Amaliy antropologiya va biomexanika asoslari

Jadval 3.3.


Oyoq panjasi geometrik miqdorlariniag o’rtacha qiymatlari va ularning statistik
harakteristikalari

O ’lcham	O ’lcham	Orta kvadratik	Ishonchli	Variyatsiya
ko’rsatkichlari	ko’rsatkichlarini	chetlanish	interval	koeffisenti
(3.27 раем)	o ’rta qiymat, M	a	m	V,%
		Eksperemental qiymati ar
R	0.085	0.004	0002	4.7
xA	0.26	0009	0.005	3.5
z A	0.26	0.025	0.014	9.8
A K	0.26	0 013	0.007	5
d, грал	40	4.98	2.76	12.5
Б Л	0.08	0008	0.005	10
А Б	0.19	0 01	0.006	5.3
X r	0.39	0.028	0.016	7.2
z,	0.36	0.03	0.017	8.3
Eslatma.	Hisob qiymati: АП=0,2 мм, C=23u AC= 0,5 мм, //= 20° , \p= 49°

Bunda kuch Q momenti markaz A ga nisbatan quyidagicha topiladi:

MA = QAK= Q-0,26 Lap

(3.10)

Наг qanday boshqa holatda A K chiziq boldirga nisbatan 90° dan farq qiladi, OO1 - gorizontal chiziqga nisbatan esa - nuldan farq qiladi. Bunda uchboshli mushak yelka a si

AK ning o’q 00*dagi proektsiyasi bilan aniqlanadi:
а = AKcosy = 0,26 Lop cosy		(3.11)
O’sha Q kuch hosil qiladigan moment kichik qiymatga ega bo’ladi, chunki
Mf A = 0 0,26 Lop cosy	*	(3.12)

7 = ft - 90° burchak, chiziq AK ning gorizontal O&ga. nisbatan bo’lgan holatini ifodalaydi. Boldirga nisbatan panjaning aylanish amplitudasi yc < y < y r ni tashkil etadi, bu erda у ni chegaralovchi qiy mat lari quyidagicha: panja yozilganda yp - 155 - 90 = 65° -(3.28,b-rasm), bukilishida esa - ус=80-90=-10° tashkil etadi (3.23,a-rasm).


Ifoda (3.11) ga mos ravishda boldiming uchboshli mushak kuchi Q hosil kiladigan moment, uning yelkasining o’zgarishiga bog’liq. Lekin tovon suyagining o’ziga xos shakli, ayniqsa uning orqa va yuqori yuzalari chegarasidagi do’nglik (3.25-rasm, nuqta

16. 
    Q kuchi yelkasining hamma vaqt ham (3.11) tenglama bo’yicha o’zgarmasligini faraz qiladi. Nur AKy hamda nuqta P ning markaz A ga nisbatan holatini ifodalaydigan 3.3
    

jadvaldagi АП, БП, АБ,		у ko’rsatkichlar va panjaning oxirgi davr holatlarini tahlili
shuni ko’rsatadiki, boldiming uch boshli mushak yeikasini o’zgarishi 3.i 1 tengiamaaan
faqatgina КП bo’lagi, boldiming AA1o’qiga parallel bo’lganga qadar mos keladi.
Panjaning	boldirga	nisbatan keyingi burilishida , tovon	do’nglik nuqtasi P
payning bukilish	nuqtasi	sifatida xizmat qiladi. Bunda yelka	a3 OOt o’qidagi AP

proektsiya bilan aniqlanadi:
a3 = AI7-cos
0,2 LapCostp (3.13)

bu erda
- A P nur va OOi to’g ’n chiziqlar oraliqidagi burchak.

