Andijon mashinasozlik instituti elektrotexnika fakulteti

Iqtisodiy qism.
Transformator quvvati vasonini tanlashda texnik-iqtisodiy taqqoslash.
I – variant: 6.3 MVA. Tipi TMN – 6300 kVA 35/6 kV
U_vn =35kV; R_x =21kVt.
U_K%=7.5%; R_k =90kVt;
U_nn =6 kV; I_x =0,8 %; S_nn = 6.3 MVA
baxosi = 42 mln so’m.
II – variant: 10 MVA. Tipi TMN – 10000 kVA 35/6 kV

U_vn =115kV; R_x =14kVt.

U_K%=7.5% R_k =46.5kVt;
U_nn =6,6kV; I_x =0,85 %. S_nn = 6.3 MV·A
baxosi = 42 mln so’m.
I – variant:
Uch cho‘lg‘amli transformatorlarda reaktiv quvvatning keltirilgan isroflarini aniqlash
[kVar]
[kVar]
[kVar]
II – variant:

[kVar]
[kVar]

uch cho‘lg‘amli transformator yoki avtotransformatordagi elektr energiya isrofini aniqlash.

I – variant:

II – variant:

I – variant:
Texnik – iqtisodiy hisobni minimal keltirilgan sarf – xarajatlar bo‘yicha hisoblanadi.
Z = R_N ·K_T + I=0,15·42+21038523,012=21038529,312 (mln. so‘m)
bunda, R_N – normativ koeffitsent bo’lib 0,15ga teng;
K_T – podstatsiyalarga o‘rnatilgan transformatorlarni tan narhi bo‘lib quyidagicha aniqlanadi.
­K_T = K₀ · n_T =42*2 =84 (mln. so‘m)
n_T – transformatorlar soni;
K₀ – bitta transformatorning tan narhi;
I–yillik ekspluatatsiya xarajatlari quyidagicha aniqlanadi (mln. so‘m)
I = U_a.t + U_E =7,812+21038515,2=21038523,012 (mln. so‘m)
U_a.t – amortizatsiya uchun ajratilgan sarf–xarajatlar quyidagicha hisoblanadi.
U_a.t =[(R_a +R_o)/100] · K_t= (mln. so‘m)
bunda,
R_a – amortizatsiya uchun ajratilgan normasi 6,3 % ga teng;
R₀ – podstantsiyani hizmati va ta’mirlash uchun ajratilgan xarajatlar 3 % ga teng;
U_E – bir yillik elektr energiya isrofini narhi, mln. so‘m
U_E =  · E=228,6·92032=21038515,2 (mln. so‘m)
bunda, –I kVat. soat elektr energiya isrofi uchun to‘lanadigan tannarhi 228,60 so’m /kVt^. soat.
II – variant:
Texnik – iqtisodiy hisobni minimal keltirilgan sarf – xarajatlar bo‘yicha hisoblanadi.
Z = R_N ·K_T + I=0,15·36,5+21039363,237=21039368,712 (mln. so‘m)
bunda, R_N – normativ koeffitsent bo‘lib 0,15ga teng;
K_T – podstatsiyalarga o‘rnatilgan transformatorlarni tan narhi bo‘lib quyidagicha aniqlanadi.
­K_T = K₀ · n_T =36,5· 2=73 (mln. so‘m)
n_T – transformatorlar soni;
K₀ – bitta transformatorning tannarhi;
I–yillik ekspluatatsiya xarajatlari quyidagicha aniqlanadi (mln. so‘m)
I = U_a.t + U_E =6,789+21039356,446=21039363,237 (mln. so‘m)
U_a.t – amortizatsiya uchun ajratilgan sarf–xarajatlar quyidagicha hisoblanadi.
U_a.t =[(R_a +R_o)/100] · K_t= (mln. so‘m)
bunda,
R_a – amortizatsiya uchun ajratilgan normasi 6,3 % ga teng;
R₀ – podstantsiyani hizmati va ta’mirlash uchun ajratilgan xarajatlar 3 % ga teng;
U_E – bir yillik elektr energiya isrofini narhi, mln. so‘m
U_E =  · E=228,6·92035,68=21039356,448 (mln. so‘m)
bunda, –I kVat. soat elektr energiya isrofi uchun to‘lanadigan tannarhi 228,60 so‘m /kVt^. soat.
Elektr energiya tejash tadbirlari.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 15.12.2010 yildagi “2011-2015 yillarda O‘zbekiston Respublikasi Sanoatini rivojlantirishning ustivor yo’nalishlari to‘g‘risida” gi PK-1442-sonli qarorida 2011-2015 yillarda Respublika sanoatini rivojlantirishning asosiy vazifalari va ustivor yo‘nalishlaridan biri etib, mehnat unumdorligini o‘stirish, ishlab chiqarish harajatlari va mahsulot tannarxini izchil pasaytirish, energiya va resurslarni tejaydigan zamonaviy texnologiyalarni joriy etish, ishlab chiqarishni tashkil qilishni takomillashtirish, nobudgarchiliklar va unumsiz sarf xarajatlarni bartaraf etish xisobiga sanoat ishlab chiqarish samaradorligini muttasil oshirib borish-belgilangan.