Ammiakning kashf etilish tarixi

Ammiak bu gaz, tuz va eritma sifatida ishlatiladigan eng keng tarqalgan moddalar qatoriga kiradi. Uning ayrim turlari sog’liq uchun zararli bo’lsa-da, inson salomatligi uchun juda ko’p foydali va kislotalar ishlab chiqarishda etakchi rol o’ynaydigan ammiak sanoatda va o’g’it ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi. Odamlar orasida ” kraxmal ” deb nomlangan tuz aslida ammoniy xlorid birikmasidir.
Ammiakning kashf etilish tarixi
Ammiak qadimgi Misrdan boshlanadi. Afsonaga ko’ra, tuya go’ngi Amon ibodatxonasini isitish uchun ishlatilgan. Ushbu gazlardan kimyoviy moddalar ma’bad shiftida oq kristallar shaklida tuz va kraxmal (xlor ammoniy) to’plangan. Ushbu tuz “Amon tuzi” deb nomlanadi. Ba’zi manbalarda ammiak o’rta asrlarda kiyik shoxidan olinganligi aytiladi.

Iroqlik olim, zoologiya va antropologiyaning kashshoflaridan biri El-Kaxiz 800-yillarning boshlarida hayvonlarning go’ngidan “quruq distillash” usuli yordamida ammiak olishga muvaffaq bo’lgan birinchi odam bo’ldi. Ammiak eritmasi XV asrdan beri ma’lum va turli xil usullarda qo’llaniladigan moddadir.

1774 yilda kimyoviy eksperimentlar bilan shug’ullanishda sof ammiakni kashf etgan taniqli ingliz olimi Jozef Priestli ” kislorod kashf etilgan ruhoniy” deb nomlangan. Priestli ammiak va kislorod bilan birga 10 xil gazni kashf etganligi ilmiy qabul qilingan. Pristli kraxmal va ohaktoshni qizdirish natijasida olgan ammiakni “ishqoriy va asosiy havo” deb nomladi. 1785 yilda frantsuz kimyogari Klod Lui Bertollet ammiak tarkibini kashf etdi.

Nemis olimlari Karl Bosch va Fritz Xaber ammiak sintezini ishlab chiqdilar va sanoat ishlab chiqarishiga olib kelishdi. Bosch-Haber usuli bilan ammiakning asosiy tarkibiy qismlaridan biri bo’lgan mineral o’g’itlar mustaqil ravishda ishlab chiqarildi.

Ikkinchi jahon urushida harbiy kemalar suv osti kemalaridan yashirish uchun ammiak gazi va kislota bug’idan foydalangan.