Andijon mashinasozlik instituti I. M. Sirojiddinova o. X. Pulatova «kasbiy psixologiya»

Taqqoslash – bu jism va hodisalar, yoki ularning alohida belgilario‗rtasidagi 
o‗xshashlik yoki farqlarni aniqlash. Taqqoslash bir tomonlama (chala) va ko‗p 
tomonlama (to‗liq); yuzaki va chuqur; bevosita va vositali bo‗lishi mumkin. 

---

162 
Umumlashtirish–jism va hodisalarni ularning umumiy va ahamiyatli belgilari 
bo‗yicha fikran birlashtirish. Masalan, olma, nok, olxo‗ri, o‗rik va h.k.lardagi 
o‗xshash belgilar«mevalar» so‗zi bilan ifodalanadigan yagona tushunchada 
namoyon bo‗ladi. Sodda umumlashtirishlar ob‘ektlarni alohida, tasodifiy belgilar 
asosida birlashtirishdan iborat, majmuiy umumlashtirish murakkab bo‗lib 
hisoblanadi, bunda ob‘ektlar turli asoslarga ko‗ra birlashtiriladi. 
Abstraksiya – bu jism va hodisalarning muhim bo‗lgan xossa va 
belgilarinifikran ajratib, bir vaqtning o‗zida ahamiyatsiz belgilar va xossalardan 
ayro holatda ko‗rsatish. Xuddi shunday, mas‘uliyatlilik hissi haqida so‗z 
yuritganimizda, biror-bir ishchi, muhandis, talabaning emas, balki har bir 
insonning muhim xususiyati sifatida gapiramiz. Abstraklashtirish odatda tahlil 
natijasida amalga oshiriladi. Aynan, abstraktlashtirish vositasida uzunlik, kenglik, 
miqdor, narx va boshqa tushunchalar yuzaga kelgan. 
Aniqlashtirish – bu umumlashtirilgan bilimlardan yagona, alohida vaziyatga 
fikran o‗tish. O‗quv faoliyatida aniqlashtirish – umumiy nazariy qonun, qoida, 
nizomni tasdiqlovchi misol, rasm, aniq dalilni keltirish demakdir. 
Jism va hodisalarni tizimlashtirishyoki tasniflash ularni bir-biriga 
o‗xshashlik yoki farqlari asosida guruhlargabo‗lish. Masalan, o‗quvchilarni 
o‗zlashtirish, intizom, jamoat ishlaridagi faollik bo‗yicha guruhlarga bo‗lish 
mumkin. 
Tafakkur quyidagi asosiy qonuniyatlarga bo‗linadi: 
1. Tafakkur muammoni hal etish bilan bog‗liq ravishda yuzaga keladi;