Amaliy mashg‘ulot №1 Mavzu: Sohaga doir axborotlarning xossalari. Murakkab hujjatlarni shakllantirish texnologiyalari

---

Amaliy mashg‘ulot №1 
Mavzu: Sohaga doir axborotlarning xossalari. Murakkab hujjatlarni 
shakllantirish texnologiyalari 
 
II. Yangi mavzuning bayoni 
Sanoq sistemasi. Sanoq sistemasi bu natural sonlarni ifodalash usullari 
majmuidir. 
Sanoq 
sistemasining 
ikki 
turi 
mavjud, 
Nopozitsion 
va 
Pozitsion.Nopozitsion sanoq sistemasi raqamlarning o‘rniga bog‘liq bo‘lmagan 
qiymati prinsipiga asoslangan. Bunga rim raqamlari misol bo‘la oladi. (Masalan, I, 
II, XI, XXX va h.k.) Pozitsion sanoq sistemasi raqamlarning o‘rniga bog‘liq qiymati 
prinsipiga asoslangan, ya‘ni biror-bir raqam sonlar yozuvidagi o‘rniga qarab har xil 
son qiymatlarga ega bo‘ladigan sanoq sistemasidir.Pozitsion sanoq sistemasiga 
quyidagilar kiradi:
Ikkilik - 0,1 
Sakkizlik – 0,1,2,3,4,5,6,7 
O‘nlik – 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 
O‘n oltilik – 0,1, ... 8,9, A,B,C,D,E,F 
Ikkilik sanoq sistemasida 2 ta raqam: 0 va 1 mavjud. Ikkilik sanoq sistemasidagi 
sonlar ustida turli arifmetik amallar bajarishga oid misollar:
Ikkilik sanoq sistemasida qo‘shish va ko‘paytirish amali 
1-misol. 10011+ 11001 
2-misol. 1101101,001+1000101,001
Yyechish: 
Yyechish: 
+ 10011 
+1101101,001 
11001 
1000101,001 
----------------- 
------------------------ 
101100 
10110010,010 
Javob: 101100 
Javob: 10110010,010 
Sakkizlik sanoq sistemasida qo'shish va ko'paytirish jadvali: 
O‘nlik sanoq tizimi matematikadagi hisoblashlar bilan bir xil bo‘ladi. 
 
Texnika xavfsizligi qoidalari 
Kompyuter xonasida quyidagilar mumkin emas: 
 kompyuter xonasiga ustki (palto, kurtka) kiyimda kirish; 
 kompyuter va uning qurilmalarini elektr manbaiga ruxsatsiz ulash yoki o'chirish; 
 qurilmalardagi murvatlarni burash; 
 monitorga qo‘l va boshqa narsalarni tekkazish, himoya qopqoqlarini ochish; 
 qurilmalarning ulanish joylariga tegish; 
 kompyuter yaqinida isitish asboblaridan foydalanish; 
 qurilmalar yonida tez yonuvchi moddalar ishlatish; 

---

 xonaga qurilmaning ichki elementlariga salbiy ta'sir etuvchi (kislotali, tarkibida 
xlor bo'lgan) moddalarni olib kirish, xonani changitish; 
 kompyuter va qurilmalar ustiga turli buyumlarni qo'yish; 
 kompyuterlar elektr manbaga ulangan holda tozalash ishlarini olib borish; 
 qurilmalardan foydalanishda kuch ishlatish;
 ishlab turgan qurilmani qarovsiz qoldirish.