Aniq-tabiiy fanlar va jismoniy madaniyat fakulteti tabiiy fanlar kafedrasi

Eksportning tovar va geografik tarkibini takomillashtirish

Tashqi savdo aylanmasi, xususan, eksportning geografik tarkibida MDH mamlakatlarining ulushi 2 0 10-yil yakunlariga ko‘ra, 43,1 foizni tashkil etdi. 2010-yilda m amlaktim iz korxonalari eksportining 29,2 foizi Rossiya Federasiyasi, 9,5 foizi Xitoy, 8,3 foizi Q ozog‘iston hissasiga to‘g ‘ri keldi. U zoq xorij davlatlariga qilingan eksportning jami eksportdagi ulushi 2008 yilda 65,8 foiz, 2009-yilda esa 66,7 foizni tashkil etdi. Bu mamlakatlar bo'yicha m amlakatim iz eksportining difersifikatsiyalashuv darajasi nisbatan chuqurroq bo'lib, 2009-yil ma’lum otlariga ko'ra faqat X itoy (9,7% ), Shveysariya (7,9% ), Afg'oniston (3,3% ), Turkiya (3,2% ), Eron (2,7% ), Germaniya (2,2% ), AQSh (1,7%) ning mamlakatimiz eksportidagi ulushi 1 foizdan yuqoridir. Respublikamiz eksporti va importining tovar va geografik tarkibini takomillashtirish orqali raqobatbardoshlikni oshirish bir qator vazifalarning amalga oshirilishini taqozo etadi.

Xorijiy davlatlarda mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan yoki ishlab chiqarishni y o ‘lga qo'yish mumkin bo'lgan mahsulotlarga talabni o'rganish, bunday tovarlar bozorlariga kirib borish va raqobat qilish strategiyasini ishlab chiqish eksport qilinayotgan tovarlar sonini va mamlakatlar geografiyasini kengaytirishga ijobiy ta’sir ko'rsatadi.
Jahon bozorlarida korxonalarimiz mahsulotlarining raqobatbardoshligini ta’minlashda quyidagi chora-tadbirlam ing amalga oshirilishi m uhim ahamiyat kasb etadi:
— eksport qiluvchi korxonalarga mahsulot tayyorlash va sotish xarajatlarini kamaytirishda ko'maklashish;
— ulami tashqi bozor kon’yunkturasidagi o'zgarishlar, istiqbolli bozorlar, raqobatchilar to'g'risida olib borilgan tadqiqotlar natijalari bilan tanishtirish;
— transport-kommunikasiya tizimlarini rivojlantirish;
— yangi transport yo'laklarini ochish orqali transport xarajatlarini kamaytirish va h.k. Bu borada har bir tarmoq uchun ishlab chiqilishi ko'zda tutilayotgan 2010-2012 yilga mo'ljallangan tayyor mahsulotni yangi tashqi bozorlarga chiqarish bo'yicha maxsus dasturlarda eksport hajmini oshirish, eksport qilinadigan yuklarni tashish tizim ini takomillashtirish, eksportchi korxonalarni marketing, m oliya va tashkiliy-h uquqiy qo'llab-quwatlash masalalari o'z aksini topadi. Xulosa qilib aytish mumkinki, eksport hajmini oshirish, uning tarkibini takomillashtirish, umuman tashqi savdo aylanmasini diversifikatsiya qilish iqtisodiyotimiz tarkibiy tuzilishida sifat o'zgarishlariga erishish, uning raqobatbardoshligini oshirish orqali iqtisodiy yuksalish va aholi turmush farovonligini yanada ko'tarish maqsadlariga xizmat qiladi.