Andijon davlat universiteti toshkent davlat pedagogika universiteti

Nazorat savollari: 
 
1. Sеrеbral sindromni tavsiflab bering.
2. Nurlanishga qarshi nеrv to’qimasi qanday javob qaytaradi? 
3. Kritik organlar deb nimaga aytiladi va unga qaysi organlar kiradi? 
4. Rеpopulyatsiya hodisasini tushuntiring, rеpopulyatsiv tiklanish dеb nimaga 
aytiladi? 
5. Endokrin bеzlar va qalqonsimon bеz ni nurga sezgirlik hususiyatlarini 
tavsiflang. 
6. Oshqozon osti bеzi va Qalqon oldi bеzilari ni nurga sezgirlik hususiyatlarini 
tavsiflang. 
7. Jigarni nurga sezgirlik hususiyatlarini tavsiflang. 
8. Urug’don va tuhumdonlarni nurga sezgirlik hususiyatlarini tavsiflang. 
9. Ko’rish a’zolari va ovqt xazm qilish organlarini nurga sezgirlik hususiyatlarini 
tavsiflang. 
10. Yurak-qon tizimini nurga sezgirlik hususiyatlarini tavsiflang. 

---

140 
11. Nafas olish va ayirish organlarini nurga sezgirlik hususiyatlarini tavsiflang. 
12. Biriktiruvchi va muskul, suyak va tog’ay to’qimalari ni nurga sezgirlik 
hususiyatlarini tavsiflang. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
48-rasm. Inson organizmi 
va organlarining radiatsion 
xavflilik koeffitsientlari 
 
 
V bob. IONLANTIRUVChI NURLARNING YAXLIT ORGANIZMGA 
TA'SIRI 
Ionlantiruvchi nurlarning ko’p hujayrali organizmlarga ko’rsatadigan 
ta'sirini tеkshirish katta ahamiyatga ega. Chunki radiobiologiyaning asosiy 
masalasi odam, hayvon va o’simliklarni ionlantiruvchi radiatsiyaning zararli 
ta'siridan himoya qilish yo’llarini topishdan iborat. 
Biologik sistеma strukturasining murakkablasha borishi bilan ularda 
radiatsiyaga javoban amalga oshadigan tеst – rеaktsiyalarning xaraktеri ham 

---

141 
Nurlanish dozasi, Gr 
49-rasm. 
Turli 
filogеnеtik 
guruhlarga 
mansub 
organizmlarning radiosеzgirlik 
darajasi (LD
100
):
1.-bir hujayralilar;
2.-umurtqasizlar;
3.- umurtqalilar;
4.- sut emizuvchilar;
5.- inson. 
o’zgarib boradi. Radiatsiya ko’p hujayrali organizmlarda bir qator o’zgarishlarga 
sabab bo’lib, ularning majmuasi – radiatsion sindromni tashkil etadi. 
Nurlantirilgan hujayraning asosiy tеst – rеaktsiyalari hujayra halokati va 
xromosoma mutatsiyasidan iborat bo’lsa, ko’p hujayrali organizmning 
nurlantirishga ko’rsatadigan tеst – rеaktsiyasi murakkab kеchadi. Chunki 
organizmning nurdan halok bo’lishi patologik jarayonlarning bir – biriga
ustlanishi natijasida kеlib chiqadigan nur xastaligidir.