birikma karboksigemoglobin (NSO) hosil bo'lishiga yordam beradi, bu esa to'qimalarga kislorod tashishning buzilishiga olib keladi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 149st.)
A. okis oltingugurt
B. Vodorod
С. azot oksidi
D. uglerod oksidi*
61. Qaysi kimyoviy birikma sitoxrom oksidaza faolligini tormozlash orqali sitotoksik ta'sirga olib keladi?
(Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 149st.)
A. okis oltingugurt
B. Vodorod
С. uglerod oksidi*
D. azot oksidi
62.Qaysi kimyoviy birikma mioglobinning kislorod sig'imini pasaytiradi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 149st.)
A. okis oltingugurt
B. uglerod oksidi *
С. Vodorod
D. azot oksidi
63.Qaysi kimyoviy birikma boshqa gemni o'z ichiga olgan fermentlar - katalaza, peroksidaza faolligini tormozlaydi, bu esa sitotoksik ta'sirni kuchaytiradi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 149st.)
A. okis oltingugurt
B. uglerod oksidi *
С. Vodorod
D. azot oksidi
64.Qaysi elementga qaraganda uglerod oksidi gemoglobinga 300 baravar katta yaqinlikka ega, shuning uchun uning kichik konsentratsiyasi ham odamlarga ta'sir qilishi mumkin? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 149st.)
A. Kislorod*
B. Vodorod
С. Azot
D. Ozon
65.Uglerod oksidini gemoglobin A ga qaraganda ko'proq yaqinlik bilan nima bog'lab oladi? (Tibbiy ekologiya-2007 Stojarov 150st.)
A. Xromosomalar
B. Limfotsitlar
С. Krov
D. embrion gemoglobin*
66.Uglerod oksidining ta'sir qilish belgilari nimaga bog'liq? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 150st.)
A. qonda karboksigemoglobin konsentratsiyasiga*
B. qonda konsentratsiyadan
С. toksiklik uchun
D. harakat vaqti bilan
67.1 soat davomida, 500 ppm CO bo'lgan muhitda necha foiz gemoglobinning to'yinganligi sodir bo'ladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 150st.)
A. 10
B. 15
С. 20*
D. 25
68. Dunyoning bir qator mamlakatlarida qabul qilingan me'yorlarga ko'ra, uglerod oksidi darajasi qanchadan oshmasligi kerak? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 150st.)
A. 19 ppm (8 soatlik oraliqda o'rtachA.
B. 9 ppm (8 soatlik oraliqda o'rtachA. *
С. 5 ppm (10 soatlik oraliqda o'rtachA.
D. 29 ppm (8 soatlik oraliqda o'rtachA.
69.Gemoglobinning uglerod oksidi bilan 20% to'yinganligida sog'lom odamda nimalar kuzatiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 150st.)
A. bosh og'rig'i, xatti-harakatlarning zaiflashishi, ish qobiliyatining pasayishi, xotiraning pasayishi*,
B. Bosh aylanishi, xulq-atvorning zaif o'zgarishi, ish qobiliyatining pasayishi, ishtahaning pasayishi
С. bosh og'rig'i, zaif xatti-harakatlar o'zgarishi
D. bosh og'rig'i, ishlashning pasayishi
70.Gemoglobinning uglerod oksidi bilan 20-50% to'yinganligida sog'lom odamda nimalar kuzatiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 150st.)
A. kuchli bosh og'rig'i, ko'ngil aynish
B. kuchli bosh og'rig'i, ko'ngil aynish, zaiflik va ruhiy kasalliklar *
С. bosh og'rig'i, zaif xulq-atvor o'zgarishlari
D. bosh og'rig'i, ishlashning pasayishi
71.Gemoglobin uglerod oksidi bilan 50% dan yuqori to'yinganda sog'lom odamda nimalar kuzatiladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 150st.)
A. kuchli bosh og'rig'i, ko'ngil aynish
B. kuchli bosh og'rig'i, ko'ngil aynish, zaiflik va ruhiy kasalliklar
С. yurak va nafas olish markazining sustligi bilan hushni yo'qotish, periferik tomirlarning kengayishi natijasida aritmiya va qon bosimining pasayishi*
D. bosh og'rig'i, ishlashning pasayishi
|
7
|
Sanoat va ishlab chiqarish korxonalaridan ajralayotgan zaharli gaz va changlar bilan atmosfera havosini ifloslanishi. Ularni kamaytirish va zararsizlantirish yoʻllari. Atrof-muhit sifatini sanitar-gigiyenik va ekologik meʼyorlash. Sanitar himoya zonalari. Ruxsat etilgan konsentratsiya-REK va ruxsat etilgan tashlanmalar meʼyori-RETM tushunchalari.
|
7.1.Sanoat va ishlab chiqarish korxonalaridan ajiralayotgan zaharli gaz va changlar bilan atmosfera havosining ifloslanishi.
7.2.Atmosfera havosining ifloslanishini kamaytirish va zararsizlantirish yollari.
7.3.Atrof-muhitni sanitary-gigienik va ekologik me’yorlash.
7.4.Sanitar himoya zohalari.
7.5.Ruxsat etilgan kontsentrasiya REK va ruxsar etilgan tashlamalar me’yori RETM tishunchalari.
|
1.Karbonat angidrid, metan azotdi oksidi va issiqxona gazi haqida aytib bering. Tibbiy ekologiya-2006 yil Stojarov-151C.
2.Global isishning ekologik muammosining sabablari nima? Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-152s
3. Iqlim o'zgarishi natijasida nima rivojlanishi mumkin.
Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-153s
4.Meteorologik sharoitlar atmosfera havosining ifloslanish jarayoniga qanday ta'sir qiladi.Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-154s
5.Atmosfera havosining ifloslanishida azot oksidining roli qanday? Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-158s
6.Yoqilg'i yoqilganda atmosferada hosil bo'lgan azot dioksidining organizmga ta'siri qanday.Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-158s
7.Yoqilg'i yoqilganda atmosferada hosil bo'lgan azot dioksidining o'simliklarga ta'siri qanday? Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-159s
8. Ifloslangan atmosfera havosida mavjud bo'lgan tutun, qo'rg'oshin va kadmiyning inson tanasiga ta'siri qanday. Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-163s
9. Atmosfera havosini muhofaza qilish va avtotransport chiqindilari mahsulotlarini kamaytirish bo'yicha qanday choralarni bilasiz. Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-165s
10. Atmosfera havosi oltingugurt birikmalari bilan qanday ifloslannadi.
Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-166C.
11.Oltingugurt dioksidi ifloslangan atmosfera havosining inson tanasiga qanday ta'sir qiladi. Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-176C.
12.Kislota yomg'irining sababi nima va uning oqibatlari qanday. Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-168C.
13.Kislota yomg'irining metallar va o'simliklarga ta'siri qanday (o'simliklarga bevosita va bilvosita ta'siri). Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-169s
14.Kislotali yomg'irning alyuminiyga ta'sir qilish mexanizmi va alyuminiyning inson tanasiga kirish yo'llari va ularning oqibatlari qanday. Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-169s
15.Oltingugurt oksidlari bilan atmosfera ifloslanishini kamaytirish uchun qanday tadbirlarni o'tkazish kerak. "Tibbiyekologiya" - 2007 yil A. N. Stojarov-171s
16. Atmosfera havosining aerosol zarralari bilan ifloslanishi haqida aytib bering. "Tibbiyekologiya" - 2007 yil A. N. Stojarov-172-73s
17.Ozon gaziga tavsif bering. Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov-160C.
|
1.Chekadigan onalarda qaysi toksikant plasenta orqali osonlikcha kirib oladi va homila miyasiga neyrotoksik ta'sir ko'rsatadi, bu yangi tug'ilgan chaqaloqlarda keyingi patologiyada o'zini namoyon qilishi mumkin?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 151 bet)
A. uglerod oksidi*
B. Vodorod
C. Azot Oksidi
D. Xlor
2.Qanday holatda karbonat angidrid - C02 umumiy miqdorining taxminan 70% i atmosferaga tushadi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 151 bet)
A. sanoat chiqindilari bilan
B. yoqilg'i (neft, gaz, ko'mir)yoqilganda*
C. chiqindi gazlar
D. tabiiy hodisalar
3.Karbonat angidrid taxminan 1,6 ppmv ga yoki yiliga necha foizga ko'payadi?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 152 bet)
A. 1.0 %
B. 0,7%
C. 0,8%
D. 0,5%*
4. Nima so'nggi 15 yil ichida taxminan 5% ga kamaydi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 153 bet)
A. Vodorod
B. qutb muzlari*
C. Suv
D. O'rmonlar
5.Iqlimshunoslarning hisob-kitoblari shuni ko'rsatadiki, atmosferaning hozirgi ifloslanish darajasi bilan yerdagi o'rtacha global yuza harorati 2030 yilga kelib necha darajaga oshishi mumkin? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 153 bet)
A. 1,5-4,5*
B. 0,5-3,0
C. 1.0-2.0
D. 0,5 - 2,5
6.Issiqxona effekti qanday salbiy oqibatlarga olib keladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 152 bet)
A. gaz aralashmalarini oshiradi
B. tropiklarning chegaralari kengayishi va Jahon okeani ko'tarilishi mumkin *
C. o'rmonlar kamayadi
D. tabiiy hodisalar buziladi
7. Agar Antarktida muzlari butunlay erib ketsa, nima 74 m ga ko'tarilishi kerak? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 153 bet)
A. Jahon okeanlari sathi*
B. dengiz sathi
C. daryolar sathi
D. Kollar sathi
8.2050 yilga kelib, ultrabinafsha nurlanish intensivligi taxminan necha foizga oshishi kutilmoqda? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 153 bet)
A. 10-15
B. 15-20
C. 20-25 *
D. 25-30
9.Nima o'rmonlarning yo’q bo’lishiga olib keladi, chunki ular o'zgaruvchan sharoitlarga tezda moslasha olmaydilar? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 153 bet)
A. global haroratning ko'tarilishi*
B. oshirish uglerod oksidi
C. azotning ko'payishi
D. haroratning pasayishi
10.O’rmonlarning nobud bo’lishi nimaning ko'p miqdorda ajralishi bilan boradi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 154 bet)
A. azot oksidi
B. karbonat angidrid*
C. Vodorod
D. Kislorod
11.Nima global isishni tezlashtiradi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 154 bet)
A. azotni kamaytirish
B. transport chiqindilari
C. sanoat chiqindilari
D. o'rmonlarni yo'q qilish*
12.Harorat ko'tarilganda o'zgargan iqlim omillarining bevosita ta'siri nimalarga olib kelishi mumkin? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 154 bet)
A. qon hajmining oshishiga, qon ivish tizimining faolligi, qon bosimining o'zgarishiga*
B. psixikani buzadi
C. reniyani buzadi
D. qon ivishini pasaytiradi
13. Havo harorati 2 °C ga ko'tarilganda, nimaning paydo bo'lishi uchun (5%) sharoitlar yaratilishi aniqlangan? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 155 bet)
A. troposfera ozoni*
B. Kislorod
C. Azot
D. Uglerod
14. Nima global haroratning oshishi bilan bog'liq bo'ladi? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 155 bet)
A.ichimlik suvi ta'minotining kamayishi va qishloq xo'jaligidagi katta o'zgarishlar bilan
B. qurg'oqchilik, ichimlik suvi ta'minotining kamayishi va qishloq xo'jaligidagi katta o'zgarishlar bilan*
C.qurg'oqchilik bilan, ichimlik suvi ta'minotining kamayishi
D. ichimlik suvi zaxiralarining kamayishi bilan
15. Azot oksidi REM qanchaga teng? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 158 bet)
A. 20mkg / m3
B. 30 mkg / m3
C. 40 mkg / m3*
D. 50 mkg / m3
16. JSST ma'lumotlariga ko'ra, azot dioksidining o'rtacha kunlik kontsentratsiyasi 30 mkg/m3 ga oshishi bilan 5-12 yoshdagi bolalarda pastki nafas yo'llarining kasalliklari soni qancha foizga ortadi?
(Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 159 bet)
A. 10 ga%
B. 20 ga %*
C. 30 ga%
D. 5 ga%
17.Azot dioksidi qanday qobiliyatga ega? (Tibbiy ekologiya-2007 yil Stojarov 159 bet)
1.Fermentlarning tiol guruhlarini blokirovka qilish.
2. To'qimalarning nafas olishiga to’sqinlik qilish.
3. Xolinesteraza faolligini kamaytirish.
4. Embrion va gonadotoksik ta'sir ko’rsatish.
5.C va B vitaminlari almashinuvini buzish.
6. Ishtahani buzadi
A. 1,2,3,4,5*
B. 1,2,3,4,6
C. 2,3,4,5,6
D. 1,3,4,5,6
18.Azot dioksidi o'simliklarda qanday jarayonlarni buzadi? (Stojarov 160)
A. Fagotsitoz
B. fotosintez va hujayra almashinuvi*
C. kislorod almashinuvi
D. suv balansi
19.Fotokimyoviy tutun (Smog) hosil qilish uchun nimalar kerak? (Stojarov 160st)
1.Harorat inversiyasi, 2. Quyosh nuri, 3. Azot oksidlarining mavjudligi, 4. Havoda organik birikmalar mavjudligi, 5 atmosfera bosimi.
A. 1,2,3,4,5
B. 1,2,3,4*
C. 1,3,4,5
D. 2,3,4,5
20.Smog rivojlanishi uchun eng qulay vaqt? (Stojarov 161cr)
A. 10.00 dan 16.00 gacha*
B. 9.00 dan 17.00 gacha
C. 11.00 dan 18.00 gacha
D. 12.00 dan 20.00 gacha
21.Ozon (O3) toksikligi qanday? (Stojarov 161st).
A. Toksik
V. Toksik emas
C. yuqori toksik*
D. o'rtacha zaharli
22.Troposferaning pastki qatlamlarida ozon kontsentratsiyasi qancha bo'lishi mumkin? (Stojarov 161st)
A. 0,004 dan 0,2 mg/m3 gacha*
B. 0,001 va 0,1 mg / m3
C. 0,1 va 1 mg / m3
D. 1,0 va 3 mg/m3
23.Qanday elementning troposferadagi yarim yemirilish davri juda qisqa, ya’ni 7 min? (Stojarov 161st)
A. Vodorod
B. Ozon*
C. Kislorod
D. Azot
24.Qanday elementning 2-10 mg/m3 konsentratsiyasining tasiri 1-2 soat davomida nafas olish paytida sodir bo'ladi? (Stojarov 162st)
A. Ozon*
B. Vodorod
C. Kislorod
D. Azot
25.Ozonning toksik ta'siri qanday belgilar bilan boradi? (Stojarov 162st)
A. shilliq ko'zlarning qichishishi, sianoz, nafas olish funktsiyasining buzilishi*
B. bosh og'rig'i
C. Yo'tal
D. yuqori qon bosimi
26.1-2 soat davomida 0,2 mg/m3 ozondan nafas olish quyidagilardan qaysiga olib kelishi mumkin? (Stojarov 163st )
A. yuqori qon bosimi
B. terining qichishishi
C. ko'zlardagi og'riq, burun-halqumning qichishishi*
D. bosh og'rig'i
27.Nimaning ta’siriga bolalar kattalarga qaraganda ko'proq sezgir? (Stojarlov 163st)
A. Vodorod
B. Ozon*
C. Kislorod
D. Azotu
28.0,5-1 mg/m3 ozonni surunkali qabul qilish quyidagilardan qaysisiga olib kelishi mumkin? (Stojarov 163st)
A. qon bosimining pasayishi
B. bosh og'rig'i
C. bosh aylanishi
D.o'pka to'qimasida Amfizematik va fibrotik o'zgarishlar*
29.Yoqilgi sifatida ishlatish natijasida har yili atmosfera havosiga 300 ming tonnaga yaqin chiqadigan modda nima? (Stojarov 161st)
A. Qo'rg'oshin*
B. Xlor
C. Ftor
D. Uglerod
30.Qo'rg'oshin o'z ichiga olgan aerozol zarralarining necha foizi asosan o'pkada rezorbsiyalanadi? (Stojarov-162)
A. 30
B. 40
C. 50
D. 70 *
31.Biosferaning qo'rg'oshin bilan ifloslanishini kamaytirish uchun qaysi kimyoviy birikma bilan almashtirish tavsiya etiladi? (Stojarov 162st)
A. Alyuminiy
B. Marganets*
C. Geliy
D. Kobalt
32.Avtotransport chiqindilari mahsulotlarining odamlarga ta'sirini kamaytirish uchun asosiy usullarga quyidagilardan qaysilari kiradi? (Stojarov 165st)
1.Dvigatel samaradorligini oshirish, 2. Iste'mol qilinadigan yoqilg'i miqdorini kamaytirish, 3. Avtomobillarning dizayn xususiyatlarini yaxshilash (kelayotgan havo oqimiga qarshilik koeffitsientini kamaytirish), 4. Avtomobil dvigatellarining ishlashini optimallashtirish (CO tarkibini tekshirish, mashinalarni katalizatorlar bilan jihozlash), 5. Ventilyatsiya o'rnatish.
A. 1,2,3,4,5
B. 1,2,3,5
C. 1,2,3,4*
D. 2,3,4,5,
33.Mavjud standartlarga muvofiq, avtoulovdan chiqayotgan gazda CO ning miqdori necha foizgacha ruxsat etiladi? (Stojarov 165st).
