Анемия (камқонлик)


ТТК нинг ижтимоий-иқтисодий


Download 1.66 Mb.
bet2/11
Sana07.02.2023
Hajmi1.66 Mb.
#1173723
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
анемия

ТТК нинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши турлича бўлган мамлакатларда учраши (%).
(
А.Л. Тихомиров, А.А. Кочарян, 2007-й.)

Турли ёшдаги аҳоли

Ривожланган мамлакатлар

Ривожланаётган мамлакатлар

Болалар (0-4 ёш)

20.1

39.0

Болалар (5-14 ёш)

5.9

48.1

Ҳомиладор аёллар

22.7

52.0

Аёллар (15-59 ёш)

10.3

42.3

Еркаклар (15-59 ёш)

4.3

30.0

60 ёшдан юқори

12.0

45.2



Республикамизда
(Ҳ.Қ. Фармонқулов, М.Е. Давронов, 2005-й.)


Фармонқулов Ҳ.Қ.
(1994 й.)

Аёллар

53.5

Аёллар 14-19 ёш

43

Аёллар 20-49

61.4

> 50 ёш

53.5

Шарманов А.
(1996 й.)

Болалар

61

Аёллар (15-49)

60



Организмда темир тақсимланиши

  • Нормада – 70 кг ли одам организмида 4-5 г Ғе бўлади. Умумий тана оғирлигининг 0.0065% ни ташкил этади.

  • Cуяк кўмигидаги эритрокариоцитлар ва перифериядаги эритроцитларда - 57,6%;

  • Тўқималарда: ферментлар, миоглобин - 10,9%;

  • Заҳира ҳолида: ферритин, гемосидерин - 32%;

  • Транспорт: трансферрин - 0,2%.

Сабаблари-турлича анемиянинг асосий патогенетик фактории бўлиб қон юқотилиши темирнинг юқори даражада сарф бўлиши унинг кам ўзлаштирилиши таъсири остида организмда юзага келувчи темир этишмовчилиги хисобланади. Барча темир этишмовчилиги анемиялар-гипохром.
Темир ошқозонга овқат билан тушаётган органик ва ноорганик темир ва пепсин таъсири остида ионизация жараёнига тортилади. бунда III валентли темир оксиди II валентли оксидга айланади сўнгра ичаклар деворидан сўрилиш учун энг мақбул шакилга эга бўлади. Ичак шиллик қавати эптелий хужайралари Фе ни сўриб олади.
Гранникни аниқлашича темир ичак шиллик қавати хужайралари билан учрашганда ундаги апоферритин протеин билан бирлашади. Бунда шиллиқ қават хужайралари билан учрашганда ундаги апоферритин протеин билан бирлашади. Бунда шиллиқ қаватда ферритин хосил бўлади. Ферритиннинг миқдори темир қабул қилингандан 7 соат ўтгач максимум даражага этади ва бошланғич даражага 2-5 кундан кейин қайтади. Шиллик қават хужайралаи темир билан физиологик тўйинган холда турса, ферритин хосил бўлиши давом этмайди. Шиллик парда хужайрасидан қанча ўтиши биланоқ шиллиқ парда эпителийларида ферритиннинг миқдори озаяди ва темирнинг янги порсияси сўрилади. Ошкозон-ичак таркти шиллик пардасини темирдан қон плазмасининг В-глобулин оқсил фраксияси бўлган трасферритин билан амалга оширилади. Трансферритин темир билан бошланиб темир трасферритинни хосил қилади ва метални депо аъзоларга олиб ўтади (жигар, талоқ, суяк кўмиги).
Қон плазмасининг темирни ташиш хусусияти темир боғловчи зардобнинг хажми билан аниқланади. Агар деполанувчи аъзоларда темир кўп миқдорда сақланса, темирнинг хажми камаяди ичак шиллиқ пардаси темирдан кам холи бўлади ва сўрилиши секин кечади.
Аксинча депода темирнинг миқдори кам бўлса зардобининг темир боғлаш хажми ортади темирнинг ташилиши тезлашади. Шундан келиб чиқиб унинг сўрилиши хам тезланади. Шундай қилиб темир сўрилиши тезлигини аниқловчи асосий фактор бўлиб унинг беполанувчи жойлари хисобланади.
Инсонларда метобилизм жараёнларида тахминан 4,5 гр темир иштирок этади. Бу темирнинг асосий (70%) қисми эритроцитларнинг гемоглобин хосил бўлиши учун асосий пластик материали бўлиб хисобланади. Ундан ташқари резерв брикмалар ферритин ва гемосидеринлар учун хам озгина фоиз темир (5%) мускул миоглобинига тегишли. Плазманинг В-глобулин фраксияси билан боғлик темир 0,1%ни ва организмда оғир анемия ривожланганда кислород транспортини компенсация қилишда иштирок этадиган гемм энзимига 1% тегишли бўлади. 15% дан юқори темирни хисобга олиши иложи йўқ. Организмнинг функсионал холатига боғлик тарзда хар куни темирга бўлган талаб ўзгариб туради. Физиологик шароитларда ичак девори томонидан бир сўткада 7-2 мг овқат темири сўрилади. Темирга минимал талаб сўткасига 2,5 мгни ташкил этади. Темирни чиқариб ташлаш асосан ошказон-ичак йўли ва буйрак томонидан амалга оширилади. Сийдик ва ахлат билан тахминан тенг микдорда 1,5 мгдан чиқиб кетади. Лекин кислотали тузлар кабул қилинганда буйракдан чиқиб кетиши камайиши кузатилади. Темирнинг озгина миқдори ўт билан чиқарилади.
эритроцитлар кўплаб парчаланишида темирнинг бу юл билан чиқарилиб юборилиши 10 марттага ортади. Темир тери билан чикарилмайди.


Download 1.66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling