Amaliy ishi. 2022-2023 o’quv yili

JDDU 2-OLIY TA’LIM MATEMATIKA VA INFORMATIKA YO’NALISHI 102-GURUR TALABASI MUSAYIV AKMALNING AXBORAT XAFSIZLIGI FANIDAN
AMALIY ISHI.
2022-2023 o’quv yili.
SAVOLLAR VA JAVOB
1.Axborot haqida tushunch bering.
Axborot-manbalari va taqdim etilish shakillaridan qat’i nazar shaxslar, predmetlar, fakitlar, voqiyalar, hodisalar va jarayonlar to’g’risidagi ma’lumotlar.
Axoborot lotincha “information” so’zidan olingan bo’lib,tushuntirish, biror narsani bayon qilish yoki biror narsa yoki hodisa haqida ma’lumot ma’nosini anglatadi.
Axborot-manbalari va taqdim etilish shakillaridan qat’i nazar shaxslar, predmetlar, fakitlar, voqiyalar, hodisalar va jarayonlar to’g’risidagi ma’lumotlar.
Axborot deb inson sezgi organlari orqali qabul qiladigan barcha malumotlarga aytiladi.
Axborot turli tuman ko’rinishida bo’lib,ularni quydagi turlarga aratish mumkin:
2.Axborot xafsizligi haqida tushuncha bering.
Axborot xafsizligi deganda tabiiy yoki sun’iy xarakterdagi tasodifiy yoki qasdan qilingan ta’sirlardan axborot va uni qo’llab quvvatlab turuvchi infrastukturaning himoyalanganligi tushuniladi.Bunday ta’sirlar axborot sohasidagi munosabatlarga, jumladan, axborot egalariga,axborotdan foydalanuvchilarga va axborotni muhofaza qilishni qo’llab quvvatlovchi infrastrukturaga jiddiy zarar yetkazishi mumkin.
Axborot xafsizligi –bu uzatiluvchi,yig’iluvchi va saqlanuv- chi axborotlarning xususiyati bo’lib,uning tashqi muhit (inson va tabiat)va ichki taxdidlardan himoyalanganlik darajasini xarakterlaydi.
3.Xafsizlikning asosiy yo’nalishlari haqida tushuncha.
Axborot xafsizligi – ko’p qirrali faoliyat sohasi bo’lib,unga faqat tizimli,kompiliks yondashuv muvaffaqiyat keltirishi mumkin. Ushbu muammoni hal etishda huquqiy, ma’muriy, protsedurali va dasturiy- texnik choralarni qo’llaniladi.
Bugungi kunda axborot xafsizligini taminlaydigan uchta asosiy tamoyil mavjud:
-ma’lumotlar butunligi;
-axborotning konfedensitaligi;
-axborotdan foydalana olishlik.
Axborotni muhofaza qilish quydagilarga yo’naltirigan:
-taxdidlarni oldini olish;
-jinoiy harakatlarni bartaraf etish;
-tahdid va jinoiy harakatlarning oqibatlarini yo’q qilish.
4. Axborotning himoyalanish tizimlari haqida tushuncha.
Axborot egasiga, foydalanuvchisiga va boshqa shaxsga zarar yetkazmoqchi bo’lgan nohuquqiy muammolardan har qanday xujjatlashtirigan, rekvizitlar quyilgan xolda moddiy jisimda qayt etilgan axborot ximoyalanishi kerak.
Axborot himoyasi deb,boshqarish va ishlab chiqarish faoliyatning axborot xafsizligini ta’minlovchi va tashkilot axborot zahiralarining yaxlitligi, ishonchliligi, foydalanish osonligi va maxfiyligini ta’minlovchi qatiy reglamentlangan dinamik texnologik jarayonga aytiladi.
5. Axborot xavfsizligi nuqtai nazaridan axborotlarni turkimlash haqida tushuncha bering.
Maxfiylik- aniq bir axborotga faqat tegishli shaxslar doirasigina kirishi mumkinligi, ya’ni foydalanishi qonuniy hujjatlarga muvofiq cheklab quyilib, xujjatlashtirilganligi kafolati.
Axborot xavfsizligi nuqtai nazaridan axborotni quydagicha turkimlash mumkin: maxfiylik, yaxlitlik, konfitinsiyalik, autentifikasiya, apellyasiya qilishlik. quydagicha
Axborot tizimiga nisbata quydagicha tasnif keltirish mumkin;
Ishonchlilik,aniqlilik, tizimga kirishni nazorat qilish, nazorat qilinishi, identifikasiyalashni nazorat qilish, qasdan buzishlarga tusqinlik.