3.4 jadval berilganlari, hamda 3.28-rasmda keltirilgan sxemalar asosida geometrik masalani echib quyidagi xulosaga kelish mumkin. Kuch Q ning yelkasi 10°

bo’lgan holatda tenglama (3.12) bo’yicha; 18°
bo’yicha o’zgaradi. Shundav qilib, kuch Q ning yelkasi at - 0,26 LAp cos 10° = 0,26


L^p dan a2 = 0,2 cos32 =0,17 ga qadar o’zgaradi.
Panjani chegaraviy holatlaming birida statik muvozanatda saqlab turish uchun
(3.23-rasm) mushak tomonidan panjani yozish uchun sarflanadigan kuchi, panjani bukish uchun sarflanadigan kuch miqdoridan 1,5 baravar ko?p bo’lishi kerak, chunki at /

a2= 1,53.
Oyoq panjasining ikkinchi burilish markazi, panja-poyabzal					biomexanik modeli
tuzishda, shartli markaz С bo’lgan kaft-barmoq birikmaning				tebranishi, hisobga olinishi
kerak (3.22-rasm). Chunki	panjaning	kaft	va kaft-old		birikmalari		kamroq
qo’zg’aluvchan bo’limlaridan biri bo’lib		hisoblanadi. Nazariy			modelda esa		- oyoq
panjasining bu sohasi bikir deb qabul qiiingan. Shunga asoslanib,						miqdor AC va
burchak fi laming geometrik	parametrlari,		to’g’ri	burchakli		uchburchakning
gipotenuzasi va o’tkir burchakli kateti
А Е = А Ж - Ж Е = 0^6Ia/7-0,09 Lap = 0,17Lap ва

ЕС = Л С - Л Е = 0,73 Lap- 0,26Lap = 0,47 Lop sifatida hisoblab aniqlanadi. Katta boldir mushagining payini egilishi boldirni shartli nuqtasi Г o’q OXZ larda

joylashgan boldir-tovon bo’g’imidagi aylanish markazi A ga eng yaqin joylashgan nuqtadagi yuza sifatida aniqlangan. Tovonning koordinatasi Х г dan AA miqdorlami ayirmasidan hosil bo’lgan yelka a6 ni o’rta miqdori, A markazga nisbatan old katta mushak ta'siri

0,39 Lop - 0,26L ap = 0,13 Lap ga teng.

Oyoq panjasining anatomik nuqtalar holat ko’rsatkichlarini bilish, poyabzal konstruktsiyalarini asosli loyihalash uchun, panja - poyabzal modelining biomexanik nazariyasidan foydalanishni yengillashtiradi. Masalan: modeldan olingan geometrik ko’rsatkichlar bo’yicha hisoblar (3.4 jadval) sinovdan o’tkazilgan velosipedchi lar oyoqining holati (pedallashning uchta uslubi) ni ifodalaydi (3.21 va 3.22 rasmlar). Jadval 3.4. da berilgan ma'lumotlardan ko’rinib turibdiki, poyabzalni tumshuq qismi bilan pedallash ratsional (qulay) hisoblanadi. Chunki berilgan holatda tovonni ushlab turish uchun gorizontal holatga nisbatan 1,9 baravar kam kuch talab qilinadi, tovon tushirilgan holatda esa 2,3 baravar kam bo’ladi.

Jadval 3.4


Velosipedchining turli xil pedallash usullaridagi panjaning biomexanik _______________________ harakteristilmsi_______________________________

Katta] ik
A markazga nisbatan boldirning uchboshli mushak kuchi Q ni yelkasi a

19. 
    markazga nisbatan boldir bo’ylab harakatdagi F kuch yelkasi b
    

13. 
    (Q)= M (F) tizimi muvozanati
    

Boldirning uchboshli mushagini F


ulushidagi kuch Q


Panjani doimiy kuch ostida berilgan holatida ushlab turuvchi, boldirning uchboshli mushagini


ish koeffitsienti KQ


Pedallash usuli

tumshuq bilan		Tushirilgan
		Tovon holati
(egilish	gorisontal
		(qiyalik burchagi
burchagi 30°)
		30°)
0.26Д	0.2 Д	0.7Д
0.32Д	0.47Д	0.49Д
Q 0^6Д= ГО,32Д	Q 0,2Д= F 0,47Д	Q 0,17Д= F 0.49Д
0,32/0,26= U 3	0.47/0.2=2,35	0,49/0,17-2,88
1	1.91	2.34

										ILOVA I
	Funksiya f { t ) =		, ^1 e ^- -2	ning tekis taqsimlanish chizig’ida ordinate miqdori
t		V2 n		r uchun yuzdan birliklar
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
0,0	39894	39892"	39886	39876	39862	39844	39822	39797	39667	39733