A. 1.0
B. 1,5*
C. 2.0
D. 2,5
34.Avtotransport vositalarining chiqindilarini kamaytirish usullarini ko’rsating? (Stojarov 166 st)
1. Kamroq zaharli mahsulotlarni chiqaradigan ekologik toza dizel dvigatellari sonining ko'payishi, 2. Shaharlarda avtomobil harakatini to'g'ri tashkil etish, 3. Boshqa yoqilg'i turlarini (gaz, alkogol, vodorod, elektr energiyasi) qidirish va transport vositalarini kamaytirish.
A. 1,2,3,4
B. 1,2,3*
C. 1,3,4
D. 2,3,4
35.Yirik sanoat shaharlari atmosferasida qanday birikmalar mavjud? (Stojarov 166)
A. oltingugurt birikmalari-S02, H2S, sulfat zarralari*
B. vodorod birikmalari
C. Kislorod
D. Azot
36.Oltingugurt atmosfera havosiga qanday tushadi? (Stojarov 166)
A. tabiiy jarayonlar
B. suvdan
C. tabiiy jarayonlar va antropogen faoliyat*
D. tabiiy jarayonlar, antropogen faoliyat va aralash shakl
37.Oltingugurt birikmasining tabiiy manbalari nimadan iborat? (Stojarov 166)
1. Vulqon harakati, 2. Anaerob bakteriyalarning hayotiy faoliyati, 3. Dimetil sulfit-oltingugurt o'z ichiga olgan modda, okean suvlari, transport vositalaridan ajralib chiqadi.
A. 1,2,3,4
B. 2,3,4
C. 1,3,4
D. 1,2,3*
38.Oltingugurt birikmasining antropogen manbalari nimadan iborat? (Stojarov 166)
1. Yoqilg’ilarni yoqish( ko'mir, yoqilg'i moyi), ulardagi oltingugurt miqdori 0,5 dan 6% gacha, 2. Tsement ishlab chiqarish, 3. Kimyo va neftni qayta ishlash sanoati, 4. Metallurgiya sanoati, 5. Sut zavodlari.
A. 1,2,3,5
B. 1,2,4,5
C. 2,3,4,5
D. 1,2,3,4*
39.Atmosferadagi S02 oltingugurtining tabiiy fon kontsentratsiyasi qanday? (Stojarov -166)
A. Beqaror
B. O'zgaruvchan
C. juda barqaror*
D. Murakkab
40.Oltingugurt S02 ning REM nechaga teng? (Stojarov 166)
A. 10mkg / m3
B. 15mkg / m3*
C. 20mkg / m3
D. 25mkg / m3
41.Nima har million tonna ko'mir yoqilganda taxminan 25 ming tonnani tashkil etadi? (Stojarov 166)
A. Oltingugurt*
V. Vodorod
C. Kislorod
D. Azot
42.Issiqlik elektr stantsiyalari va qozonxonalar chiqindilaridagi oltingugurt, umumiy oltingugurt chiqindilarining necha foizini tashkil qiladi?
(Stojarov 167)
A. 30
B. 40
C. 70-bet
D. 90*
43. Oltingugurt dioksidi nima? (Stojarov 167)
A. Aerozol
B. toksik bo'lmagan gaz
C. politropik zahar*
D. beqaror gaz
44.Kuchli nafas olish bilan oltingugurt birikmasining muhim qismi qaysi organga yetib boradi? (Stojarov -167)
A. yuqori nafas yo'liga
B. Alveolaga*
C. Oshqozonga
D. Qonga
45.Oltingugurtning organizmga ta'siri nimadan iborat? (Stojarov 167)
A. nafas olish yo'llarining silliq mushaklarining tonusini boshqaruvchi parasempatik asab tizimining qaytariladigan tormozlanishi*
B. mushaklar tonusining oshishi
C. qon bosimining pasayishi
D. qon ivishining kuchayishi
46.Oltingugurt dioksidining surunkali ta'siri qanday belgilar bilan boradi? (Stojarov-176)
A. shilliq membranalarning qalinlashishi va kirpikli epiteliyning ishlashi tufayli qattiq zarralarning retrograd transportining yomonlashishi. Hatto S02 ning ozgina ta'siri (0,25 ppm dan yuqori) astmatik bemorlarda yuqori nafas yo'llarining yuqori sezuvchanligi paydo bo'lishiga olib keladi*
B. mushaklarning ohangini oshirish
C. qon bosimining pasayishi
D. qon ivishining kuchayishi
47.S02 ning ta'siri odamlarda nimaga olib kelishi mumkinligi aniqlangan? (Stojarov-167)
A. Gipertenziya
B. miokard infarkti
C. Revmatizm
D. o'pka saratoni*
48.Chiqarilgan oltingugurt dioksidining asosiy qismi nam havoda nimani hosil qiladi? (Stojarov -167)
A. Tuz
B. Ishqor
C. kislotali polugidrat*
D. gaz aralashmasi
49. Oltingugurt va oltingugurt kislotalarining aerozollari atmosfera suv bug'ining kondensatsiyasiga olib keladi va bu nimaga sabab bo'ladi? (Stojarov -167)
A. haroratning pasayishi
B. kislotali yog'ingarchilik (yomg'ir, tuman, qor)*
C. atmosfera bosimining ko'tarilishi
D. harorat ko'tariladi
50. So'nggi yarim asrda nima 40 yoki undan ko'p marta oshdi? (Stojarov -167)
A. yomg'ir suvining kislotaligi*
B. Dovullar
C. atmosfera bosimining ko'tarilishi
D. harorat ko'tariladi
|
8
|
Gidrosfera va uni muhofaza qilish. Tabiatda suvning roli va ahamiyati. Tabiatda suv va uning ahamiyati. Oʻzbekiston Respublikasida umumiy suv resurslari. Sanoat va ishlab chiqarish korxonalarida hosil boʻlayotgan oqava suvlar bilan gidrosferaning ifloslanishi. Chuchuk suv tanqisligi va suv resurslaridan foydalanishda sodir boʻlayotgan asosiy muammolar. Oqova suv tushunchasi.
|
8.1.Atmosfera havosini sanoat va ishlab chiqarish korxonalaridan ajiralayotgan zaharli gaz va changlardan tozalash usullari.
8.2.Atmosfera havosini muhofaza qilishda muhandislik chora-tadbirlari.
8.3.Atmosfera havosini zararli gazlardan tozalash usullari.
8.4.Chang va uning turlari. Chahglarni tozalashning samarali usullari va qurilmalari.
|
1.Atmosferaning antropogen ifloslanishini aytib bering. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 328)
2.Atmosferaning ifloslanishi qanday ko‘pgina zararli oqibatlarga olib keladi. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 329)
3.Kimyoviy moddalaming tabiati, konsentrasiyasi va uyg‘unligi o‘zgarishi tabiiy muhit muvozanati o‘zgarishiga qanday sabab bo‘ladi. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 330)
4.Atmosfera havosi qanday murakkab ekologik vazifani bajaradi. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 331)
5.Yer sharining (kurrasining) havo qatlamida qanday va qancha miqdorda zararli birikmalar boladi. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 332)
6.Atmosfera havosini ifloslantiradigan qanday gazsimon va qattiq zarrachalar, tabiiy va ishlab chiqarish manbalaridan hosil bo‘ladi. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 333)
7.Atmosferani iflosantiruvchi birlamchi ifloslantiruvchi va ikkilamchi ifloslantiruvchi moddalar to’g’risida aytib bering. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 334)
8.Atmosfera havosini ifloslantiruvchi chiqindi moddalar manbalari haqida aytib bering. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 334)
9.Planetamizning pirogen ifloslanishining asosiy manbailar4i qaysilar. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 335)
10.Atmosferaning oltingugurt birikmalari bilan ifloslanishini aytib bering. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 335)
11.Atmosferaning Ftorli birikmalari bilan ifloslanishini tushuntirib bering. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 336)
12.Atmosferaning xlorli birikmalari va gazsimon moddalar bilan ifloslanishini tushuntirib bering.
13.Atmosferaning transporti chiqindilari bilan ifloslanishini aytib bering. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 340)
14.Atmosferaning Aerozol ifloslanish qanday sodir boladi. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 342)
15. Atmosferaning vulqon changi bilan ifloslanishini aytb bering. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 343)
16. Atmosferaning sun’iy aerozol bilan ifloslanish qanday sodir boladi. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 344)
17.Atmosferaga tabiiy boyliklami qazib olishda qo‘llaniladigan qo‘poruv ishlari jarayonida qanday zararli tuzlar va tutun chiqadi. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 344)
18. Atmosfera havosini muhofaza qilish tadbirlari haqida aytib bering. (Umumiy ekologiya – 2006 С. Mustafoev 345)
|
1. Yer sharida nima havo va suv haroratini saqlaydi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Atmosfera*
B. Gidrosfera
C. Troposfera
D. Mezosfera
2. Atmosfera havosining sanitariya holati bo‘yicha olib boriladigan tadbiriy choralar necha yo‘nalishda olib boriladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. 1
B. 2*
C.3
D.4
3. Atmosfera havosining sanitariya holati bo‘yicha olib boriladigan tadbiriy choralarning birinchi yo’nalishi nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Changni tutib qoluvchi jihozlar o’rnatish
B. Korxonalarni joylashtirishni rejalashtirish*
C. Ventilyatsiya bilan jihozlash
D. Shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlash
4. Atmosfera havosining sanitariya holati bo‘yicha olib boriladigan tadbiriy choralarning ikkinchi yo’nalishi nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Changni tutib qoluvchi jihozlar o’rnatish
B. Ventilyatsiya bilan jihozlash
C.Chiqindilarni tozalashning samarali usullaridan foydalanish*
D. Shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlash
5. Atmosfera havosining ifloslanish darajasini pasaytirish va uni chiqindi moddalardan tozalashda qanday uslublar qo‘llaniladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Geologik
B. Kimyoviy va texnik
C. Matematik
D. Kimyoviy va fizikaviy*
6. Atmosfera havosini kimyoviy uslubda tozalash qanday olib boriladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Absorbsiya uslubi bilan*
B. Filtrlash uslubi bilan
C. Reaksiyalar o’tkazish bilan
D. Reaktivlar bilan
7.Ifloslangan havoni tozalashda nimalar muhim? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Moddaning qattiqligi
B. Absorbentni tanlash, moddaning eruvchanligi, unga harorat va bosimni ta‘siri*
C. Moddaning eruvchanligi
D. Moddaning suyuqligi
8.Agar gazning eruvchanligi 0 gradusda va 101.3 Pa porsial bosim ta‘sirida 1 kg eritmada 100 gramm ni tashkil etsa, bunday gazlar qanday eruvchan gazlar hisoblanadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Kuchli eruvchan
B. Erimaydigan
C. Yaxshi*
D. Kam eruvchan
9.Texnologik chiqindilar tarkibidagi ammiak, xlorli va ftorli vodorod singari gazlardan atmosfera havosini tozalash uchun yutuvchi suyuqlik sifatida nima qo‘llash ma‘qul? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Gipoxlorid kaltsiy eritmasi
B. Xlorid kislata eritmasi
C. Maxsus eritma
D. Suv*
10. Ammiak, xlorli va ftorli vodorod gazlardan atmosfera havosini tozalashda nima uchun suvdan foydalaniladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. 1 kg suvdagi eruvchanligi bir necha yuz garmmdan iborat*
B. 1 t suvdagi eruvchanligi bir necha yuz garmmdan iborat
C. 100 t suvda 100 gr eriydi
D. 100 t suvda 1000 gr eriydi
11. Atmosfera havosini tozalashda oltingugurt angidridi yoki xlorning yutilishi uchun qanch suv kerak boladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. 1 tonna suvdagi eruvchanligi 100 gr
B. 1 kg suvdagi eruvchanligi bir necha yuz gr bo’lgan nisbatdan bir necha barobar*
C. 100 t suvda 100 gr eriydi
D. 1000 t suvda 1000 gr eriydi
12. Ayrim hollarda atmosfera havosini tozalash uchun suv o’rniga nimalar qo’llanilishi mumkin? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Gipoxlorid kalsiy eritmasi
B. Suv eritmalari*
C. Xlorid kislota eritmasi
D. Sulfat kislota eritmasi
13.Atmosfera havosini tozalashda suv bug‘lari, koks gazidan aromatik karbon vodorodlarni ajratib olish uchun nima qo‘llaniladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Gipoxlorid kalsiy eritmasi
B. Suv eritmalari
C. Sulfat kislotasi*
D. Xlorid kislota eritmasi
14.Qanday uslub ayrim metallarning o‘zida ultramikroskopik tutib qolishi singari fizik xususiyatiga asoslangan? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Absorbsiya uslubi*
B. Filtrlash uslubi
C. Koogulyatsiya uslubi
D. Termik uslub
15.Adsorbsiya qandy turlarga bo’linadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Mexanik va ximik
B. Filtrlash va fizik
C. Fizik va koogulyatsiya
D. Fizikaviy va kimyoviy (ximoadsorbsiyA.*
16. Qanday jarayonda gaz molekulalari qattiq molekulyar kuch ta‘sirida qattiq modda tanasiga yopishadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Mexanik adsorbsiya
B. Ximik adsorbsiya
C. Fizik adsorbsiya*
D. Biologik adsorbsiya
17. Fizik adsorbsiya jarayoni nima bilan xarakterlanadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. So’rilish
B. Qaytish (tiklanish)*
C. O’tkazish
D. Tortib olish
18. Nimaning ko‘tarilishi yoki bosimning pasayishi bilan gaz oqimi desorbsiyalanadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Haroratning*
B. Namlikning
C. O’tkazuvchanlikning
D. So’rilishning
19. Qanday jarayon iqtisodiy jihatdan tegishli moddani (gaz yoki adsorbent) ajratib olish va xalq xo‘jaligining tegishli sohasida qo‘llash uchun muhim? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Asorbsiyalanish
B. Desorbsiyalanish*
C. O’tkazish
D. So’rilish
20.Hozirgi kunda sanoat, qishloq xo‘jaligi va xalq xo‘jaligining boshqa sohalari atmosferaga ajratadigan chiqindi moddalarning nimalari yer sharining barcha mamlakatlarida qabul qilingan? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Tirik olamga zararsiz ta’sir me’yorlari
B. Atrof-muhitga zararsiz ta’sir me’yorlari
C. Inson sog‘lig‘iga zararsiz ta’sir me’yorlari*
D. Insonning ish faoliyatiga zararsiz ta’sir me’yorlari
21. Nimalar inson sog’lig‘iga bevosita va bilvosita ta‘sir qilganda, uning ish faoliyatining pasayishi, hayot holati va sog‘lig‘iga ta‘sir qilmasligi bilan belgilanadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Tirik olamga zararsiz ta’sir me’yorlari
B. Atrof-muhitga zararsiz ta’sir me’yorlari
C. Insonning ish faoliyatiga zararsiz ta’sir me’yorlari
D. Inson sog‘lig‘iga zararsiz ta‘sir me’yorlari*
22.Nimalar insonning unga o‘rganib qolishi sodir bo‘lmasligi; chiqindi moddalar tarkibining o‘simlik va hayvonlarning normal hayot holatiga zararli ta‘sir qilmasligi bilan begilanadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Inson sog‘lig‘iga zararsiz ta‘sir me’yorlari*
B. Tirik olamga zararsiz ta’sir me’yorlari
C. Insonning ish faoliyatiga zararsiz ta’sir me’yorlari
D. Atrof-muhitga zararsiz ta’sir me’yorlari
23.Chiqindi moddalar tarkibidagi har bir moddaning qanday darajasi mavjud? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. insonga ta‘sir qilish me’yor darajasi*
B. Atrof-muhitga ta‘sir qilish me’yor darajasi
C. Tirik olamga ta‘sir qilish me’yor darajasi
D. O’simliklarga ta‘sir qilish me’yor darajasi
24.Zararli chiqindi moddalar qanday moddalar deb yuritiladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Biologik
B. Konserogen*
C. Fiziologik
D. Toksigen
25.Konserogen moddalar ta’sir qilishi bo’yicha qanday turlarga bolinadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Oddiy va murakkab ta’sir etuvchi
B. O’tkir va surunkali ta’sir etuvchi
C. Qisqa va uzoq vaqtli ta’sir etuvchi*
D. Kuchli va kuchsiz ta’sir etuvchi
26. Konserogen moddalarning qisqa vaqtli ta‘siri qanday aniqlanadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A.Nafas olish tezlashishi, puls tezlashishi, nafas yetishmovchiligi
B.Burun qichishi, aksirish, yo’tal, nafas tezlashishi, lablar ko’karishi
C.Terining qizarishi, teriga toshmalar chiqishi, terining qichishi
D.Reflektor ta'siri (hidini sezish, bosh miyaga bioelektrik ta'sirini, aktivligi, ko‘zning yorug‘likni sezuvchanlik qobiliyatini o‘zgarishi)*
27. Qanday moddalarning 164- moddasi va ularning 35 turli-tuman kombinatsiyali birikmalarining gigienik normativlari aniqlangan? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Atmosferani ifloslantiradigan chiqindi*
B. Suvni ifloslantiradigan chiqindi
C. Tuproqni ifloslantiradigan chiqindi
D. Ish joylarini ifloslantiradigan chiqindi
28.Qaysi moddalarning atmosferadagi gigienik me’yorlari ishlab chiqilgan? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Etilenglikol, tseziy
B. Asitelen, benzol, azot ikki oksidi, inetanol, oltingugurt angidridi, oltingugurt vodorod*
C. Benzin, kauchik
D. Aminokislatalar, polietilin
29.Atmosferadagi gigienik me’yorlari ishlab chiqilgan moddalarni ko’rsating? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Kobalt, tseziy
B. Benzin, kauchik
C. Fenol, xlor, karbon oksidi, chang, kul, qo‘rg‘oshin, mishyak, simob*
D. Aminokislatalar, polietilin
30.Qaysi darajadagi, aholi sog‘lig‘i uchun zararli chiqindi ajratadigan sanoat korxonalari aholidan 1000 m uzoqlikda joylashtirilib, himoya zonasi bilan ajratiladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. To’rtinchi
B. Uchinchi
C. Ikkinchi
D. Birinchi*
31.Qaysi darajadagi, aholi sog‘lig‘i uchun zararli chiqindi ajratadigan sanoat korxonalari aholidan 500 m uzoqlikda joylashtirilib, himoya zonasi bilan ajratiladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Ikkinchi*
B. Uchinchi
C. Birinchi
D. To’rtinchi
32.Qaysi darajadagi, aholi sog‘lig‘i uchun zararli chiqindi ajratadigan sanoat korxonalari aholidan 300 m uzoqlikda joylashtirilib, himoya zonasi bilan ajratiladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Ikkinchi
B. Uchinchi*
C. Birinchi
D. Tortinchi
33.Qaysi darajadagi, aholi sog‘lig‘i uchun zararli chiqindi ajratadigan sanoat korxonalari aholidan 50 m uzoqlikda joylashtirilib, himoya zonasi bilan ajratiladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Ikkinchi
B. Uchinchi
C. To’rtinchi*
D. Birinchi
34.O‘simlik turlarining zaharli chiqindi moddalarni har xil miqdorda qabul qilishi va ulardan zararlanish darajasining turlicha bo'lishini inobatga olib, qanday turlari tafovut qilinadi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A.Issiqqa chidamli, tutunga chidamli, changga chidamli, zaharli moddalarga chidamli
B.Ishlab chiqarishdagi zaharli moddalarga chidamli, changga chidamli, tutunga chidamli
C.Kislotali yomg’irga chidamli, changga chidamli, tutunga chidamli, zaharli moddalarga chidamli
D.Changga chidamli, tutunga chidamli, zaharli moddalarga chidamli*
35.O’simliklarning ayrim turlaridagi qanday xususiyatlarni inobatga olib, ularning tegishli turlaridan himoya zonalari sifatida foydalaniladi? (Umumiy ekologiya - 2006 Mustafoev.C.-343)
A. Tutun va changni o‘zida saqlab qolish xususiyatini
B. Ishlab chiqarishdagi zaharli moddalarni o‘zida saqlab qolish xususiyatini
C.Chiqindi moddalarni o‘zida saqlab qolish xususiyatini*
D. Kislatali yomg’irni o‘zida saqlab qolish xususiyatini
36.Yiliga elektr energiyasining 4/5 qismi ishlab chiqariladigan kislotali yog'ingarchilik shaklida nima 1 km2 uchun taxminan 60 tonnani tashkil qiladi? (Stojarov 169)
A. Vodorod
V. Oltingugurt*
C. Azot
D. Uglevodorod
37. Kislotali yog'ingarchilik ta'siri ostida…………….. . (Stojarov-170)
1.O'rmonlar nobud bo'ladi, 2. Madaniy yodgorliklar vayron qilinadi, 3. Arxitektura buziladi, 4. Ohaktosh, bo'r, marmar, tufa yo'q qilinadi, 5.Kaltsiy karbonatni o'z ichiga olgan materiallar yo'q qilinadi, 6. Polietilen materiallar yo'q qilinadi.
