Andijon mashinasozlik instituti iqtisodiyot nazariya

Iqtisodiy bo‘lish har qanday davlat uchun muhim, O‘zbekiston ham bundan mustasno emas. Iqtisodiy bo‘lishning afzalliklarini mamlakat iqtisodiyotining turli jabhalarida, masalan, hosildorlikni oshirish, ish o‘rinlarini yaratish va barqaror o‘sishda ko‘rish mumkin. Quyida O‘zbekiston uchun iqtisodiy bo‘lish muhim bo‘lgan asosiy sabablar keltirilgan:
1. Iqtisodiy o'sish: Iqtisodiy bo'lishning asosiy afzalliklaridan biri bu iqtisodiy o'sishga olib kelishi mumkin. Resurslardan samaraliroq foydalanish orqali O‘zbekiston unumdorligi va ishlab chiqarish hajmini oshirishi mumkin, bu esa iqtisodiy o‘sishni ta’minlaydi. Bu esa, o‘z navbatida, bandlik va daromadlar darajasining oshishiga, shuningdek, hukumatga soliq tushumlarining oshishiga olib kelishi mumkin.
2. Resurslarni tejash: Iqtisodiy bo'lish, shuningdek, resurslardan samaraliroq foydalanish va tabiiy resurslarni tejashni anglatadi. O‘zbekiston neft, gaz, foydali qazilmalar kabi tabiiy resurslarga boy davlatdir. Ushbu resurslardan oqilona va barqaror foydalanish orqali O‘zbekiston ularni kelajak avlodlar uchun saqlab qolishini ta’minlashi, shu bilan birga resurslar qazib olishning atrof-muhitga ta’sirini kamaytirishi mumkin.
3. Xarajatlarni tejash: Iqtisodiy bo'lish, shuningdek, korxonalar va uy xo'jaliklari uchun xarajatlarni tejashga olib kelishi mumkin. Resurslardan samaraliroq foydalanish orqali korxonalar ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirishi mumkin, bu esa iste'molchilar uchun narxlarning pasayishiga olib kelishi mumkin. Bu, o'z navbatida, talabni oshirishi va iqtisodiy o'sishni rag'batlantirishi mumkin.
4. Raqobatbardoshlik: Iqtisodiy bo'lish mamlakatni jahon bozorida raqobatbardoshroq qilishi mumkin. Tovar va xizmatlarni yanada samarali ishlab chiqarish orqali O‘zbekiston boshqa mamlakatlar bilan narx va sifat bo‘yicha raqobatlasha oladi, bu esa eksport va xorijiy investitsiyalar hajmining oshishiga olib kelishi mumkin.
5. Innovatsiya: Iqtisodiy bo'lish, shuningdek, innovatsiyalar va texnologik yutuqlarni ham qo'zg'atishi mumkin. Resurslardan foydalanishning yangi va samarali usullarini izlash orqali korxonalar va jismoniy shaxslar mahsuldorlik va hayot sifatini yaxshilaydigan yangi texnologiyalar va mahsulotlarni ishlab chiqishlari mumkin.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, iste'mol va iqtisod O'zbekistonning barqaror rivojlanishining muhim elementlari hisoblanadi. Mamlakat so‘nggi yillarda iqtisodiy o‘sish, qashshoqlikni kamaytirish va ijtimoiy rivojlanish borasida sezilarli yutuqlarga erishdi. Biroq, resurslar samaradorligini oshirish, isrofgarchilikni kamaytirish va barqaror iste’mol modellarini targ‘ib qilish kabi hal qilinishi kerak bo‘lgan muammolar mavjud.
O'zbekistonda so'nggi bir necha o'n yillikda daromadlar, demografik va madaniy omillarning o'zgarishi ta'sirida iste'mol shakllari sezilarli darajada o'zgardi. Ushbu o'zgarishlar tovarlar va xizmatlardan foydalanish imkoniyatlarini kengaytirish kabi ko'plab imtiyozlar keltirgan bo'lsa-da, ular atrof-muhitning buzilishi, resurslarning kamayishi va sog'liq muammolari kabi muammolarni ham keltirib chiqardi.
Ushbu muammolarni hal qilish uchun O'zbekistonda tejamkorlik va barqaror iste'mol modellarini rivojlantirish muhim ahamiyatga ega. Bunga siyosat, ta'lim va xabardorlikni oshirish tashabbuslari kombinatsiyasi orqali erishish mumkin. Masalan, resurslar samaradorligini oshirish, chiqindilarni kamaytirish va barqaror ishlab chiqarish va iste'mol amaliyotlarini rag'batlantirish uchun siyosat amalga oshirilishi mumkin. Barqaror iste'mol modellarini targ'ib qilish va odamlarni atrof-muhitga zarar etkazuvchi xatti-harakatlarni qabul qilishga undash uchun ta'lim va xabardorlikni oshirish tashabbuslarini amalga oshirish mumkin.
Umuman olganda, tejamkorlik va barqaror iste’mol modellarini ilgari surish O‘zbekiston iqtisodiyoti va jamiyatining uzoq muddatli barqarorligi uchun muhim ahamiyatga ega. O‘zbekiston ushbu amaliyotlarni qo‘llash orqali o‘zining ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik jihatdan barqaror o‘sishi va rivojlanishini, shu bilan birga fuqarolarning hayot sifatini yaxshilashni ta’minlashi mumkin.

Xulosa
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, so'nggi yillarda O'zbekistonda iste'mol va iqtisod qilish shakllari sezilarli o'zgarishlarga duch keldi. Mamlakat markazlashgan rejali iqtisodiyotdan bozorga yo‘naltirilgan iqtisodiyotga o‘tdi, bu esa iste’molchilikning kuchayishiga va g‘arb tarzidagi turmush tarziga o‘tishga olib keldi. Biroq, bu, shuningdek, qarz darajasining oshishiga va boy va kambag'allar o'rtasidagi daromad farqining kengayishiga olib keldi. Hukumatning tejamkorlik va tejamkorlikni rag‘batlantirish borasidagi sa’y-harakatlari ko‘p jihatdan muvaffaqiyatli bo‘ldi, biroq barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlash va barcha fuqarolarning turmush darajasini oshirish uchun ko‘proq ish qilish kerak. Umuman olganda, O‘zbekistonning iste’mol va iqtisod qilish modellari mamlakatning murakkab ijtimoiy-iqtisodiy manzarasining ko‘zgusidir va iqtisodiy o‘sish va ijtimoiy farovonlikni muvozanatlash bo‘yicha olib borilayotgan sa’y-harakatlar mamlakatning uzoq muddatli rivojlanishi uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ladi.