Amaliy mashg’ulotning tartib raqami №3 Mavzu: Tabiatshunoslikni o'qitish metodikasi fanining qisqacha tarixi Darsning maqsadi va vazifalari

 
Tabiatshunoslik o'qitish metodikasining rivojlanishiga hissa qo'shgan 
melodist olimlar 
T.r. 
Tabiatshunoslik 
o'qitish 
metodikasining 
rivojlanishiga hissa 
qo'shgan melodist
olimlar 
Darsliklar, metodik qo'llanmalar va boshqalar 
1 
Vasiliy Fyodorovich 
Zuyev (1754-1794) 
«Tabiiyot tarixining ko'rgazmalari» nomli darslikni nashr 
ettirdi, unda tabiiyotni o'rganish izchilligi, qazilmalar 
dunyosi (jonsiz tabiat), o'simliklar dunyosi (botanika), 
hayvonlar dunyosi (zoologiya) ko'rsatilgan. Bu darslik 
o'quv predmeti sifatida tabiiyot faniga asos soldi. 
2 
Konstantin 
Dmitriyevich 
Ushinskiy 
(1824-
1870) 
«Ona tili» va «Bolalar dunyosi» nomli o'qish kitoblariga 
tabiatshunoslik materiallarini bayon qilib, kuzatish va 
tajribalar o'tkazishni talab etuvchi tabiat to'g'risidagi 
materiallarni kiritdi. K.D.Ushinskiy bolalarni tabiat bilan 
tanishtirishni o'z joyi, o'z o'lkasini o'rganishdan boshlashni 
taklif etdi 
3 Aleksandr 
U ko'rgazmali o'qitish bola idrokining bor (real) holatiga 

---

Yakovlevich 
Gerd 
(1841-1888) 
muvofiq bo'lishi kerakligini ta'kidladi. Gerd bunyodga 
keltirgan tizimda tabiiyotni o'rganish jonsiz tabiatdan 
boshlanadi, u boshlang'ich sinflarda jonsiz tabiat kursini 
o'qitish metodikasini ishlab chiqdi. «Tabiiyot qisqa kursi» 
nomli darslik, shuningdek, «Yer, havo, suv» nomli o'quv 
qo'llanma va ularni o'qitishga old «BoshIang'ich maktabda 
predmetli darslar» nomli metodik qo'llanma (1883) yozdi. 
4 
Dmitriy 
Ivanovich 
Tixomirov 
«Boshlang'ich maktabda rus tili darslarida nimani va 
qanday o'qitish kerak» (1901) kitobida tabiiyotni izohli 
o'qitishga kiritish o'rniga asosiy o'quv predmeti sifatida 
ajratishni taklif qildi.
5 
Vladimir 
Aleksandrovich 
Gerd (1870— 1926) 
«Boshlang'ich maktab kursidagi tabiiyot alohida predmet 
sifatida» V.A.Gerd boshlang'ich maktabda tabiiyotni 
alohida predmet sifatida ajratish zarurligini ishonchli 
ravishda isbot qildi. Uning fikricha, faqat shu 
sharoitdagina dasrlarda shu predmetga xos metodlardan 
foydalanish va shu asosda bolalarga bilim berish, tabiat 
to'g'risida yaxlit tasawur hamda tabiat hodisalarining 
farqiga bora olish uquvini hosil qilish imkoniyati tug'iladi. 
6 
Vasiliy 
Prokofyevich 
Vaxterov 
«O'qitishning predmetli metodi» nomli kitobida tabiiyotni 
og'zaki o'qitishga qarshi chiqib, tabiatni kuzatishlar, 
tajribalar, tabiat jismlarini namoyon qilishga tayanib 
o'rganishni, ya'ni predmetli o'qitishning muhimligini 
isbotladi. Biroq boshlang'ich sinflarda tabiiyotni maxsus 
o'quv predmeti sifatida ajratishni yoqlamagan holda 
«predmetli o'qitishga alohida o'quv predmeti sifatida 
qarash mumkin emas», deb ta'kidladi. 

---

7 M.N. Skatkin 
tabiiyot metodikasi bo'yicha XX asrning 50-yillarida 
nashr 
etgan 
ilmiy 
ishlarida 
kichik 
yoshdagi 
o'quvchilarning 
tabiatshunoslikka 
oid 
bilimlarni 
o'zlashtirishlariga ta'sir ko'rsatuvchi boshqa metodlar biian 
bir qatorda kuzatish metodiga alohida urg'u berdi, uning 
yordamida tabiat to'g'risida aniq tasawur va tushunchalar 
shakllanishini ta'kidladi. U o'quvchilarning o'qituvchi 
rahbarligidagi 
kuzatishlaridan 
keyin 
jonli 
tabiat 
burchagida yoki bevosita tabiatda mustaqil kuzatishlar 
olib borishlarini taklif qildi. Uning fikricha, mustaqil 
kuzatishlar o'tkazish oldidan o'qituvchi kuzatishning 
maqsadi, mazmuni va metodikasini tushuntirib berishi 
kerak.