A. 1,2,3,4,5,6,7
B. 1,2,3,4,6,7
C. 1,2,3,5,6,7
D. 1,2,3,4,5,6*
38.PH pasayishi bilan kislotali yog'ingarchilikni, silikat kristalli tuzilishini, masalan, dala shpatida (keramika, shisha, tsement ishlab chiqarish uchun xom ashyo) yo'q qilish qanday davom etadi? (Stojarov 170)
A. Sekin
V. Sezilmasdan
C. Intensiv*
D. yo'q qilmaydi
39.Tirik organizmga kislota yog'inlari qanday ta'sir qiladi? (Stojarov -170)
A. birlik va ko'plik
B. to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita*
C. umumiy va maxsus
D. ichki va tashqi
40.Kislota yomg'irining o'simlikka bevosita ta'siri qanday? (Stojarov 170)
A. genetik va tur o'zgarishlari, fotosintezni bostirish*
B. fotosintezning buzilishi
C. metabolik kasalliklar
D. buzilishlar, suv assimilyatsiyasi
41.Kislota yomg'irining o'simlikka bilvosita ta'siri …………. . (Stojarov 170)
1. Suv havzalarining pH qiymatining o'zgarishi, ulardagi ekologik muvozanatning buzilishiga, so'ngra gidrobiontlarning o'limiga olib keladi, 2. Tuproqning kislotaliligini buzadi, 3. Tuproq mikroorganizmlari tarkibidagi o'zgarishlarga olib keladi, 4. Og'ir metallarning kislotali tuproqlarida eruvchanlikni oshiradi, 5. Fotosintezning buzilishiga olib keladi.
A. 1,2,3,4,5
B. 1,2,3,5
P. 1,3,4,5
D. 1,2,3,4*
42. Tabiiy ravishda alyuminiy qanday bo’ladi? (Stojarov-170)
A. yo'q qilinmaydi
B. Zararli
C. deyarli erimaydi va shuning uchun zararsizdir*
D. O'zgarmas
43.Alyuminiy kislotali yog'ingarchilik ta'siri ostida qanday holatga o'tadi? (Stojarov -170)
A. O'zgarmaydi
V. eritma holatiga*
C. Zararsiz
D. bilinarsiz o`zgaradi
44. Qaysi jonzotlar uchun alyuminiy ionlarining ozgina konsentratsiyasi (0,2 mg/l) halokatli doza hisoblanadi? (Stojarov -171)
A. Qushlar
B. Qurbaqalar
C. Baliqlar*
D. Toshbaqa
45.Inson tanasiga kiradigan alyuminiy oziq-ovqat zanjirlari orqali qanday ta'sir qiladi? (Stojarov -171)
1.Yadro xromatiniga bevosita zarar yetkazuvchi ta'sir ko'rsatadi, 2. Mineral moddalar almashinuvini buzadi, 3. Gematopoezda ishtirok etadigan fermentlarning faol markazlarini bloklaydi, 4 qon ivishini pasaytiradi.
A. 1,2,3,4
B. 1,2,4
P. 2,3,4
D. 1,2,3*
46. Alyuminiy qanday ta'sirga ega? (Stojarov -171)
A. Neyrotoksik
B. Mutagen
C. neyrotoksik, mutagen, kanserogen va gemolitik*
D. Kanserogen
47.Alyuminiyning choy barglari, sabzi, pomidor, olma, gulkaramlarga ta'siri va oqibatlari qanday. (Stojarov -171)
A. Qizdiradi
B. To'planadi*
C. fotosintezni kuchaytiradi
D. tuz almashinuvini kuchaytiradi
48.Atmosferaning oltingugurt oksidi bilan ifloslanishini kamaytirish uchun nimalar zarur? (Stojarov -171)
1.Yoqilg’ini oltingugurtdan tozalash usullarini takomillashtirish, 2. Ushbu birikmalardan chiqindi gazlarni tozalash, 3. Elektr energiyasini ishlab chiqarishning ilg'or texnologiyalarini joriy etish, 4. Filtrlarni o'rnatish.
A. 1,2,3*
B. 1,2,3,4
P. 2,3,4
D. 1,3,4
49.Oltingugurt ta'sirini kamaytirish uchun qanday ko’mirdan foydalanish yaxshiroq? (Stojarov 172)
A. Katta
B. kam oltingugurtli*
C. Yuqori Donador
D. Kichik
50.Qanday diamertrli aerazol changlar alveolagacha yetib boradi? (Stojarov -173)
A. 10mk
B. 5mk
C. 2,5mk *
D. 4mk
|
9
|
Gidrosfera va undagi muammolar. Tuproq, uning ahamiyati va tirik organizmlar hayotidagiroli. Tuproqni sanoat korxonalari taʼsirida ifloslanishi va uni oldini olish yoʻllari. Tuproq degradatsiyasi. Tuproq eroziyasi, uning turlari va uning qarshi kurash usullari.
|
9.1. Tabiatda suvning roli va ahamiyati
9.2.O’zbekiston respublikasida umumiy suv tasirlari.
9.3 Sanoat va ishlab chiqarish korxonalarida hosil bolayotgan oqava suvlar bilan gidrosferaning ifloslanishi.
9.4.Chuchuk suv tanqisligi va suv resurslaridan foydalanishda sodir bolayotgan asosiy muammolar.
9.5.Oqava suv tushunchasi.
|
1.Suvning tabiatdagi ro’li va ahamiyatini aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-349)
2.Inson hayotida suvning fiziologik ahamiyati nimadn iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-349)
3.Tabiatda suv aylanishi va planetamizda mavjud suvlar haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-350)
4.Suv muhitiga tushadigan ifloslantiruvchilar qanday guruhlarga bo’linadi? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-352)
5.Suv muhitini kimyoviy ifloslantiruvchilar nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-352)
6.Suv muhitining fizikaviy ifloslanishi haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-349) (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-353)
7.Suv muhitini biologik ifloslantiruvchilar nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-349) (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-354)
8.Qishloq xo’jaligida mineral o’g’itlar va pestisidlar qo’llash sababli suv muhitining ifloslanishi haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-355)
9. Suv muhitining oqava suvlar bilan ifloslanishi nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-356)
10.Daryo, dengiz va okean suvlarining neft van neft mahsulotlari bilan ifloslanishi haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-357)
11.Inson yashamaydigan mintaqlaridagi suv muhitida pestisidlar to’planishini aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-358)
12. Suv muhitining ifloslanishini oldini olish nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-359)
13.Suvning kimyoviy parchalanmaydigan ifloslantiruvchi moddalar bilan iflaslanishini tozalash usullari nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-359)
14.Suvning kimyoviy biologik parchalanadigan ifloslantiruvchi moddalar bilan iflaslanishini tozalash usullari haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-360)
15.Suv muhitini ifloslanishini mexanik usul bilan tozalash qanday amalga oshiriladi? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-360)
16.Suv muhitini ifloslanishini kimyoviy usul bilan tozalash qanday amalga oshiriladi? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-360)
17.Suv muhitini ifloslanishini biologik usul bilan tozalash qanday amalga oshiriladi? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-360)
18.Suv zahiralarini toza saqlash tadbirlari nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-362)
|
1. Jer sharında turmıs ne bar ekenliginde payda bolǵan? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -347)
A. Hawa
B. Suv*
C. Topıraq
D. Quyash
2.Jer júziniń qansha procenti suw menen oralǵan? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -347)
A. 30
B. 40
C. 50
D. 70*
3.Jer sharınıń qurǵaqlay bóleginde turmıs keshiretuǵın barlıq tiri janzatlardıń turmıs iskerligi tábiyaatda ámeldegi bolǵan ulıwma suw muǵdarınıń neshe procentine tuwrı keletuǵın dushshı suw menen baylanıslı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -347)
A. 0, 1
B. 0, 01*
C. 1, 0
D. 10
4.Jer sharı ulıwma maydandıń neshe procentinde ishimlik suw tańsıqlıǵın quraydi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -348)
A. 40
B. 50
C. 60*
D. 70
5. Jer júzi xalqınıń 5/1 bólegine ne jetispeydi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -348)
A. Azıq-túlik
B. Ishimlik suvi*
C. Turar jay
D. Kiyimler
6. Teńiz suwınıń adam
organizmi ushın qanday ózgesheligi bar? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -349 )
A. Kletkanı azıqlantira almaydı*
B. Kletkanı azıqlantira aladı
C. Osmotik basımdı ózgertiredi
D. Suw almasinivini buzadı
7. Adam embrionınıń 97 payızın suw talap etse, ol tuwılıp bir jasqa jetkende 66 protsentti, 18 den 50 jasqa shekem neshe payızın suw quraydı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -349 )
A. 58
B. 61*
C. 59
D. 62
8.Biosferada júz bolatuǵın suw almasiwinda puwlaniw ushın ketken suw muǵdarı atmosferadan túsetuǵın suw menen qanday muǵdarda boladı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -349 )
A. Eselashadi*
B. Kem baladı
C. Kop baladı
D.júdá kem baladı.
9.Kosmosda vodoroddıń bir bóleginiń qalıwı ne esabınan toldırıladı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -349 )
A. Hawa daǵı vodorod esabınan
B. Jer astı juwındı suwidagi vodorod esabınan*
C. Topıraqtaǵı vodorod esabınan
D. Jawın daǵı vodorod esabınan
10.Tábiyaatda suw qay jerde kóp puwlanadi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -349 )
A. Hawadan
B. Okean suwı maydanıdan*
C. Jer sharı sırtınan
D. Topıraqtan
11.Tábiyaatda suw almasinuvi nelerden ibarat? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -349 )
A. Puwlanıw, jer astı suwı
B. Yogin, mızlıqlar
C. Suw absorbsiyasi, mızlıqlar
D. Puwlanıw, suw kondensatsiyasi hám jawın*
12.Neler jawıngarshilik sebepli túsetuǵın hám jer maydanınan háreket etetuǵın dushshı suw menen juwıladı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -350)
A. Hawanı
B. Ósimliklerdi
C. Suw maydanın
D. Qumlaqlıqlarni*
13.Suwdi puwlanıw jayı hám erigen minerallardıń toplanıw ornı qayerler esaplanadı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -350)
A. Okean suwi*
B. Qumlıqlar
C. Teńiz suwi
D. Dárya hám kól suwi
14.Suw ortalıǵına túsetuǵın pataslantiruvshilardin` túri, quramı hám tásir kriteriyasiga qaray qanday gruppalarǵa ajratıladı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -350)
A. Ulıwma hám ayırım
B. Kóp hám kem
C. ximiyalıq, fizikalıq
D. Ximiyalıq, fizikalıq hám biologik*
15.Suwdı ximiyalıq pataslantiruwshilar nelerden ibarat? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -350)
A. Anorganik (mineral duzlar, kislotalar, sıltı hám ılaylı bóleksheler) hám organikalıq (neft, neft ónimleri, pestisidlar hám basqalar ) elementlar*
B. Anorganik (mineral duzlar, kislotalar, sıltı hám ılaylı bóleksheler) elementlar
C.Organikalıq (neft, neft ónimleri, pestisidlar hám basqalar ) elementlar
D. Anorganik, organikalıq hám aralas elementlar
16.Suwdı fizikaviy pataslantiruwshilar nelerden ibarat? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -350)
A. Islep shıǵarıw shıǵındıları
B. Xojalıq shıǵındılar
C. Temperaturası ózgeriwi, mexanik ózgesheligi hám radioktivlik jaǵdayı*
D. Awıl xojalik shıǵındıları
17.Suwdı biologiyalıq pataslantiruwshilar nelerden ibarat? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -350)
A. Ápiwayı haywanlar, qus
B. Mikroorganizmlar (bakteriyalar, zamarıqlar, ápiwayı haywanlar, qurt) dıń tiyiwh muǵdardan artıq dárejede bolıwı*
C. Shıbın-shirkeyler, kemiriwshiler
D. Shıbınlar, ápiwayı haywanlar
18.Suw ortalıǵın anorganik pataslantiruwshilar qaysı uwlı zatlı ximiyalıq birikpeler? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -350)
A. Mishyak, qorǵasın, kadmiy, sınap, xrom, mıs, ftor hám basqa soǵan uqsas ximiyalıq elementlaming birikpeleri*
B. Xlor, azot, kislorod hám vodorod hám basqa soǵan uqsas ximiyalıq elementlaming birikpeleri
C. Duzlar, kislotalar, temir
D. Magniy duzları, ammoniy duzları, ammiyak
19.Suw ortalıǵın anorganik pataslantiruwshilar suwǵa qaysı jollar menen túsedi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -350)
A. Islep shıǵarıw kárxanaları shıǵındılarınan
B. Insannıń xojalıq iskerligi sebepli*
C. Tábiy hodiysalardan
D. Haywanlar cghiqindilaridan
20. Hár jılı teńiz hám okeanlarǵa dárya aǵımı menen 320 mln. tonna qanday element túsedi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -351)
A. Temir*
B. Fosfor
C. Qorg'ashin
D. Sınap
21. Hár jılı teńiz hám okeanlıqǵa dárya aǵımı menen 6, 5 mln. tonna qanday element túsedi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -351)
A. Temir
B. Fosfor*
C. Qorg'ashin
D. Sınap
22. Hár jılı teńiz hám okeanlıqǵa dárya aǵımı menen 200 mıń tonna qanday element túsedi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -351)
A. Temir
B. Fosfor
C. Qo'rg'ashin*
D. Sınap
23. Hár jılı teńiz hám okeanlıqǵa dárya aǵımı menen 5 mıń tonna qanday element túsedi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -351)
A. Temir
B. Fosfor
C. Qorg'ashin
D. Sınap*
24.Qanday pataslaniwlardin` úshten bir bólegi dárya suwi menen juwılıp teńiz hám okean suwiga túsedi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -352)
A. Awıl xojalıǵında isletilineip atırǵan tábiy tóginlerdiń
B.Awıl xojalıǵında isletilineip atırǵan mineral tóginlerning*
C. Sanaat shıǵındılarınıń
D. Oqava suwning
25.Hár jılı teńiz hám okean suwina 62 mln. tonna qanday elementleri túsedi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -352)
A. Awıl xojalıǵında isletilineip atırǵan tábiy tóginlerdiń
B.Awıl xojalıǵında isletilineip atırǵan mineral tóginlerning*
C. Sanaat shıǵındılarınıń
D. Oqava suwlar
26. Sınap menen pataslanıw teńiz janzatlari jemisgerligi kemeytiw menen bir qatarda taǵı qanday unamsız jaǵdaydı júzege keltiriwi múmkin? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -353)
A. Suwdı oksidleydi
B. Suwdı tuzlanishini kúshaytadı
C. Suwda uwlı zatlı elementlardı ko'paytiradi
D. Suwdaǵı haywanlar denesine jıynalıp qaladı
27.Suw pataslaniwdin` búgingi kúndegi máseleleri nelerden ibarat? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -354)
1.Urbanizasiya páti jedellashayotganligi, 2. Tazalaw imaratlarınıń kem qurılıp atırǵanlıǵı, 3 Tazalaw imaratlarınıń talap etetuǵın dárejede islemey atırǵanlıǵı, 4. Aqaba suw menen pataslanıw dárejesi ortayotganligi, 5. Suwdiń óz-ózin tazalaw procesiniń sustlashganligi.
