Analitik kimyo fanidan o’quv-uslubiy majmua

Protolitik nazariyaga muofiq ionlanish vaqtida o‘zidan proton (vodorod kationi) ajratuvchi moddalar kislotalar, o‘ziga proton biriktiruvchi moddalar asoslar deb ataladi (1-rasm).

Kislotacha berilgan ta’rif ikki xil nazariyada xam bir xil:

Arrenius bo‘yicha: HA ↔ H⁺ + A^-

Brensted bo‘yicha: HA ↔ H⁺ + A^-

Asoslarga berilgan ta’rif esa mutoz va zamonaviy nazariyalarda farq etadi.

Arrenius bo‘yicha: NH₃ + H₂O ↔ NH₄OH ↔ NH₄⁺ + OH^-

asos

Brensted bo‘yicha: NH₃ + H⁺ = NH₄⁺

asos



4.1-rasm
Protolitik nazariyaga binoan molekulalar –

HCN ↔ H⁺ + CN^- H₂O + H⁺ ↔ H₃O⁺

kislota asos

yoki ionlar

NH₄⁺ ↔ H⁺ + CN^- HSO₃^- + H⁺ ↔ H₂SO₃

kislota asos

xam kislota va asos xossalarini namoyon eta oladi.

Protolitik nazariyaga binoan muvozanatdagi kislota va asoslar uzviy bog‘langani sababli,

HSO₃^- + H⁺ ↔ H₂SO₃ HCN ↔ H⁺ + CN^-

↑ ↑

asos → kislota kislota → asos