Андижон цишлок; хужалиги и н с т и т у т и
Xorijiy davlatlarda hosil sug‘urtasining tajribasi
Download 0.49 Mb. Pdf ko'rish
|
qishloq xojalik mahsulotlarini sugurtalash tizimini rivojlantirish yollari. kurs ishi
|
4. Xorijiy davlatlarda hosil sug‘urtasining tajribasi
AQShda ham bizdagidek sug‘urta tovonini aniqlash ekinlar yig ishtirib olingandan so‘ng amalga oshiriladi. Huddi bizdagidek sug‘urta qildiruvchi tomonidan hosil haqida noto‘g‘ri m a’lumot taqdim qilinganda yoki hosil ataylab yashirilganda (kamaytirilganda) sug‘urta tovoni to ‘lanmaydi. AQShda sug‘urta mukofotini to ‘lash 2 m uddatda amalga oshiriladi. 1 iyundan 14 iyungacha sug‘urta mukofotini 75%i, 15 iyundan 31 lyulgacha qolgan 25%i. AQShda asosan sug‘urta hodisalari do‘l, yong‘in, yashin tushishi, qattiq shamol, dovul, b o ‘ron, yom g‘ir, sovuq urishi va qirov tushishi hisoblanadi. Kombaynlar nosozligi sababli y o ‘qotilgan hosil, o ‘z vaqtida yig‘ishtinb olinmagan hosil uchun hamda fors-major holatlarida sug‘urta tovoni to ‘lanmaydi. AQShda umuman k o ‘rilgan zararning 70% m iqdonda sug‘urta tovoni to ‘lanadi. Bizdagidek, AQShda ham, qayta ekish xarajatlari toUanadi, ammo bu to ‘lov miqdori sug‘urta summasining 20 %idan oshmasligi lozim. AQShda qand lavlagi 12-barg chiqargandan so‘ng sug‘urtaga qabul qilinadi. Huddi shunga o ‘xshash, davlat tomonidan qishloq x o ‘jalik korxonalanga hisoblangan sug‘urta mukofotining m a’lum qismini (25%) to ‘lash Rossiyada ham mavjud. Rossiyada ekinlar hosili arizaga ko‘ra, har bir x o ‘jalikda ekilgan m a’lum ekinning barcha maydoni bo‘yicha sug‘urtaga qabul qilinadi. Sug urta mukofotini hisoblashda har bir ekinning oxirgi o ‘rtacha 5-yillik hosili hisobga olinadi. Qishloq x o ‘jalik mahsuloti yetishtiruvchilar o ‘zlariga hisoblangan sug‘urta mukofotini 4 muddatda: shartnoma tuzgan paytda -10%, 1 iyunga qadar - 15%, 1 sentyabrgacha- 50% va 25 oktyabrgacha-25% to laydi. Rossiyada ham sug'urta hodisalari bizdagidek ko‘p, ammo u yerda alohida sug'urta hodisasidan, masalan d o 'l yoki qurg'oqchilikdan ham sug'urta qildirish mumkin. Ispaniya ham qishloq xo'jalik sug'urtasi bo'yicha katta tajribaga ega. U yerda sug‘urtaning 3 ta turi mavjud : - faqat bitta tavakkalchilikdan; - bir nechta tavakkalchilikdan^ - ishlab chiqaruvchining nazoratidan tashqari barcha tavakkalchihklardan. Sug'urta tizimi xususiy tarmoq va davlatning hamkorligida olib boriladi. Sug'urta polislarini har bir qishloq xo'jalik mahsuloti ishlab chiqaruvchi alohida yoki guruhlar-fermerlar kooperativlari, kasaba uyushmalari olishi mumkin.
Umuman, respublikamizda shiddat bilan rivojlanib borayotgan sug'urta tizimi yaqin yillarda, qishloq xo'jalik mahsuloti yetishtiruvchilam ing talabini to ‘liq qondirishiga ishonch shak-shubhasizdir.
Xulosa Qishloq x o ’jaligi sohasida sug’urta faoliyatini rivojlantinsh va takomillashtirish davlat tomonidan moliyaviy ham da boshqa jihatlarda qo’ llab-quvvatlanishi bu sohaning barqaror muhofazalashning muhim shartlaridan sanaladi. O ’zbekiston Respublikasi Bazirlar M ahamasining «mevasabzavot mahsulotlari, sut va chorva mollari xarid qilish bo’yicha tuzilgan shartnomalar lozasidan hisob-kitoblarni o ’z vaqtida amalga oshinlishi uchun javobgarlikni sug’urtalash to ’g’risida»gi 132-qaroriga k o ’ra «У zplodo vohvinorom» xolding
kompaniyasi va
«Mevasabzavot» birlashmalari hududiy bo’limlari xarid qilinadigan qishloq xo jaligi mahsulotlari uchun o ’z vaqtida pul to ’lanishi lozasidan javobgarlikni sug’urtalash k o ’zda tutilgan sug’urtalash shartlari, tariflan, sug’urta tovonini to ’lanishi qoidalari va boshqa maslalar loqoridagi qaror bilan tartibga solingan. Xulosa qilib aytadigan b o ’lsak mamlakatimiz rivojlanishida sug’urta soxasi muxim xisoblanadi. Aymqsa qishloq x o ’jaliini sug’urtalash muxim axamiyat kasb etadi. CHunki sug urtaviy ximoyasiz mamlakada etishtirilayotgan qishloq x o ’jalik maxsulotlarining talofatga uchrashi natijasida qishloq x o ’jalik m axsulotlanm yaratuvchi korxonalarga berilgan kreditlaming qaytmasligi natijasida nafaqat qishloq xo’jaligi balki bank soxasi ham inqirozga ю г tutishi mumkin. Agar qishloq xo’jalik maxsulotlarini etishtiruvchi korxonalar o’z tavakkalchiliklarim o z vaqtida sug’urtaviy himoyaga olsalar, tabiiy ofatlar natijasida уаъш sug’urta xodisalari natijasida olingan zararlar o’z vaqtida sug’urta kompamyalar tomonidan to’lanib, qishloq xo’jalik maxsulotlarini yaratuvchi korxonalaming faoliyatini davomiyligini tabminlaydi. Foydalanilgan adabiyotlar 1. O ’zbekiston Respublikasining «Sug’urta to ’g ’risida»gi qonuni. - Toshkent, 1993 yil 6 may 2. O ’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi. - Т.: «Adolat», 1996
3. Атаханов H.A. и др. Страховое дело. Фергана, 2008 4. Гвозденко A. А. Основу страхования. М.: «Финансы и статистика», 1998 5. Гомелля В.Б. Основы страхового дела. М.: «СОМ ИНТЕК», 2008 6. Ж уравлев Ю .М. Словарь-справочник терминов по страхованию и перестрахованию. - М.: «Анкил», 2012 7. Райзберг Б.А. и др. Курс экономики. - М.: «Инфра-М», 2007 8. Sobirov Н. Sug’urta: 100 savol va javob. Т.: «Mehnat», 1998 9. Ш ахов B.B. Страхование. М.: «Страховой полис», 1997. Download 0.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|