A. 1, 2, 3, 4, 5
B. 2, 3, 4, 5
C. 1, 2, 3, 5
D. 1, 2, 3, 4*
28.Qanday pataslaniwlar Dárya, teńiz hám okean suwiga jılına kólemi 10 mln. tonnadan artıq shigindi shıǵaradı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -355)
A. Neft hám neft ónimleri menen pataslanıw*
B. Sanaat shıǵındıları
C. Oqava suw
D. ximiya sanaatı
29.Dárya, teńiz hám okean suwida neft hám neft ónimleriniń tiyisli normadan artiqshasi nelerge alıp keledi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -355)
A. Suw hám puw almasınıwınıń aynıwı, teńiz, okean florası hám faunasining aynıwı*
B. Suwdiń zıyanlanıwı
C. Suwdiń shorlanıwı
D. Suwdiń qattılıǵı asıwı
30.Atap aytqanda, arqa teńizi hám arqa Atlantikalıq okeanı suwınıń neft ónimleri shıǵındıları menen pataslanıwı sebepli hár jılı qansha qus nobud boladı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -355)
A. 100-200 mıń
B. 150-450 ming*
C. 50-100 mıńı
D. 100-150 mıń
31.Teńiz hám okean suwinin` neft menen pataslanıwı quyash energiyasın utadı, suwdiń temperaturasın kóteredi, kisloroddıń muǵdarı azayadı, usınıń sebepinen suwda turmıs keshiretuǵın haywanlarda qanday ózgerisler júz baladı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -355)
A. Dem alıwı tezlashadi
B. Turmıs iskerligin keskin túrde ózgeriwine alıp keledi
C. Azıqlanıwı hám dem alıwı salmaqlilesedi
D. Hámme juwaplar tuwrı*
32.Dúnya boyınsha jılına 200 mıń tonnadan artıq jetiwtiriletuǵın, suwdı pataslantıratuǵın awıl xojalıǵında isletiletuǵın elementtı kórsetiń? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -355)
A. Dezinfektantlar
B. Mineral og'itlar
C. Pestisitlar*
D. Fungatsitlar
33.Qaysı regionda qar qatlamın analiz qılıw nátiyjesinde anıqlanıwınsha, insan jasaytuǵınlıq ortalıqtan asa uzaqta jaylasqan hám hesh qashan pestisid isletilmegen usı regionda 2300 tonnadan artıq pestisid jıynalǵan? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -356 )
A. Kanadada
B. Arqa muz okeanında
C. Avstraliyada
D. Antarktida materigida*
34.DDT-3 hám geksoxloran qaysı regionda pingvinleri hám tyulenlerdin` bawır hám mayları quramında kóp muǵdarda ushrayotgunligi anıqlanǵan? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -356 )
A. Atlantik okeanıda*
B. Arqa muz okeanında
C. Avstraliyada
D. Antarktida materigida
35.Awıl xojalıǵında pestisid elementlardı qóllaw sebepli jer astı suwi quramında qanday elementlar muǵdarı asqan? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -357)
A. Temir, Yad, Marganets, xlor, rux
B. Ammoniy nitratlar, fosfor, kaliy, xlor*
C. Qorgoshin, temir, kaltsiy, fosfor
D. vodorod, alyuminiy, kobolt, tsiziy
36.Suw ortalıǵı pataslanıwın aldın alıwdıń eń isenimli usılı qanday? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -357)
A. Aqaba suwni kemeytiw
B. Suwdiń az-ozini tazalawdı kúsheytiw
C. Suwdı zıyansizlentiriw
D. Sanaat óndiriste qollanılatuǵın suwdı qayta islew*
37.Suwdiń pataslaniwin aldın alıwdıń qanday ilajları ámeldegi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -357)
1. Suwdiń pataslanıw dárejesin tez hám nátiyjeli baqlaw, 2. Suw quramındaǵı tábiy hám antropogen shıǵındılar muǵdarın anıqlaw, 3. Aqaba suwni tazalaw, 4. Aqaba suwni quramındaǵı zıyanlı elementlardı minimum dárejege shekem kemeytiw, 5. Suwdiń óz-ózin tazalawın kúsheytiw.
A. 1, 2, 3, 4, 5
B. 1, 2, 3, 4*
C. 2, 3, 4, 5
D. 1, 3, 4, 5
38.Suwdiń sapasın anıqlaw ushın dúnyadaǵı barlıq mámleketlerde suw quramında ushraytuǵın qansha ximiyalıq norma kórsetilgen? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -357)
A. 40 tan artıq
B. 50 den artıq*
C. 60 tan artıq
D. 70 ten artıq
39.Aqaba suwni tazalaw degende ne tushiniladi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -357)
A. Suwdaǵı mikroorganizmlarni joq etiw
B. Suwdaǵı uwlı zatlı elementlardı joq etiw
C. Suwdaǵı ximiyalıq elementlardı joq etiw
D. Quramınan pataslantıratuǵın elementlardı ajıratıp alıw*
40.Suwdı pataslantıratuǵın elementlar qanday eki gruppaǵa ajratıladı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -357)
A. Bóleklenbeytuǵın hám biologiyalıq bóleklenadigan*
B. Tazalanatuǵın hám tazalanmaytuǵın
C. Uwlı zatlı hám uwlı zatsız
D. Organikalıq hám neorganik
41.Suwdı pataslantıratuǵın bóleklenbeytuǵın shıǵındı elementler nelerden ibarat?
(Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -357)
A. Neft, xlor birikpeleri
B. Sintetik polimer materiallar, fenol polimer birikpeleri, DDT*
C. Oqava suw
D. Pestitsidlar
42.Bóleklenbeytuǵın shıǵındı elementlar menen pataslanǵan suw qanday tazalanadı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -358)
A. Ultrafiolit nurlar menen
B. Ximiyalıq elementlardı reaksiyaǵa kirisiwtiriw menen
C. Joqarı temperaturada bug'lantirish menen*
D. Gúmis menen
43.Suwdı pataslantıratuǵın biologiyalıq bólekleniwshi elementlerge neler kiredi? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -358)
A.Xojalıq hám sanaat shıǵındıları quramındaǵı tábiy halda destruksiya hám degratsiyaga ushraytuǵın birikpeler*
B. Sintetik polimer materiallar, fenol polimer birikpeleri
C. Polimer materiallar, fenol polimer birikpeleri
D. Polimer materiallar, fenol polimer birikpeleri, xojalıq hám sanaat shıǵındıları
44.Biologiyalıq bólekleniwshi elementlar menen pataslanǵan suwdı tazalaw usılları qanday? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -358)
A. Mexanik, ximiyalıq hám biologik*
D. Ximiyalıq hám fizikaviy
C. Ultrafiolit nurlar menen
D. Gúmis menen
45.Suwdı mexanik jol menen tazalaw neden ibarat? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -358)
A. Mikroorganizmlarni joq etiw
D. Qattı elementlami ajıratıp alıw*
C. Uwlı zatlı elementlardı joq etiw
D. ximiyalıq birikpelerdi ajıratıp alıw
46.Mexanik usıl menen qanday suw tazalanadı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -358)
A. Ximiyalıq birikpeler menen pataslanǵan suw
D. Sanaat shıǵındıları menen pataslanǵan suw
C. Erimeytuǵın shıǵındılar bolǵan aqaba suw*
D. Qattı suw
47.Suwdı ximiyalıq jol menen tazalaw neden ibarat? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -358)
A. Mikroorganizmlarni jaq qılıw
D. Qattı elementlami ajıratıp alıw
C. Radioaktiv elementlardan tazalaw
D. Reaksiyaǵa kiretuǵın reagentlar qosıw*
48.Ximiyalıq usıl menen qanday pataslaniwlar tazalanadı? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -358)
A. Aqaba suw quramında ámeldegi boyawlar, sintetik ditergentlar, cianidlerdiń ápiwayı hám kompleks birikpeleri, xromlar, kislotalar, metallarning kationlari (mıs, nikel, qorǵasın, temir hám taǵı basqa ) *
D. Aqaba suw quramında ámeldegi boyawlar, sintetik ditergentlar, cianidlerdiń ápiwayı hám kompleks birikpeleri
C. Aqaba suw quramında ámeldegi boyawlar, sintetik ditergentlar, cianidlerdiń ápiwayı hám kompleks birikpeleri, xromlar
D.Aqaba suw quramında xromlar, kislotalar, metallarning kationlari (mıs, nikel, qorǵasın, temir hám taǵı basqa )
49.Kópshilik sanaat islep shıǵarıw shólkemlerinde aqaba suwni tazalaw usılların korsating? (Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -359 )
A. Degazatsiya
B. Dezaktivatsiya
C. Absorbsiya, neytralizatsiya*
D. Koogulyatsiya
50.Sorbsiya usılı qanday ximiyalıq elementlardan tazalanadı?(Ulıwma ekologiya - 2006 S. Mustafoev -359)
A. vodorod, ftor
B. Azot, fosfor
C. Xlor, kislorod
D. Mıs, xrom, fenol*
|
10
|
Ekologiyaning hoziri zamon muammolari. Biosferaning lobal ifloslanishi, unin oqibatlari va ular bilan kurashish yoʻllari. Atrof-muhitga sanoat va transportning taʼsiri. Biosferaning toksik va radioaktiv moddalar bilan ifloslanishi. Tabiiy resurslar, ularni tejash muammosi va ulardan unumli foydalanish. Urbanizatsiya va uning biosferaga taʼsiri. Urbanizatsiya muammolarini hal qilish yoʻllari. Xoʻjalik faoliyati natijasida yaroqsiz boʻlib qolgan yerlarni rekultivatsiya qilish va tabiatni muhofaza qilish.
|
10.1.Tuproq, uning ahamiyati va tirik organizmlar hayotidagi roli.
10.2.Tuproqni sanoat korxonalari ta’sirida ifloslanishi va uni oldini olish yo’llari.
10.3.Tuproq degradatsiyasi. Tuproq eroziyasi, uning turlari va uning qarshi kurash usullari.
|
1.Tuproqning tuzilishi va ahamiyati haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-362)
2.Tuproq qanday qatlamlardan iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-363)
3.Hozirgi kunda tuproqqa insonning kuchli ta’siri qanday? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-363)
4. Tuproqning ifloslanishi haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-364)
5.Tuproqning pestisidlar bilan ifloslanishi haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-365)
6.Biologik zanjir tuproq-o’simlik-odam qanday sodir bo’lishini tushintirib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-365)
7.Pestisidlarning zaharlilik dozalari qanday yo’llar bilan belgilanadi? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-365)
8.Pestisidlar qo’llanilishining ekologik oqibatlari nimalardan iborat? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-366)
9.Tuproqlarning kimyoviy elementlar bilan ifloslanishi nimalarning sodir bo’lishiga sabab bo’ladi? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-367)
10.Inson faoliyati natijasida tuproq zahiralarining radioaktiv moddalar bilan ifloslanishi qanday? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-368)
11.Tuproqqa tabiiy hodisalar vulqonlarning ta’siri? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-281)
12.Qurg’oqchilik holatining tuproq tarkibiga ta’siri? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-283)
13. Tuproq eroziyasi haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-283)
14.Cho’llanish holati haqida aytib bering? (Umumiy ekologiya-2006 S.Mustafoev-285)
15.Tuproqni sanitar muhofazalash nimalardan iborat? (Inson ekologiyasi asoslari bilan gigiyena-210 Melnichenko-427)
|
1.Biosferaning energetik balansida muhim rol o‘ynaydigan yer qobig‘ining mustaqil holatiga ega qatlami nima bo’lib hisoblanadi? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 360)
A. Havo
B. Suv
C. Tuproq *
D. Atmosfera
2. Tuproq qatlami nima deb ataladi? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 360)
A. Troposfera
B. Mezosfera
C. Atmosfera
D. Pedasfera*
3.Yer qatlamining alohida qatlamini tashkil etgan maxsus tabiiy hosilalari nima hisoblanadi? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 360)
A. Tuproq *
B. Suv
C. Havo
D. Atmosfera
4.Tuproq tarixiy taraqqiyot jarayonida fizik-geografik omillar va tirik mavjudotlar ta‘sirida nima qilingan? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 360)
A. O’zgargan
B. Shakllangan*
C. Ko’paygan
D. Tozalangan
5.Tuproqning asosiy xususiyati nimadan iborat? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 360)
A. Insonlar yashashi uchun qulay sharoit yaratishi
B. Suvni va atrof muhitni tozalashi
C. Havoni tozalashi
D.O‘simliklarning murakkab organik moddalarni hosil qilishi uchun sharoit yaratishdan*
6.Tuproqning ustki hosildor qatlami nimalarga boy hisoblanadi? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 361)
A. Mineral moddalarga*
B. Mikroelementlarga
C. Tabiiy resurslarga
D. Kislorodga
7. Tuproq atmosfera va gidrosfera singari yer kurrasining tarkibiy qismi bo’lib, qanday organizmlarning yashash muhitidir? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 361)
A. Makroorganozmlarning
B. Mikroorganizmlarning
C. Tirik organizmlarning *
D. Biologik organizmlarning
8.Suv, atmosfera va tuproqning bog’liqligi nimadan iborat? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 361)
A. Zaxiralari o‘zaro uzviy bog‘liq*
B. Bir-biriga yaqin joylashishi
C. Hodiysalar boglqligi
D. Tirik organizmlar sababli
9.Tuproqda tirik organizmlarning hayot holatiga eng zararli ta‘sir ko‘rsatadigan nima? (Umumiy ekologiya 2006 С. Mustafoev 361)
A. Kislorod
B. Vodorod
C. Pestisidlar*
D. Kimyoviy birikmalar
10. Tuproq nimadan iborat? (Melnichenko 398)
A. ona jinsi, o'lik organik moddalar, gumus*
B. biosferadan, noorganik moddalardan, timus
C. gumus, litosfera, mineral elementlar
D. ona zoti, timus va gumus
11.Tuproqning pastki qatlamini ko'rsating. (Melnichenko 398)
A. Gumus
B. o'lik organik moddalar
C. ona jinsi*
D. noorganik moddalar
12.Tuproqning ikkinchi qatlami nimani o'z ichiga oladi? (Melnichenko 398)
A. ona jinsi
B. organik moddalar
C. noorganik birikma*
D. mineral birikma
13. Gumus nimadan iborat? (Melnichenko 398)
A. Timus
B. Lignin*
C. Metosfera
D. Haydaladigan
14. Chirindi nimaga yordam beradi? (Melnichenko 398)
A. tuproqdagi havoni saqlash
B. tuproqdagi suvni tejash*
C. tuproqdagi namlikni saqlash
D. tuproqdagi kislotalilikni saqlash
15.Muhim, ya'ni hayotiy ahamiyatga ega bo'lgan mikroelement turlaridan birini ko'rsating. (Melnichenko 400)
A. Kaltsiy
B. Temir*
C. Mishyak
D. Azot
16.Shartli muhim mikroelementga nima tegishli? (Melnichenko 400)
A. Ftor*
B. Mis
C. Kadmiy
D. Kobalt
17.Tuproqning ifloslanish turlarini ko'rsating. (Melnichenko 409)
A. abiotik va biotik*
B. organik va noorganik
C. kichik va katta
D. mikrodisperstlik va makrodisperslik
18.Kimyoviy moddalar tuproqqa qanday kiradi? (Melnichenko 409)
A. sanoat ishlab chiqarish jarayonida*
B. jamoat korxonalarida
C. avtotransport harakatlanganda
D. mikroiqlim jarayonida
19.Tuproqni ifloslantiruvchi muhim modda nima? (Melnichenko 409)
A. energiya korxonalari
B. tog ' - kon sanoati*
C. insonning kundalik faoliyati
D. sanoat ishlab chiqarishi
20.Tuproqni ifloslantiruvchi moddalar bo'yicha nima ikkinchi o'rinda turadi? (Melnichenko 409)
A. energiya korxonalari*
B. tog ' - kon sanoati
C. insonning kundalik faoliyati
D. sanoat ishlab chiqarishi
21.Rossiyaning tosh ko'mirlaridagi yoqilg'i yonganda mineral qoldiqlar necha foizni tashkil qiladi? (Melnichenko 409)
A. 3 dan 30 gacha %
B. 6 dan 40 gacha%*
C. 5 dan 50 gacha %
D. 6 dan 60 gacha %
22.Tuproqning ifloslanishida qaysi makrokomponentlar muhim rol o'ynaydi? (Melnichenko 410)
A. Azot
B. Kobalt
C. oltingugurt dioksidi*
D. Molibden
23.Gipomikroelementoz simptomlarni ko'rsating. (Melnichenko 410)
A. Anemiya*
B. Fluroz
C. borik enteriti
D. endemik podagral
24.Qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishining kimyoviy moddalariga nima tegishli? (Melnichenko 413)
A. mineral o'g'itlar*
B. Pestitsidlar
C. tog ' - kon sanoati
D. energiya korxonalari
25.Tuproqning radioaktivligi bilan xavfli radioaktiv izotoplarning turlaridan birini ko'rsating. (Melnichenko 413)
A. Kobalt
B. Molibden
C. Mishyak
D. Stronsiy*
26.Faol izotoplar atrof-muhitga qanday tushadi? (Melnichenko 413)
A. havo tomchilari orqali
B. uy sharoitida
C. antropogen yo'l bilan*
D. oziq-ovqat orqali
27.Sanoat korxonalari necha km radiusda tuproqni chang va gaz chiqindilari bilan ifloslantiradi? (Melnichenko 414)
A. 60-100 km*
B. 30-70km
C. 120-140 km
D. 60-80 km
28.Chang va gaz sanoat korxonalarida qanday kimyoviy elementlar tuproqni 2,5-200 baravar ko'proq ifloslantiradi? (Melnichenko 414)
A. qo'rg'oshin, mishyak, kobalt
B. qo'rg'oshin, azot, oltingugurt
C. natriy, molibden, kobalt
D. qo'rg'oshin, mishyak, rux*
29.Tuproqdagi ekzogen moddalarning gigienik meyorlashtirish necha bosqichda olib boriladi? (Melnichenko 418)
A. 5*
B. 2
C. 3
D. 4
30.Tuproqdagi ekzogen moddalarni gigienik me'yorlashning 1-bosqichi nimadan iborat? (Melnichenko 418)
A. fizik-kimyoviy xususiyatlarni o'rganish*
B. taxminiy chegara kontsentratsiyasini belgilash
С. pastki chegara kontsentratsiyasini asoslash bo'yicha laboratoriya tajribasini o'tkazish
D. ruxsat etilgan maksimal darajani hisoblash
31.Tuproqdagi ekzogen moddalarni gigienik me'yorlashning 2-bosqichi nimadan iborat? (Melnichenko 418)
A. fizik-kimyoviy xususiyatlarni o'rganish
B. taxminiy chegara kontsentratsiyasini belgilash*
С. pastki chegara kontsentratsiyasini asoslash bo'yicha laboratoriya tajribasini o'tkazish
D. ruxsat etilgan maksimal darajani hisoblash
32.Tuproqdagi ekzogen moddalarni gigienik me'yorlashning 3-bosqichi nimadan iborat? (Melnichenko 418)
A. fizik-kimyoviy xususiyatlarni o'rganish
B. taxminiy chegara kontsentratsiyasini belgilash
С.pastki chegara kontsentratsiyasini asoslash bo'yicha laboratoriya tajribasini o'tkazish*
D. ruxsat etilgan maksimal darajani hisoblash
34.Tuproqdagi ekzogen moddalarni gigienik me'yorlashning 4-bosqichi nimadan iborat? (Melnichenko 418)
A. fizik-kimyoviy xususiyatlarni o'rganish
B. taxminiy chegara kontsentratsiyasini belgilash
С. pastki chegara kontsentratsiyasini asoslash bo'yicha laboratoriya tajribasini o'tkazish
D. ruxsat etilgan maksimal darajani hisoblash*
35.Tuproqdagi ekzogen moddalarni gigienik me'yorlashning 5-bosqichi nimadan iborat? (Melnichenko 418)
A.ekzogen kimyoviy moddalar bilan ifloslangan tuproqning aholi salomatligiga ta'sirini o'rganish*
B. taxminiy chegara kontsentratsiyasini belgilash
С.pastki chegara kontsentratsiyasini asoslash bo'yicha laboratoriya tajribasini o'tkazish
D. ruxsat etilgan maksimal darajani hisoblash
36.Salmonella kasalligi qo’zg’atuvchilarining tuproqda saqlanib qolish muddati maksimal necha oy? (Melnichenko 421)
A. 12*
B. 2
P. 4
D. 7
37.Dizenteriya kasalligining qo'zg'atuvchisi tuproqda saqlanib qolish muddati maksimal necha oy? (Melnichenko 421)
A. 12
B. 2*
С. 4
D. 7
38.Xolera kasalligi qo’zg’atuvchilarining tuproqda saqlanish muddati maksimal necha oy? (Melnichenko 421)
A. 12
B. 2
С. 4*
D. 7
39.Tuberkulyoz mikrobakteriyalarining patogenlari tuproqda saqlanish muddati maksimal necha oy? (Melnichenko 421)
A. 12
B. 2
С. 4
D. 7*
40.Brutsellyoz kasalligining qo'zg'atuvchilari tuproqda saqlanish muddati maksimal necha oy? (Melnichenko 421)
A. 2*
B. 2
С. 4
D. 7
|
11
|
Ijtimoiy va inson ekologiyasi. Aholining oʻsishi, demografik portlash, hoziri zamon ilmiy texnika jarayoni. Inson ekologiyasi, inson salomatligiga taʼsir qiluvchi ekologik omillar va ularni oldini olish yoʻllari.
