Anatomiyadan amaliy

SO‘Z BOSHI

Operativ jarrohlik va topografik anatomiya fanini o‘qitish avvalo kishi tanasidagi to‘qima va a'zolarning o‘zaro topografik – anatomik munosabatlarini va tuzilishini murdada o‘rganib chiqishni taqazo qiladi. Bu borada nazariy bilimlar beradigan darslik talabalarning bilim saviyasini boyitishga imkon bersa, amaliy qo‘llanmalar ishlay bilish saviyasini oshirishga yordam beradi. Topografik anatomiyaning vazifasi talabalarga to‘qima va anatomik tuzilmalar to‘g‘risidagi tushunchalarni ularning o‘zaro bog‘liqliklari nuqtai nazaridan o‘rgatishdir. Bu esa keyinchalik talabalarga jarrohlikka oid bo‘lgan har xil ish – amallarni bajarishlarida, o‘z mahorat va malakalarini oshirib borishlarida kerak bo‘ladi.

A'zo va to‘qimalar topografik anatomiyasini talabalar murdada mustaqil ravishda, o‘qituvchilar rahbarligida o‘rganib boradilar. Ammo o’tiladigan mavzu bo‘yicha talaba mustaqil ish olib borishdan oldin, to‘la nazariy bilimga ega bo‘lishi kerak. Shuning uchun ham ushbu amaliy qo‘llanma talabaga o’tiladigan mavzular bo‘yicha nazariy bilimlarni amaliy mashg‘ulotlar paytida mustahkamlab borishlari maqsadida yozilgan.
Kishi tanasidagi sohalar topografik anatomiyasini o‘rganish ko‘pincha bir xil bo‘lsa - da, lekin u ikkita asosiy guruxga bo‘linadi: 1) sohalarning topografik anatomiyasi va 2) a'zolar hamda boshqa anatomik tuzilmalarning topografik (jarrohlik) anatomiyasi. Bunda sohalarning topografik anatomiyasini talabalarga quyidagicha o‘rgatiladi.
1. O‘rganilishi lozim bo‘lgan sohalarning chegaralari aniqlanadi. Ular chegaralarining to‘g‘ri aniqlanishi katta ahamiyatga ega bo‘lib, ichki a'zolarda o’tkaziladigan har xil jarrohlik operatsiyalari va ularga borish yo‘llari a'zolar joylashgan chegaradan chiqib ketmasligi lozim. Bu chegaralarni aniqlashda talaba avvalo tashqi belgilardan (suyaklarning do‘mboqlari, mushaklarning do‘ngliklari, egatlar, chuqurchalar, balandliklar va h.k.) foydalanadi.
2. Sohaning topografik anatomiyasi va uning qavatlarini o‘rganish quyidagicha olib boriladi:
Teri – uning qalinligi, harakatchanligi, cho‘ziluvchanligi, undagi ter hamda yog‘ bezlarining miqdori, rangi, teri burmalarining yo‘nalishi, tuklar bilan qoplanishi, qon bilan ta'minlanishi va uning innervatsiyasi aniqlanadi.