|
1.Ekologiyaning alohasi zamon masalalari.
2. Biosferaning lobal iflos bo'lishi, unini oqibatlari va ular bilan kurashish yo'llari.
3.Tabiiy resurslar, ularni tejashlik muammosi va ulardan unumdor foydalanish.
4.Urbanizatsiya va uning biosferaga ta'siri.
|
1.Ekologiyaning alohasi zamon masalalari.
2. Biosfera haqida ayting.
3.Biosferaning lobal iflos bo'lishi haqida ayting.
4.Atrof -muhitga sanoat va transporttıń ta'siri.
5.Atrof -muhitga sanoattıń ta'siri.
6.Atrof -muhitga va transporttıń ta'siri.
7.Biosferaning iflos bo'lishining oqibatlari haqida ayting.
8.Biosferaning iflos bo'lishining oqibatlari va ular bilan kurashish yo'llari.
9.Biosferaning toksik zotlar bilan iflos bo'lishi.
10.Biosferaning radioaktiv zotlar bilan iflos bo'lishi.
11. Urbanizatsiya haqida ayting.
12.Urbanizatsiya va uning biosferaga ta'siri haqida ayting.
13.Urbanizatsiya masalalarini yechish yo'llari haqida ayting.
14.Xonadonlik faoliyati sababdan yaroqsiz bo'lib qolgan yerlarni rekultivaciya etish haqida ayting.
15.Tabiattı qo'riqlash masalalari haqida ayting.
|
1.Pulmonotoksiklik bu...? (131-bet)
A) kimyoviy moddalarning bu xususiyati nafas olish organlari tomonidan tarkibiy va funktsional buzilishlarni keltirib chiqaradi *
B) bu individual vositalardan foydalanishning mumkin emasligi
C) bu atmosfera havosining odamlarga ta'siri
D) Togri jaob yoq
2. Kimyoviy moddalarning bu xususiyati nafas olish tizimining strukturaviy va funktsional buzilishlariga olib keladi. Bu nima haqida ekanligini toping? (131-bet)
A) Pulmonotoksiklik*
B) Atmosfera
C) Gigiena
D) Nafas Olish
3.Nafas olish tizimiga ta'sir qiluvchi moddalar bilan o'tkir zaharlanish bir qator kasalliklar bilan birga keladi? (131-bet)
A) o'tkir larengit
B) o'tkir traxiobronxit
C) o'pka shishi
D) barcha javoblar to'g'ri*
4.Toksikantomi bilan surunkali aloqaning natijasi bo'lishi mumkinmi? (131-bet)
A) nafas yo'llarining uzoq muddatli yallig'lanish jarayonlari *
B) oshqozon-ichak kasalliklari
C) Qo'shma yallig'lanish
E) to'g'ri javob yo'q
5.Ko'p gaz va aerozollar nima sabab bo'ladi ? (131-bet )
A) o'tkir nafas olish lezyonlari *
B) oshqozon-ichak kasalliklari
C) bronxial kasalliklar
D) to'g'ri javob yo'q
6.O'tkir nafas olish shikastlanishining asosi nima? (131-bet)
A) organizmning begona moddalar ta'siriga fiziologik himoya reaktsiyalarining giperaktivatsiyasi
B) o'pka to'qimalarining o'zgarishi
C) atmosfera harakati
D) to'g'ri javoblar A va B*
7.Bunday vaqtinchalik toksik reaktsiyalarning kuchli ta'siri bilan nima rivojlanadi? (131-bet)
A) jiddiy patologik holatlar *
B) qo'shma kasallik
C) singan suyaklar
D) nafas olish kasalliklari
8.Haddan tashqari zo'ravonlik yoki davomiylik yo'talga olib kelishi mumkinmi? (131-bet)
A) jiddiy disfunktsiyaning sababi, ayniqsa sezgir odamlarda*
B) mushak atrofiyasi
C) toksik reaktsiyalar
D) Intoksikatsiya
9.Toksikantning ingolatsiyasi konsentratsiya organizmga qanday ta'sir qiladi? (132-bet)
A) inson tanasiga zararli ta'sir ko'rsatmaydi*
B) organizmning intoksikatsiyasiga olib keladi
C) parazit kasalliklarni keltirib chiqaradi
D) tananing nurlanishiga olib keladi
10. Bronxospazm? (132-bet)
A) tananing normal reaktsiyasi
B) o'pka parenximasini salbiy ta'sirlardan himoya qilishni ta'minlash
C) o'pkaning yallig'lanishi
D) A va B ning to'g'ri javoblari *
11. O'pka parenximasini salbiy ta'sirlardan himoya qiladigan tananing normal reaktsiyasi. Bu nima haqida ekanligini toping? (132-bet)
A) Bronxospazm *
B) Bronxit
C) bronxial astma
D) Laringit
12.Bronxospazmni qaysi moddalar keltirib chiqaradi? (132-bet)
A) Ozon*
B) Kislorod
C) karbonat angidrid
D) Vodorod
13.Inson tanasida ozon nimaga olib keladi? (132-bet)
A) Bronxospazm*
B) Intoksikatsiya
C) oshqozon yarasi kasalliklari
D) o'limga
14. Havo yo'llari to'qimalarining o'rtacha shishishi epiteliyning shikastlanishining natijasi nima? (132-bet)
A) Inhalatsiyalangan ksenobiotik*
B) ifloslangan havo bilan nafas olish
C) nafas olayotgan azot
D) to'g'ri javob yo'q
15.Nafas olgandan keyin ksenobiotiklar rivojlanishi mumkinmi? (132-bet)
A) allergik reaktsiya*
B) o'pka kasalliklari
C) tananing intoksikatsiyasi
D) qattiq zaharlanish
16.Qaysi tadqiqot tirnash xususiyati reaktsiyasi va allergik reaktsiya o'rtasida differentsial tashxis qo'yishga yordam beradi?
A) burun oqishi smearining mikroskopi*
B) tadqiqot, utti
C) makroskopik tekshirish
D) laboratoriya tadqiqotlari
17.Burundan ajratilgan bolsha raqami lezyonning yallig'lanish xususiyatini ko'rsatmaydimi? (132-bet)
A) Neytrofillar*
B) Bazofillar
C) Oqsillar
D) to'g'ri javob A va B
18 smear tarkibidagi eozinofillarning ko'payishi haqida gapiradi...? (132-bet)
A) patologik jarayonning allergik tabiati*
B) yallig'lanish jarayoni
C) to'g'ri javob D va B
D) tananing intoksikatsiyasi
19.Etarli terapiya bilan o'tkir inhalatsiyalangan lezyonni boshdan kechirgan ko'pchilik odamlarning holati qancha vaqtdan keyin normallashadi? (132-bet)
A) bir necha kun ichida*
B) bir necha hafta davomida
C) Yil
D) bir necha oylik oqimlar
20. Shu bilan birga, ba'zi odamlar nafas yo'llarining reaktiv disfunktsiyasi sindromi bilan namoyon bo'ladigan ksenobiotikaga sezgirlikni rivojlantirishi mumkin. Ushbu sindromni qaysi shaxslar rivojlantiradi? (133-bet
A) chekuvchilarda*
B) chaqaloqlarda
C) immuniteti past bolalarda
D) konchilar orasida
21.O'pka to'qimalarining qon tizimi bilan bevosita aloqasi boshqa hodisaning sababchisimi? (133-bet)
A) Gemotoksiklik *
B) Intoksikatsiya
C) Gomeostaz
D) azot intoksikatsiyasi
22.Gematotoksiklik bu?.(133-bet)
A) kimyoviy moddalarning xususiyatlari qon hujayralarining funktsiyalarini va uning hujayra tarkibini tanlab buzadi*
B) qonning yurak to'qimalari bilan bevosita aloqasi
C) o'pka to'qimalarining qon bilan bevosita aloqasi
D) to'g'ri javob yo'q
23. Gemotoksiklik qanday namoyon bo'ladi? (133-bet)
A) gemoglobin xususiyatlarining buzilishi
B) Anemiya
C) Trombotsitopeniya
D) barcha javoblar to'g'ri*
24.Shunday qilib, gemoglobin bilan o'zaro ta'sir qiluvchi va uning xususiyatlarini o'zgartiradigan moddalar sezilarli darajada buziladimi? (133-bet)
A) qonning kislorodli transport xususiyatlari
B) nafas olishning buzilishi
C) yurak faoliyatining buzilishi
D) noto'g'ri javob
25.Amerika pulmonologiya assotsiatsiyasi har yili havo ifloslanishining aholi salomatligiga qo'shgan hissasini baholayaptimi? (133-bet)
A) 40 mlrd. dol*
B) 50 mlrd. dol
C) 60mlrd. dol
D) 70 mlrd. dol
26.Pulmonologlar assotsiatsiyasi har yili havo ifloslanishining aholi salomatligiga qo'shgan hissasini qanday baholaydi? (133-bet)
A) Amerika assotsiatsiyasi*
B) Germaniya
C) Hind
D) Koreys
27.Tutun va boshqa moddalarning eng kichik zarralari qanday ta'sir qiladi? (133-bet)
A) o'pkaga ta'sir qiladi, o'rtacha* umr ko'rish davomiyligini kamaytirishi mumkin
B) o'pka distrofiyasiga olib keladi
C) o'pka nekroziga olib keladi
D) noto'g'ri javob
28.Eng ifloslangan shaharlarning aholisi kamroq ifloslangan shahar aholisiga qaraganda o'lim xavfi necha % ni tashkil qiladi? (133-bet)
A) 26%*
B)27%
C) 28%
D) 30%
29 har yili havoning ifloslanishidan qancha odam nobud bo'ladi? (133-bet)
A) 50-60*
B)55-58
C) 60-65
D) 65-70
30.Kontaminatsiya faqat paydo bo'lganda o'lim ko'paya boshlaydi? (133-bet)
A) tartibga solish darajasining uchdan bir qismi*
B) havo muhiti to'liq ifloslanganda
C) shahar ifloslanishining 1 va 2 qismi
D) to'g'ri javob yo'q
31.Ichki va tashqi havo ifloslanishi qanday oqibatlarga olib keladi ? (133-bet)
A) perinatal o'limning ko'payishi
B) o'tkir respirator kasalliklarning ulushi
C) butun aholining o'limiga olib keladi
D) A va B ning to'g'ri javoblari*
32.To'satdan chaqaloq o'lim sindromiga nima olib keladi?
(134-bet)
A) havoning ichki va tashqi ifloslanishi*
B) stress, noto'g'ri ovqatlanish
C) ko'p miqdorda uglevodlarni iste'mol qilish
D) to'g'ri javob yo'q
33.Atmosfera bu? (134-bet)
A) gazlar aralashmasidan tashkil topgan Yerning dispers qobig'i*
B) inson tanasi bilan elektr aloqasi
C) yer bilan kimyoviy aloqa
D) to'g'ri javob yo'q
34.Gazlar aralashmasidan tashkil topgan yerning dispers qobig'i. Nutq nima haqida ketayotganini toping? (134-bet)
A) Atmosfera *
B) Sayyoralar
C) Ekologiya
D) A va C ning to'g'ri javoblari
35.Atmosfera nimadan iborat? (134-bet)
A) azot, kislorod, dioksid, chang
B) gazlar aralashmasi*
C) uglerod, inert gazlar, chang
D) oqsillar, kislorod, chang
36.Atrof muhitning atmosfera gazining ta'siri? (134-bet)
A) ta'sirga chidamli
C) O'zgaruvchan
D) barcha javoblar to'g'ri*
37.Atmosfera qanday tuzilishga ega? (135-bet)
A) birlashtirilgan tuzilish *
B) portlovchi tuzilish
C) dumaloq tuzilish
D) yumshoq tuzilish
38. Yerga ulashgan atmosferaning eng zich qatlami deyiladi? (135-bet)
A) Troposfera*
B) Anodosfera
C) Chang
D) Disfera
39. Troposfera bu? (135-bet)
A) erga ulashgan eng zich havo qatlami*
B) tashqi qatlam
C) yumshoq havo qatlami
D) qattiq havo qatlami
40.Bu er yuzasidan 10-15 km balandlikdagi bo'shliq bo'lib, u erda havoning asosiy qismi va butun er usti hayoti to'plangan. Bu nima haqida ekanligini toping?
(135-bet)
A) Atmosfera
B) Troposfera*
C) Disfer
D) Stratosfera
41. Erdan yuqoriroqmi? (135-bet)
A) Stratosfera
B) Termosfera
C) Mezosfera
D) barcha javoblar to'g'ri*
42.Stratosferada, termosferada, mezosferada qobiqlar o'zgaradimi? (135-bet)
A) havo va harorat miqdori*
B) osmotik bosim
C) chang miqdori
D) havo miqdori chang
43.Antropogen faoliyat tufayli eng katta tashvish davlatlardan kelib chiqadimi? (135-bet)
A) stratosfera va troposfera*
B) mezosfera va troposfera
C) Ekzosfera
D) Termosfera
44.Yerning ozon qatlami? (135-bet)
A) Stratosfera*
B) Ekzosfera
C) Mezosfera
D) Termosfera
45. Ozon qaysi yilda kashf etilgan? (135-bet)
A)1840 yil*
B)1845 yil
C)1848 yil
D)1888 yil
46. Birinchisida kim kashf etgan ozon? (135-bet)
A) Sheynbein Bilan*
B) Dobson K
C) S. Xartli
D) E. Xashchimov
47.Ozon bu? (135-bet)
A) shakllardan biri
atmosferada kislorod mavjudligi *
B) erning yumshoq qatlami
C) erning eng zich qatlami
D) to'g'ri javob yo'q
48.Stratosferada ozon qatlami mavjudligini birinchi marta qaysi olim isbotlagan? (135-bet)
A) G Dobson*
B) Shonbin Bilan
C) Xartli Shahrida
D) Shepman Bilan
49.Olimlarning qaysi biri ozon hosil bo'lishining fotokimyoviy nazariyasini batafsil bayon qilgan? (135-bet)
A) Shepman Bilan*
B) D Dopson
C) Xartli Shahrida
D) Shonbin Bilan
50.Ozon qatlami? (135-bet)
A) biosferaning yuqori chegarasi*
B) biosferaning pastki chegarasi
C) biosferaning yumshoq qatlami
D) to'g'ri javob yo'q.
|
12
|
Tabiiy resurslar, ularning sinflanishi. Energiya va mineral xom ashyo resurslari. Real va potensial resurslar. Sanoatda alternative va ekologik toza energiya manbalari. Tabiiy resurslardan samarali foydalanish tamoyillari. Yer osti qozilmalaridan oqilona foydalanish muammolari. Oʻzbekistonda mineral resurslardan foydalanish. Tabiatdan foydalanishning iqtisodiy mexanizmlari.
|
1.Ijtimoiy va inson ekologiyasi.
2.Xalqning qad ko'tarishi, damografik yorilish.
3.Inson ekologiyasi, inson salomatliginia ta'sir etishlikchi ekologik omillar
|
1.Ijtimoiy ekologiya haqida ayting.
2.Inson ekologiyasi haqida ayting.
3.Xalqning qad ko'tarishi haqida ayting.
4.Damografik yorilish haqida ayting.
5.Alohasi zamon ilmiy texnika jarayoni.
6.Inson salomatliginia ta'sir etishlikchi ekologik omillar.
7.Ekologik omillarding oldin olish yo'llari.
8. Atrof -muhit omillarining tirik organizmlarga ta'siri haqida ayting.
9.O'simlikning mineral ozuqalanishi unsurlari.
10.Ekosistemalardaǵi asosiy xaridorlar.
11.O'simliklar va hayvonlar hayotidagi mavsumlik o'zgarishlar.
12.Ekologik omillarding hayvonlarga ta'siri haqida ayting.
13.Ekologik omillarding o'simliklarga ta'siri haqida ayting.
14.O'simliklar uchun resurslar haqida ayting.
15.To'g'ri tuzilgan yegulik-ichgulik zanjiri haqida ayting.
|
1. Atrof-muhit omillarining tirik organizmlarga stimul sifatida ta'siri:
A. organizmlarda adaptiv o'zgarishlarni keltirib chiqaradi*
B. ushbu sharoitda organizmlarning mavjud bo'lishining mumkin emasligini aniqlaydi
C. organizmlarda strukturaviy va funktsional o'zgarishlarni keltirib chiqaradi
D. boshqa atrof-muhit omillarining o'zgarishini ko'rsatadi
2. Ekologik omilning organizmga ta'siri uning qiymatlari bilan eng samarali tarzda namoyon bo'ladi;
A. minimal
B. maksimal
C. optimal*
D. minimal va maksimal
3. Atrof-muhit omillari tirik organizmlarga ta'sir qiladi:
A. bir vaqtning o'zida va bir-biri bilan birgalikda*
B. bir vaqtning o'zida va bir-biridan ajratilgan
C. bir-biri bilan, lekin ma'lum bir ketma-ketlikda
D. bir-biridan ajratilgan va ma'lum bir ketma-ketlikda
4. Tundra sharoitida tirik organizmlarning tarqalishini cheklaydigan ekologik omillar;
A. issiqlik etishmasligi*
B. namlik va issiqlik etishmasligi
C. oziq-ovqat va namlik etishmasligi
D. ortiqcha namlik
5.Cho'l sharoitida tirik organizmlarning tarqalishini cheklaydigan ekologik omillar;
A. ortiqcha issiqlik
B. namlik va oziq-ovqat etishmasligi*
C. ortiqcha issiqlik
D. oziq-ovqat etishmasligi
6. Organizmlar o'zlarining hayotiy jarayonlarida ishtirok etadigan moddalar va energiya deyiladi:
A. oziq moddalar
B. ekologik resurslar
C. energiya resurslari*
D. oziq-ovqat resurslari
7. Hayvonlar mineral ozuqa elementlaridan olinadi:
A. suv
B. tuproqlar
C. oziq-ovqat*
D. havo
8. Hayvonlarda yog ' to'planishi uzoq vaqt davomida hayotga moslashish bo'lib xizmat qiladi:
A. nur
B. tuzlar
C. havo*
D. suvlar
9. O'simliklar uchun resurslar mavjud emas:
A. suv
B. mineral tuzlar
C. quyosh energiyasi
D. E. karbonat angidrid*
10. Hayvonlar uchun manba:
A. quyosh energiyasi
B. karbonat angidrid
C. kislorod*
D. tuproq
11. O'simlikning mineral oziqlanishi elementlari quyidagilardan olinadi:
A. tuproq va suv *
B. tuproqlar
C. tuproq va havo
D. havo va suv
12. Resurslarga quyidagilar kiradi:
A. energiya
B. bo'sh joy
C. oziq-ovqat
D.barcha javoblar to'g'ri*
13. Elektr zanjirlari:
A. dastlabki oziq-ovqat moddasidan materiallar va energiya ketma-ket olinadigan turlar orasidagi bog'lanishlar;*
B. turlarning shaxslari o'rtasidagi genetik aloqalar;
C. tananing tana hujayralarida metabolizm
D. barcha javoblar to'g'ri
14. Oziq-ovqat zanjirini tashkil etuvchi barcha turlar hosil bo'lgan organik moddalar tufayli mavjud:
A. bakteriyalar tomonidan *
B. qo'ziqorinlar tomonidan
C. hayvonlar
D. lyudmi
15.Okeanlardagi quyosh energiyasining asosiy miqdori:
A. fitoplankton*
B. zooplankton
C. baliqlar va dengiz sutemizuvchilari
D. katta pastki suv o'tlari
16. Quyosh energiyasidan foydalangan holda noorganik moddalardan organik moddalar hosil qiluvchi organizmlar deyiladi:
A. ishlab chiqaruvchilar *
B. iste'molchilar
C. reduktorlar
D. parazitlar
17. Qaysi organizm geterotroflar deb tasniflanadi:
A. qayin
B. karam
C. quyon*
D. qulupnay
18. Organik moddalar massasining o'simliklardan oziq-ovqat zanjirining har bir keyingi bo'g'iniga ketma-ket qisqarishi deyiladi:
A. quvvat zanjiri
B. ekologik piramida qoidasi *
C. moddalar aylanishi
D. atomlarning ko'chishi
19. Ekotizimlardagi asosiy iste'molchilar:
A. o'txo'r hasharotlar
B. o'txo'r sutemizuvchilar
C. barcha o'txo'rlar*
D. barcha javoblar to'g'ri
20. Ekotizimlarda ikkilamchi iste'molchilar:
A. barcha yirtqichlar*
B. yirtqich hasharotlar
C. yirik yirtqich sutemizuvchilar
D. barcha javoblar to'g'ri emas
21.To'g'ri tuzilgan oziq-ovqat zanjiri:
A. barglar → shira → ladybug → o'rgimchak → yulduzcha → qirg'iy*
B. shira → barglar → ladybug → o'rgimchak → yulduzcha → qirg'iy
C. Lochin → Chittak → o'rgimchak → ladybug → shira → barglar
D. Chittak →Lochin→o'rgimchak → ladybug → shira → barglar
22.Ekotizimlardagi oziq-ovqat zanjirining uzunligi har bir trofik darajada cheklangan:
A. oziq-ovqat miqdori
B. energiyani yo'qotish*
C. organik moddalarning to'planish tezligi.
D. barcha javoblar to'g'ri
23. Shunga o'xshash hayot shakllari:
A. delfin va Pike*
B. marsupial uchuvchi sincap va marsupial mol
C. mol va sincap
D. ilon va timsoh
24. Shunga o'xshash turmush tarzini olib boradigan va tabiiy jamoalar tarkibida o'xshash mavqega ega bo'lgan har xil turlar o'xshash tuzilish turlariga ega va guruhlarga birlashtirilgan:
A. hayot shakllari *
B. morfologik moslashuvlar
C. organizmlarning moslashishi
D. aholi tomonidan
25. Shunga o'xshash turmush tarzi natijasida turli xil bog'liq bo'lmagan turlarning vakillarida yuzaga keladigan tashqi o'xshashlik deyiladi:
A. konvergentsiya *
B. parallel evolyutsiya
C. hayot shakli
D. morfologik moslashuv
26. Hayot muhitiga quyidagilar kirmaydi:
A. suv
B. tuproq
C. tirik organizmlar
D. E. ishqoriy kislota*
27. O'simliklar va hayvonlar hayotidagi mavsumiy o'zgarishlarning asosiy regulyatori bu o'zgarishdir:
A. oziq-ovqat miqdori
B. havo namligi
C. kun uzunligi*
D. iqlim
28. Konvergentsiya deyiladi:
A. evolyutsiya jarayonida belgilarning farqlanishi
B. evolyutsiya jarayonida belgilarning yaqinlashishi*
C. bir nechta populyatsiyalarni bittaga birlashtirish
D. populyatsiya ichida izolyatsiya qilingan guruhning shakllanishi
29. Ilon va tuproq qurti:
A. shunga o'xshash hayot shakllari *
B. hayvonlarning bir sinfiga
C. hayvonlarning bir turi
D. bitta hayvonlar oilasi
30. Hayvonlarning to'kilishi-bu jarayon:
A. yo'naltirilgan
B. xaotik
C. tsiklik*
D. to'g'ri javob yo'q
31. Yil davomida faoliyat:
A. ayiq
B. allaqachon
C. qurbaqa
D. Buǵu*
32. Tsiklik jarayonlarga taalluqli emas:
A. to'lqin zonasida yashovchi hayvonlar harakatining gelgit ritmi
B. bargli daraxtlar tomonidan yillik barglarni tushirish
C. zilzilalar va toshqinlar*
D. kun va tunning o'zgarishi
33.Ro'yxatda keltirilgan biologik hodisalardan kunlik bioritmlarga quyidagilar kiradi:
A. o'simliklarda gullarni ochish va yopish*
B. qizil ikra baliqlarining daryolarga yumurtlama uchun ko'chishi
C. dengiz mollyuskalarida qobiqlarni ochish va yopish
D. daraxtlar va butalarning kurtaklari va barglari tushishi
34.Ushbu biologik hodisalardan gelgit bioritmlari quyidagilarga bo'ysunadi:
A. o'simliklardagi barglardagi stomatalarni ochish va yopish
B. qizil ikra baliqlarining daryolarga yumurtlama uchun ko'chishi
C. dengiz mollyuskalarida qobiqlarni ochish va yopish*
D. daraxtlar va butalarning kurtaklari va barglari tushishi
35.Ro'yxatda keltirilgan biologik hodisalardan yillik bioritmlarga quyidagilar kiradi:
A. o'simlik barglaridagi stomatalarni ochish va yopish
B. qizil ikra baliqlarining daryolarga yumurtlama uchun ko'chishi*
C. dengiz mollyuskalarida qobiqlarni ochish va yopish
D. operatsiya qilingan bemorlarda qon ketish tendentsiyasining o'zgarishi
36. Bir tur boshqasiga zarar yoki foyda keltirmasdan biron bir ustunlikka ega bo'lgan munosabatlar shakli deyiladi:
A. protokooperatsiya
B. parazitizm
C. komensalizm tomonidan*
D. amensalizm tomonidan
37. Ikki turning har birining mavjudligi boshqa sherik uchun majburiy bo'lgan simbiotik munosabatlar deyiladi:
A. komensalizm;
B. mutualizm*
C. Proto-operatsiya
D. neytralizm tomonidan
38. Fermentatsiyani keltirib chiqaradigan bakteriyalar sutemizuvchilarning oshqozon va ichaklarida doimiy yashaydi. Bu misol:
A. yirtqich hayvonlar
B. parazitizm
C. komensalizm*
D. simbioz
39. Bir turdagi organizmlar boshqa turdagi ozuqa moddalari yoki tana to'qimalari hisobiga yashaydigan turlar o'rtasidagi munosabatlar shakli deyiladi:
A. yirtqichlik
B. simbioz
C. amensalizm tomonidan
D. parazitizm*
40.Agar achchiq baliq ikki pallali mantiya ichiga tuxum qo'ysa, bu misol:
A. o'zaro foydali munosabatlar
B. foydali neytral munosabatlar*
C. foydali munosabatlar
D. o'zaro zarar munosabatlari
41. Archa daraxtlarida o'z-o'zini yupqalash-misol:
A. turlararo raqobat*
B. turlararo raqobat
C. komensalizm
D. aholining qarishi
42. Parazit-xost tipidagi munosabatlar shundan iboratki, parazit:
A. xostga sezilarli ta'sir ko'rsatmaydi
B. har doim uy egasini o'limga olib keladi
C. muayyan foyda keltiradi
D. zarar keltiradi, lekin faqat ba'zi hollarda egasining yaqinda o'limiga olib keladi*
43.Ba'zi qo'ziqorinlar ma'lum daraxtlarning ildizlarida o'sadi. Ushbu turdagi munosabatlar deyiladi:
A. parazitizm
B. simbioz*
C. komensalizm tomonidan
D. saprofitizm
44. Tabiiy jamiyatdagi yirtqichlar:
A. qurbonlar sonini yo'q qilish
B. qurbonlar sonining ko'payishiga yordam beradi
C. qurbonlar sonini davolaydi va ularning sonini tartibga soladi*
D. qurbonlar soniga ta'sir qilmaydi
45. Turlararo raqobatga misol sifatida quyidagilar kiradi:
A. suruvdagi bo'rilar
B. mezbon organizm va parazit qurtlar tomonidan
C. qizil va qora hamamböcekler *
D. sichqonchaga o'xshash kemiruvchilar va tulkilar
46. Raqobatga misol sifatida quyidagilar kiradi:
A. yirtqichlar va qurbonlar
B. parazitlar va xostlar tomonidan
C. bir xil turdagi shaxslar tomonidan*
D. tirik organizmlar va abiotik omillar
47. Komensalizmga misollar:
A. arslonlarning yarim yeyilgan oziq-ovqat qoldiqlarini olib ketadigan sirtlonlar bilan munosabatlari*
B. dukkakli o'simliklarning ildizlarida joylashgan tugun bakteriyalari bilan aloqasi
C. pennil mog'orlari va qo'ziqorinlar tomonidan chiqarilgan antibiotiklar halokatli bo'lgan ba'zi bakteriyalar o'rtasidagi munosabatlar
D. barcha javoblar to'g'ri
48. Simbiozga misollar:
A. qizil va qora hamamböceği o'rtasidagi munosabatlar
B. likendagi suv o'tlari va qo'ziqorin munosabatlari *
C. bo'rilar va quyonlar o'rtasidagi munosabatlar
D. kalamushlar va burgalar o'rtasidagi munosabatlar
49.Voyaga etganlar erkin turmush tarzini olib boradigan va lichinkalar mezbon tanasida rivojlanib, uning to'qimalari bilan oziqlanadigan hasharotlar deyiladi:
A. mikroparazitlar tomonidan
B. makroparazitlar tomonidan
C. simbiontami
D. parazitoidlar tomonidan*
50.Makroparazitlarga misollar:
A. tsetse pashshasi, burga
B. gelmintlar,
C. triposomalar
D. Shomil, yuqumli kasallik*
51.Tanasida parazit ko'payadigan organizm deyiladi:
A. asosiy egasi *
B. oraliq xost
C. tashuvchi tomonidan
D. parazitoid
|
13
|
Biologik zaxiralar, ularning ahamiyati va muxofazasi. Maxsus qoʻriqlanadigan hududlar. Bioxilma-xillikni muxofaza qilish. Biologik xilma-xillik, ekosistemalarning biosferadagi ekologik muvozanatini saqlashdagi ahamiyati. Oʻsinlik va hayvonlarning tabiatdagi roli va ahamiyati.
|
1. Tabiiy resurslar va ularning tasnifsi.
2.Energiya va mineral xom unum resurslari.
3.Tabiiy resurslardan samarodor foydalanish tamoyillari.
4.O'zbekstanda mineral resurslardan foydalanish.
|
1. Tabiiy resurslar haqida ayting.
2.Tabiiy resurslar va ularning tasnifsi.
3.Energiya resurslari haqida ayting..
4. Mineral xom unum resurslari.
5. Real resurslar haqida ayting.
6.Potensial resurslar haqida ayting.
7.Sanoatda olternativ energiya manbalari.
8.Sanoatda ekologik toza energiya manbalari.
9.Tabiiy resurslardan samarodor foydalanish tamoyillari.
10.Yer osti qazilmalari.
11.O'zbekstandagi mineral resurslar.
12.Yer osti qazilmalarinan xiradga yarasha foydalanish masalalari.
13.Biror kishiga yaqin odamlartdan foydalanish.
14.Biror kishiga yaqin odamlartdan foydalanishding iqtisodiy mexanizmlari.
15.O'zbekstanda mineral resurslardan foydalanish.
|
1. Tabiatni muhofaza qilish tadbirlarini moliyalashtirish manbalari quyidagilardan iborat:
A. barcha darajadagi byudjetlar;*
B. korxonalar, tashkilotlar va muassasalar tomonidan to'lanadigan soliqlar;
C. bank kreditlari;
D. foydalanish orqali ishlab chiqarilgan tovarlarni reklama qilishdan olingan mablag'lar
ekologik mos texnologiyalar.
2. Mavjud qonun hujjatlariga muvofiq ekologik sug'urta bo'lishi mumkin:
A. faqat ixtiyoriy;
B. faqat majburiy;
C. ixtiyoriy yoki majburiy bo'lishi mumkin.*
D. yuqorida aytilganlarning barchasi.*
3. Ekologik-iqtisodiy rag'batlantirish quyidagilarni o'z ichiga oladi:
A. soliq solish;
B. narx siyosati;*
C. tabiatni muhofaza qilishning moliyaviy va kredit mexanizmi;*
D. yuqorida aytilganlarning barchasi.
4. Sifat standartlari asoslangan asosiy ko'rsatkichlarni belgilang-
stva:
A. ijtimoiy;
B. tibbiy;*
C. texnologik;
D. madaniy;
5. Sifat standartlari quyidagilarga tegishli:
A. Qonunchilik normalari;
B. qonunosti hujjatlari;
C. texnik ko'rsatkichlar;*
D. iqtisodiy ko'rsatkichlar;
6. Yuqoridagi standartlardan qaysi biri inson salomatligi ko'rsatkichlariga qaratilgan:
A. kompleks standartlar;
B. sanitariya-gigiyena normativlari;*
C. ishlab chiqarish va iqtisodiy.
D. iqtisodiy ko'rsatkichlar;
7. Hozirgi vaqtda qaysi standartlar asosiy standartlardir
atrof-muhit sifati:
A. poyabzal;
B. LRO; *
C. MPC;
D. PDV;
8. Poyafzal standarti quyidagi muddatlarda belgilanadi:
A. 1 yil;
B. 3 yil; *
C. 5 yil.
D. 2 yil
10. Tuproqdagi moddaning MPC-bu individual zararli moddaning maksimal kontsentratsiyasi:
A. tuproq bilan aloqa qiladigan muhitga, sog'liqqa bevosita ta'sir qilmaydi.-
vie inson;
B. tuproqning o'z-o'zini tozalash qobiliyatiga va o'simliklarning o'simlik mavsumiga bilvosita ta'sir ko'rsatmaydi;
C. tuproq bilan aloqa qilishda to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita ta'sir ko'rsatmaydi
D. atrof-muhit, inson salomatligi, shuningdek tuproqning o'z-o'zini tozalash qobiliyati
va o'simliklarning vegetatsiya davri.*
11. Sanatoriy - kurort zonalarining atmosfera havosidagi zararli moddalarning MPC standartlarining qiymati oddiy aholi punktlariga qaraganda son jihatdan kamroq qabul qilinadi.:
A. 10 %;
B. 20 %; *
C. 30 %;
D. 40 %.
12. Asosan tavsiflovchi tuproqning sanitariya holatining ko'rsatkichi
tuproq filtrlari tuproqni baholash deb tasniflanadi:
A. sanitariya-fizik-kimyoviy;*
B. sanitariya-entomologik;
C. sanitariya-gelmintologik;
D. sanitariya va bakteriologik.
13. Mamlakatimizda oziq-ovqat mahsulotlarida quyidagilar nazorat qilinadi-
kimyoviy moddalar xususiyati:
A. 10;
B. 12;
C. 14;
D. 16;*
14. Ishlab chiqarish va iqtisodiy tartibga solish tizimi hozirgi vaqtda quyidagilarga qaratilgan:
A. kompleks standartlar;
B. umumiy ekologik standartlar;
C. sanitariya va gigiena standartlari.*
D. gigiena standartlari
15. Qaysi vaqt ichida eng xavfli narsalarni olib tashlash kerak-
va (hatto muhrlangan idishda ham saqlanadi) korxona hududidan:
A. 8 soat;
B. 12 soat;
C. 24 soat;*
D. 48 soat.
16. Chiqindilarni qancha xavfli sinflarga bo'lish odatiy holdir:
A. 2;
B. 3;
C. 4; *
D. 5;
17. Sanitariya-himoya zonalari chegaralarida joylashtirishga ruxsat beriladi:
A. texnik ekinlarni etishtirish uchun godya qishloq xo'jaligi;
B. elektr uzatish liniyalari (elektr uzatish liniyalari);
C. o't o'chirish punktlari;
D. barcha javoblar to'g'ri;*
18. Yadro inshootlari va kuzatuv zonalarining sanitariya-muhofaza zonalari chegaralarida joylashtirishga yo'l qo'yilmaydi:
A. bolalar muassasalari, turar-joy va jamoat binolari va inshootlari *
B. ob'ektning ishlashi uchun zarur bo'lgan umumiy ovqatlanish punktlari;
C. ob'ektning ishlashi uchun zarur bo'lgan tibbiy va sog'liqni saqlash muassasalari;
D. to'g'ri javob yo'q*
19. EIA protsedurasining tashabbuskori tashkilot bo'lishi mumkin:
A. jamoat;
B. xususiy;
C. davlat;
D. yuqorida aytilganlarning barchasi to'g'ri.*
20. O'zbekiston ekologik qonunchiligi ekologik ekspertizani nazarda tutadi:
A. davlat;*
B. idoraviy;
C. ilmiy;
D. tijorat.
21. Ekologik sertifikatlashtirish ob'ektlari:
A. yangi texnika;
B. materiallar;
C. moddalar.
D. barcha javoblar to'g'ri *
22. Ekologik nazoratning vazifalari quyidagilardan iborat:
A. ogohlantirish;
B. axborot;
C. jazo;
D. barcha javoblar to'g'ri *
23. Atrof-muhit to'g'risidagi qonun hujjatlari talablarining bajarilishini tekshirish bu vazifadir:
A. davlat nazorati;
B. ishlab chiqarishni nazorat qilish;
C. shahar nazorati;
D. jamoatchilik nazorati.*
24. Hududiy qamrov darajasi bo 'yicha tabiiy-xo' jalik monitoringi:
A. mahalliy;
B. mintaqaviy;*
C. global.
D. Choraklik
25. Auditorlik guruhining tashqi a'zolarini jalb qilish qarorga bog'liq:
A. auditni amalga oshiruvchi tashkilotlar;
B. mijoz;*
C. davlatlar.
D. soat kompaniyalari
26. Korxona (tashkilot, firma)ning ekologik siyosatini belgilashda qanday bayonotdan kelib chiqadi?:
A. har qanday faoliyat atrof-muhitga ta'sir qilishi mumkin;
B. atrof-muhitga har qanday mahsulot yoki xizmat ta'sir qilishi mumkin;
C. atrof-muhitga har qanday faoliyat, mahsulotlar ta'sir qilishi mumkin
yoki xizmat.*
D. barcha javoblar to'g'ri
27. Atrof-muhitni muhofaza qilishda boshqaruv tizimining muvaffaqiyati quyidagilarga bog'liq:
A. faqat rahbariyatdan;
B. faqat xodimlardan;
C. rahbariyat va xodimlarning faol ishtiroki zarur.*
D. ekologik xizmat;
28. Davlatlarning yurisdiktsiyasiga kirmaydigan ob'ektlarni belgilang:
A. jahon okeani;
B. kosmik;
C. Antarktida;
D. barcha javoblar to'g'ri;*
29. Nodavlat ekologik tashkilotlarni belgilang:
A. Birlashgan Millatlar tashkilotining ta'lim va madaniyat masalalari bo'yicha tashkiloti
(YUNESKO);
B. Butunjahon yovvoyi tabiatni muhofaza qilish jamg'armasi (WWF);*
C. xalqaro atom energiyasi agentligi(IAEA);
D. to'g'ri javob yo'q
30. Resurs aylanishi nima?
A. transformatsiyalar va fazoviy siljishlar to'plami aniq-
B. inson tomonidan foydalanishning barcha bosqichlarida sodir bo'ladigan moddalar;*
C. transformatsiyalar to'plami va yoqilg'ining fazoviy harakati-
energiya manbalari.
D. ekologik tizimlarni muvozanatdan chiqaradigan har qanday narsa odatdagidan farq qiladi,
odatda (ko'p yillik) odamlar uchun kuzatiladigan va (yoki) kerakli;
31. Karbonat angidrid (CO2) ning asosiy antropogen manbalari:
A. qazib olinadigan yoqilg'ining yonishi;*
V. guruch plantatsiyalari;
S. o'g'it ishlab chiqarish;
D. to'g'ri javob yo'q
32. Antropogen havo ifloslanishining asosiy manbalari:
A. transport;
B. qora va rangli metallurgiya
C. energiya;
D. kimyo va neft-kimyo;
E. barcha javoblar to'g'ri *
33. Issiqxona gazlarining ifloslanishi:
A. global ifloslanish;*
B. mahalliy ifloslanish;
C. mintaqaviy ifloslanish.
D. yengil sanoat
34. Atmosfera ifloslanishining asosiy tarkibiy qismlarini sanab o'ting:
A. uglerod oksidi (CO);
B. azot oksidlari (NOx);
C. oltingugurt oksidlari (SO2);
D. barcha javoblar to'g'ri*
35. Antropogen ta'sir natijasida kelib chiqadigan bayonot haqiqatmi
atmosfera litosfera va gidrosferaning ifloslanishi ham sodir bo'ladimi?
A. To'g'ri;*
B. Noto'g'ri;
C. qisman to'g'ri.
D. to'g'ri javob yo'q
36. Qaysi gaz kontsentratsiyasining oshishi tufayli pastki isitish sodir bo'ladi
atmosfera qatlamlari va yer yuzasi?
A. metan;
B. ozon;
C. karbonat angidrid;*
D. azot gemoksidi.
37. Ozon asosan hosil bo'ladi:
A. troposfera;
B. stratosfera;*
C. mezosfera;
D. ionosfera;
38. Quyoshning ultrabinafsha nurlanishining ko'payishi ta'sir qiladimi
odamlar va hayvonlarda teri saratoni soni bo'yicha?
A. Ha, odamlar va hayvonlarda teri saratoni kasalliklari kamayadi;
B. Ha, odamlar va hayvonlarda teri saratoni kasalliklari ko'paymoqda;*
C. yo'q, odamlar va hayvonlarda teri aratoni ka alliklari oni-
o'zgarishsiz eriydi.
D. to'g'ri javob yo'q
39. Nima uchun xloroflorokarbonlar (CFC) xloroflorokarbonlar bilan almashtirildi
(HFUV) va ftoruglevodorodlar (FUV)?
A. ularni ishlab chiqarish arzonroq;
B. ularni qo'llash samaraliroq;
C. ular atmosferaga kirib, tezroq parchalanadi.*
D. barcha javoblar to'g'ri
40. Kislota yog'inlarining paydo bo'lishi va tushishining asosiy sababi-
atmosferada mavjudligi mavjud:
A. vodorod xlorid
B. azot oksidlari;
C. oltingugurt oksidlari;
D. temir oksidlari;
E. barcha javoblar to'g'ri *
41. Fotokimyoviy (quruq) tutun hosil bo'lish shartlarini sanab bering:
A. quyosh nuri;
B. past namlik;
C. avtomobil chiqindi gazlariga xos komponentlar.
D. barcha javoblar to'g'ri *
42. Gidrosferaning antropogen ifloslanishining asosiy manbalari:
A. pulpa va qog'oz sanoati;
B. oziq-ovqat sanoati;
C. kimyo sanoati;
D. to'g'ri javob yo'q
E. barcha javoblar to'g'ri *
43. Mamlakatimiz iqtisodiyotining qaysi tarmog'i eng yirik dasturiy ta'minot hisoblanadi-
suv talab qiluvchi:
A. sanoat;
B. qishloq xo'jaligi;*
C. uy-joy kommunal xo'jaligi.
D. to'g'ri javob yo'q
44. Kislotalikning oshishi bilan pH vodorod ko'rsatkichining qiymati:
A. ortadi;
B. kamayadi;*
C. o'zgarishsiz qoladi.
D. to'g'ri javob yo'q
45. Issiqlik ifloslanishi quyidagilarga yordam beradi:
A. suvdagi kislorod miqdorini oshirish;
B. suvdagi kislorod darajasining pasayishi;*
C. suvdagi kislorod tarkibiga hech qanday ta'sir ko'rsatmaydi.
D. to'g'ri javob yo'q
46. Barcha kasalliklarning 80% bilan bog'liq bo'lgan qoniqarsiz sifat bilan
dunyoda (statistik ma'lumotlarga ko'ra):
A. havo;
B. oziq-ovqat;
C. suv.*
D. barcha javoblar to'g'ri
47. Agrobiotsenoz-bu:
A. barqaror o'zini o'zi boshqarish tizimi;
B. mavjud bo'lishi mumkin bo'lgan buzilgan aloqalar tizimi
faqat insonning maqsadli faoliyati bilan;*
C. barqaror tizim, ammo uning mavjudligi uchun inson ko'magi zarur.
D. to'g'ri javob yo'q
48. Texnologiyaning buzilishi qanday salbiy oqibatlarga olib keladi-
vania o'g'itlari:
A. oziq moddalar aylanishining buzilishi va tuproq unumdorligining pasayishi;
B. o'g'it elementlarining er osti suvlari va er usti suv havzalariga kirishi;
C. tuproqning shamol va suv eroziyasini kuchaytirish;
D. barcha javoblar to'g'ri*
49. Chiqindilarning paydo bo'lishiga olib keladigan da'vo haqiqatmi
atrof-muhit va o'zgaruvchan tabiiy tebranishlar ekologlar-
har qanday iqtisodiy faoliyat olib keladigan omillar?
A. Noto'g'ri;
B. To'g'ri;*
C. qisman to'g'ri, chiqindilar hosil bo'lmaydigan faoliyat turlari mavjud.
D. A va C
50. Shovqin inson uchun umumiy biologik ekanligi haqidagi bayonot haqiqatmi?-
muayyan sharoitlarda barcha organlarga ta'sir qiluvchi tirnash xususiyati beruvchi vosita va
tana tizimlari:
A. To'g'ri;*
B. Noto'g'ri;
C. qisman to'g'ri.
D. inson tanasining barcha tizimlaridan shovqin faqat eshitishga ta'sir qiladi.
51. Eng umumiy shaklda atrof-muhitning ifloslanishi bu:
A. atrof muhitga o'ziga xos bo'lmagan kimyoviy tarkibiy qismlarni kiritish;
B. radioaktiv chiqindilarni yo'q qilish;
C. ekologik tizimlarni muvozanatdan chiqaradigan har qanday narsa odatdagidan farq qiladi,
D. odatda (ko'p yillik) odamlar uchun kuzatiladigan va (yoki) kerakli;*
|
14
|
Muhit holatini nazorat qilish monitoring. Ekologik ekspertiza. Ekoloik xavfsizlik. Ekologik taʼlim tarbiya.
|
1.Biologik zaxiralar, ularning ahamiyati va muxofazasi.
2.Maxsus qo'riqlashlanadigan hududlar.
3.Biologik har xillilik, ekosistemalardıń biosferadagi ekologik teng og'irliligin saqlashdagi ahamiyati.
4.O'simlik va hayvonlarding biror kishiga yaqin odamlartdagi roli va ahamiyati.
|
1.Xaliq oroliq qizil kitobqa qanday turdagi hayvonlar kiritilgan?
2. Tupiraqtiń tuzilisi va tarkibi
3.V. I. Vernadskiy tomonidan noosferaniń vasfi
4.Biologik ko'p -turlilik. O'zbekiston qizil kitabi haqqinda
5.Tupiraq ifloslanishiniń sebepleri. Tupiraqti ifloslaniwdan qo'riqlash
6.Yer sharindagi biologik kop-turlilikdin kemaytiriw sabablari haqqinda ma'lum qilini
7.O'zbekiston " Qizil Kitob" tińáhmiyeti
8.Monitoring turlari hamolardińqasiyetleri.
9. Milliy bog'larding ahmiyeti
10.Biologik kop-turliliktusinigi (hoyvanlar ham o'simliklar Jahonsi
11.T.A.Rabotnov torepinen o'simliklarding yosh nizoirleri
12.Meditsinada ishlatiletuǵin dorilik o'simliklardińahmiyeti
13.Atrof-muhit anglatadi?
14.Atrof-muhitni jalb qilibgesaliwdiń roli ham ahmiyeti qanday?
15.MPC ham boshqa ekologik standartlar nima?
16."Tabiyiy o'rtaliqdińmanisi yaki hududding ekologik manisi " tusinigin tusintirin.
17.Tabiyiy majmualar ham resurslar qanday ekologik standart bilan belgilanadi?
18.Qizil kitob ga hoyvan yaki o'simlik turlerinkiritiwneni onglatadi?
19.Qattiham sanoat shiǵindilarin qanday ishlov berish zurur?
20.Ȧyniqsa qorshalgan tabiyiy hududlar (OOPT) nima, ularding tamalgi dorejeleri o'rtasindaǵi farqdi tusintirin.
|
1. Demografik yorilish nima?
A. Aholi soniń artiwi*
B. Aholi sonin hisoblash
C. Kambaǵallashuvni ko'payishi
D. Shahalashish
2. Ekologiya fani asoschisi kim?
A. Ch. Mardumton
B. E. Gekkel *
C. Tensli
D. T. Maltus
3. Noosfera toliymatinin asoschisi kim?
A. I. Vernadskiy*
B. Odum
C. Zyus
D. R. Tomashabog'
4. Ekologik muammolarr nechta turga bo'linadi?
A. 2
B. 4
C. 3*
D. 5
5. Tabiiy resurslar tugashiga qaray nechta guruhga bo'linadi?
A. 5
B. 4
C. 3
D. 2*
6. Tabiyatni qo'riqlash haqidagi qonun qachon qabul qilingan?
A. 1992* B. 1999 C. 1997 D. 2000
7. Biosferada tirik zotlarding asosiy funksiyasi qanday?
A. Dam olish
B. Idiratish
C. Konsentratsiyalaw
D. Moddalarning aylanma harakati*
8. Atmosferadagi qaysi gaz ulltrafiolet nurlarni ushlab qoladi?
A. Ozon*
B. Kislorod
C. Azot
D. Geliy
9. Populyatsiya bu?
A. turlar paydo qilgan guruhlar
B. Tur ichida evolyutsiya jarayonida vujudga kelgan guruhlar*
C. Jamoalar birlashmasi
D. Tur areali
10. Tana tempraturasi o'zgarmas turlar nima deyiladi?
A. Poykloterm
B. Epifit
C. Gomoyterm*
D. Mezofit
11. En katta ekosistema bu?
A. Togaylar
B. Biosfera*
C. okean
D. Cho'llar
12. tabiyatda nechta turli eroziya turlari bor?
A. 4
B. 2
C. 6
D. 3*
13. Antropogen omillar nima?
A. Qadimiy qoldiklar
B. Inson faoliyati ta'siri*
C. Sirtqi muhit ta'siri
D. Hayvonlar ta'siri
14. Produsent sózining mohiyati nima?
A. Foydalanuvchi
B. Idiratiwshi
C. Hosil qilishshi*
D. Boshqariwshi
15. Urbanizatsiya bu?
A. Qolalasiw*
B. Rivojlanish
C. Qishloq xo'jaligi rivoji
D. Sanoat rivoji
16. Ekologiya bo'lak fan sifatida nechanshi ásrde paydo bo'ldi?
A. XIX-ásr
B. XX-ásr oqiri
C. XVIII-ásr
D. XX-ásr boshlarinda*
17. O'zbekstanda suvlarni ifloslovchi asosiy tarmoq qaysi?
A. Sanoat
B. Energetika
C. Qishloq xo'jaligi*
D. Kommunal-maishiy
18. " Smog" bu -?
A. Yuqori obiyatliktan havoning ifloslanishi
B. Havoning harakatsiz turib qolishi sababdan ifloslaniwi* C. Dubiley bo'llarishi
D. Radioaktiv ifloslangan havo
19. Atmosfera havosi iflos bo'lishi nechta turga ajratiladi?
A. Texnogen ham biologik
B. Termikalıq va fazoviy
C. Zararli va zararsiz
D. Tabiiy va sun'iy*
20. Atmosferada changlarning turlari qanday?
A. Organik
B. Koinotlik
C. Mineral
D. Barchasi to'g'ri*
21. Autekologiya bu?
A. Ayrim turlarding muhit bilan o'zaro munosabatlarini o'rganadigan fan*
B. Ayrim turlarding fazolik menen munosabatlarini o'rganadigan fan
C. Muhit jamoalarini o'rganadigan fan
D. Turlardi o'rganadigan fan
22. Barqaror rivojlanish deganda nimani tushunasiz?
A. Turlardi qo'riqlash
B. Biror kishiga yaqin odamlartdan kelajak avlod talablarina ziyon keltirmagan holatda foydalanish *
C. Qasamropogen xavflilikti qisqartirishlik
D. Tabiattan normal foydalanish
23. Biotop nima?
A. Biotsenozding yashab turishgan o'rni *
B. Turlarding o'rni
C. Jamoalar tuzilmasi
D. Yangi tur paydo bo'lishi
24. Yer yuzida borlik tirik organizmlar yig'indisi nima deyiladi?
A. Ekotop
B. Biotop
C. Biota*
D. Biogeotsenos
25. O'zbekstanda tuproqlarga zararlovchi eng xavfli birikmalar?
A. Radioaktiv birikmalar
B. Nimaft qoldiqlari
C. Kimyoliq birikmalar
D. Pestidsidlar*
26. Suksessiya lafzining mohiyati?
A. Ing. Sucsesso - almashish
B. Lot. sucsedo- tugallamanen boraman*
C. Lot. sucsedo - tarqalish
D. Ing. Sucess- Rivojlaniw
27. Trofik bog'lanish nima?
A. Yasash binosi qirg'oqlari bog'lanish
B. Muhit bilan organizm bog'lanishi
C. Muhit o'zgarishine moslashish
D. Ozuqaa zanjiri qirg'oqlari bog'lanish*
28. Gomeostaz lafzining mohiyati?
A. " gomos"-o'xshash, " statis"-holat" *
B. gomos"-bitta, " statis"-hisob C. " gomo"-barqaror, " stat"- holat D. " gomo"-bitta, " statis"-holat
29. Biosfera atamasin fanga kim kiritgan?
A. V. Vernadskiy
B. J. B. Lamark
C. E. Zyuss*
D. Dokuchayev
30. Xalqaro atrof muhittı qo'riqlash kuni qachon?
A. 5 moy
B. 10 moy
C. 15 iyul
D. 5 iyun*
|
15
|
Gidrosfera va uni muhofaza qilish. Tabiatda suvning roli va ahamiyati. Tabiatda suv va uning ahamiyati. Oʻzbekiston Respublikasida umumiy suv resurslari. Sanoat va ishlab chiqarish korxonalarida hosil boʻlayotgan oqava suvlar bilan gidrosferaning ifloslanishi. Chuchuk suv tanqisligi va suv resurslaridan foydalanishda sodir boʻlayotgan asosiy muammolar. Oqova suv tushunchasi.
|
1.Muhit sharoitin nazorat monitoringı.
2.Ekologik ekspertiza.
3.Ekologik xavfsizlik.
4.Ekologik ta'lim tarbiya.
|
1.O'zbekistonda ziyonli sanoat shiqindilarini basqa mamlakatlardan kochirish taxdidi bormi?
2.Qasamropogen shawqimniń asosiy omillari nima? Qandaydir bilan shovqin darajasi inson uchtalarini qabil qilinishi mumkin emas?
3.Biologik ifloslaniw nima dayiledi?
4. Elektromagnit maydon ham nurlanishning inson ham biotik ta'siri ?
5. Qaysi hududlar favquladda ekologik taxdid zonalarina tegishli?
6. Nima uchtalarini har qanday hareketler ekologik sharoittituraqsizlastiradi?
7. Ekotsid " atamasi nimani anglatadi va qachon birinchi marta kiritilgan?
8. Songi o'nyilliklarda yirik texnik baxtsiz hodisalar va avaria sonining tez osishi nima?
9. Insoniyat tarixidagi eng ulkan texnik taxdid nima?
10. Chelyabinsk walayatinda (1957), Bhopalda (Hindiston, 1984), Sevezoda (Italiya, 1976) texnogen baxtsiz hodisalar haqida nimani bilasiz?
11. Tabiyiy ofatlarning ekologik oqibatlari qanday? Misollar keltiring.
12. Tabiyiy ofatlar ham texnogen ofatlar olovasindagi munasabatlar bormi?
13. Biosferaning doimiyligi pasayib, tabiyiy ofatlar ehtimoli atirof barmoqta nima uchun?
14. Atrof -muhitni qo'riqlash" tushunchasiga qanday mohiyat beriladi?
15. Ratsional tabiatni boshqarish va irratsional olovasidagi farq nima?
16. " Ekologik xavfsizlik" nimani onglatadi?
17. Atirof-muhit qo'riqlashining nizomliklari qanday?
18. O'zbekiston ekologik inqirazdan shiqishi zurur bólgan yo'nalishlar haqida ayting.
19. Xaliqaro ekologik munasabatlarni uyǵunlasstirish zarurligin aniqlash.
20. Qaysi tabiyiy o'rtaliq ob'ektlari milliy xaliqaro deb ataladi
|
1. Tabiatni muhofaza qilishning maqsadlari quyidagilardan iborat (ortiqcha tanlang):
A. respublikani samarali va barqaror ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish manfaatlari yoʻlida inson salomatligi uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, ekologik muvozanatni saqlash, tabiatdan oqilona foydalanmaslik.
B. turlarning boyligini va yovvoyi tabiatning genetik fondini saqlash;
C. turli xil ekologik tizimlar, landshaftlar va noyob tabiiy obʻektlarni saqlash;
D. Qonunchilik xavfsizligini ta’minlash; *
2. O ʻ zbekiston Respublikasining "tabiatni muhofaza qilish toʻ g ʻrisida" gi qonuni qachon qabul qilingan?
A. 1992 yil 9 dekabr*
B. 1993 yil 10 oktyabr
C. 1992 yil 25 mart
D. 1993 yil 6 iyul
3. Har qanday iqtisodiy faoliyatdan butunlay chiqarib tashlangan alohida muhofaza etiladigan hudud (324str StojaroB.
A. milliy bog
B. qoʻriqxona*
C. zapovedniklar
D. tabiiy yodgorliklar
4. Yovvoyi tabiat obʻektlarida mavjud boʻlgan odamlar uchun zarur boʻlgan moddiy va ma’naviy neʻmatlarni olish manbalari nima? (323bet)
A. biologik resurslar*
B. ijtimoiy resurslar
C. qayta tiklanadigan manbalar
D. iqtisodiy resurslar
5. Biologik resurslar necha guruhga boʻlinadi? (323bet)
A. 3*
B. 2
C. 4
D. 5
6. Odamlarning mehnat qobiliyati va sogʻligʻini saqlash va tiklash vositasi sifatida dam olishni ta’minlaydigan tabiiy va madaniy resurslarning bir qismi ... deb nomlanadi. (325bet)
A. dam olish resurslari*
B. kamaytirilgan resurslar
C. qayta tiklanadigan manbalar
D. oraliq resurslar
7. Qancha guruhlar qaysi guruhlarga boʻlinadi? (325bet)
A. tabiiy rekreatsion hududlar va resurslar, ijtimoiy-maishiy resurslar*
B. iqtisodiy va ijtimoiy
C. ekologik va maishiy
D. antropogen, biotik va abiotik
8. Tabiiy rekreatsion hududlar va resurslarga quyidagilar kiradi (ortiqcha tanlang) (325bet)
A. kurort zonalari
B. davolash-sog ʻ lomlashtirish zonalari
C. tabiiy hududlar
D. shaharlar va shaharlar
9. Atrof-muhit monitoringining qanday turlari mavjud? (ortiqcha tanlang) (238bet)
A. mahalliy
B. mintaqaviy
C. mahalliy*
D. global
10. Atrof-muhit monitoringining qaysi turi minglab kvadrat kilometrgacha? (328bet)
A. mahalliy
B. mintaqaviy*
C. mahalliy
D. global
11. Atmosfera monitoringi qanday monitoringga tegishli? (328bet)
A. umumiy
B. xususiy*
C. mintaqaviy
D. global
12. Tarkibiy monitoring-bu atrof-muhit monitoringining bir turi... (328bet)
A. ta’sir qiluvchi omillar*
B. paydo boʻlish sababi
C. xavf omillari
D. manzil
13. Biota holatini qanday monitoring aniqlaydi? (329bet)
A. biologik*
B. ijtimoiy
C. geologik
D. biotsenoz
14. Hayotiy funktsiyalari ma’lum atrof-muhit omillari bilan chambarchas bogʻliq boʻlgan organizmlarni yoki ularning jamoalarini nomlang. (329bet)
A. biokatalizatorlar
B. bioindikatorlar*
C. bioselektorlar
D. bioseonozlar
15. Qaysi oʻsimliklar troposferaning bioindikatori boʻlib xizmat qilishi mumkin? (329bet)
A. tamaki, ismaloq, loviya*
B. qayin, piyoz, atirgul
C. tamaki, kunjut, kartoshka
D. fasol, kunjut, ismaloq
16. Oltingugurt oksidlari ustun boʻlgan havodagi zararli moddalarni birlashtirish uchun qanday oʻsimliklar bioindikator boʻlib xizmat qilishi mumkin? (329bet)
A. ignabargli daraxtlar*
B. oʻtloq butalari
C. oʻrmon oʻtlari
D. madaniy oʻtlar
17. Qaysi hayvon ftor, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mis, marganets ionlarining bioindikatoridir? (329bet)
A. asal asalari*
B. yopiq chivin
C. oʻrmon chumchuqlari
D. ipak qurti
18. Neft tankerlarining qulashi va karbonat angidrid kontsentratsiyasining oshishi ...(330bet)deb nomlangan monitoring turiga tegishli.
A. favqulodda*
B. favqulodda
C. darhol
D. maxsus
19. Uzoq masofali transchegaraviy havo ifloslanishi toʻgʻrisidagi Konventsiya qayerda va qaysi yilda qabul qilingan? (340bet)
A. Jeneva 13.11.1979 y*
B. Bryussel 02.01.1990 y
C. Tsyurix 20.04.1974 y
D. Vashington 16.03.1997 y
20. Xelsinkida 08.07.1985 yilda atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida qanday hujjat imzolangan? (340bet)
A. oltingugurt chiqindilarini kamaytirish protokoli*
B. asbestdan foydalanishni tugatish to ʻ g ʻ risidagi Konventsiya
C. tabiiy resurslarni muhofaza qilish toʻgʻrisidagi protokol
D. qoʻriqxonalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi Konventsiya
21. Emissiyalarni cheklash toʻgʻrisidagi protokol Sofiyada 10/31/1998 yilda nima imzolangan? (340bet)
A. azot oksidlari*
B. oltingugurt oksidlari
C. uglerod oksidlari
D. xlor oksidlari
22. Ozon qatlamini yoʻq qiladigan moddalar boʻyicha protokol qaysi yilda va qaerda imzolangan? (341bet)
A. Monreal, 16.09.1987 y*
B. Tsyurix, 15.05.1976 y
C. Xelsinki, 01.06.1991 y
D. Sofiya, 03.03.1987 yil
23. Qaysi koʻrsatkich savolga javob beradi: "ta’sir qilish toksikmi?»? (343bet)
A. xavfni aniqlash*
B. xavf omili
C. ta’sir qiluvchi omil
D. omil identifikatori
24. Ksenobiotikning ta’siri qanday ta’sir bilan bogʻliq? (341bet)
A. noqulay*
B. bilvosita
C. ikkilamchi
D. qulay
25. Avvalo, odamga salbiy ta’sir koʻrsatishi mumkin boʻlgan omillarni hisobga olish nimani anglatadi? (341bet)
A. xavfni aniqlash*
B. xavf omili
C. ta’sir qiluvchi omil
D. omil identifikatori
26. Qaysi koʻrsatkich savolga javob beradi: "toksik ta’sir kimga qaratilgan, uning chastotasi va davomiyligi qanday?"(344bet)
A. ta’sirni baholash*
B. xavfni baholash
C. sababni baholash
D. xavf omili
27. Ksenobiotiklarning organizmga ta’siri qanday boʻlishi mumkin? (343bet)
A. tizim va aloqa*
B. umumiy va mahalliy
C. ijobiy va salbiy
D. toʻgʻridan-toʻgʻri va bilvosita
28. Tananing kimyoviy, fizik va biologik vositalar bilan aloqasi ... (345bet)
A. ekspozitsiya*
B. dispozitsiya
C. toʻgʻridan-toʻgʻri ta’sir
D. dislokatsiya
29. Ta’sirni baholash nechta kichik bosqichlarni oʻz ichiga oladi? (346bet)
A. 3*
B. 4
C. 2
D. 6
30. Ta’sirni baholashning qaysi kichik bosqichida atrof-muhitning xususiyatlari oʻrganiladi? (346bet)
A. birinchi*
B. ikkinchi
C. uchinchi
D. toʻrtinchi
31. Ta’sirni baholashning qaysi kichik bosqichida ta’sir qilish yoʻllari va potentsial tarqalish yoʻllarini aniqlash oʻrganiladi? (346bet)
A. birinchi
B. ikkinchi*
C. uchinchi
D. toʻrtinchi
32. Qaysi koʻrsatkich savolga javob beradi: "ta’sir qilish qanchalik zaharli?»
A. dozaga bogʻliqlik*
B. indikator identifikatori
C. chegaraga bogʻliqlik
D. ta’sir identifikatori
33. Ta’sirni baholashning qaysi kichik bosqichida qiymatni aniqlash va baholashni ta’minlaydigan ta’sir qilishning miqdoriy tavsifi oʻrganiladi? (346bet)
A. birinchi
B. ikkinchi
C. uchinchi*
D. toʻrtinchi
34. Oʻrganilayotgan omil deyarli ta’sir qilmaydigan chegara mavjudligini nimani anglatadi? (348bet)
A. kanserogen boʻlmagan moddalar uchun chegara modeli*
B. harakat chegarasi
C. past sifatli effekt
D. harakat xususiyatlari
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
