Aniq-tabiiy va jismoniy madaniyat fakulteti

Nikelning kashf etilish tarixi
Taxminlarga ko’ra, nikel miloddan avvalgi 20-yilga to’g’ri keladi. Qadimgi Xitoy manbalarida oq nikel miloddan avvalgi 1500 yilda ishlatilganligi haqida ma’lumotlar mavjud. Ba’zi manbalarda xitoyliklar miloddan avvalgi 3000 yilda nikel rudalarini eritib qurol va shamdonlar yasaganlar. Biroq, tashqi ko’rinishidagi o’xshashlik tufayli kumush bilan aralashtirilgan nikeldan aniq foydalanish sanasini aniqlash deyarli mumkin emas. Nikelni ro’yxatdan o’tkazish 17-asrda amalga oshiriladi. U 1751 yilda shved mineralogi va kimyogari baron Aksel Fredrik Kronstedt tomonidan kashf etilgan. Kronstedt nikelni misdan ajratishga harakat qilayotganda nikelni oldigan. Birinchi nikel tanga 1881 yilda Shveytsariyada ishlab chiqarilgan. Nikel qayta ishlanadigan birinchi metallurgiya korxonasi 1824 yilda Avstriyada tashkil etilgan. 1865 yildan boshlab Yangi Kaledoniya orollaridagi boy nikel konlari topilgan. Ba’zi tarixiy tangalarda nikel tarkibi ham topilgan.
Nikelning kimyoviy xossalari
” Ni ” belgisi bo’lgan nikelning atom raqami 28 , atom massasi 58.69, atom radiusi 135 pm. U 1455 C darajada eriydi. U juda qatiq metalldir. Nikel davriy jadvaldagi oraqil metallari qatoriga kiradi. U yaltiroq, oltinga o’xshash, kumush-oq rangga ega bo’lgan qattiq metalldir. U mis, xrom, alyuminiy, qo’rg’oshin, kobalt, oltin va kumush kabi metallar bilan hosil bo’lgan ko’plab qotishmalarda qo’llaniladi. Uning kristalli tuzilishi yuzga yo’naltirilgan kubikdir. Magnit maydonda minus yo’nalishda ba’zi o’lchamlarni o’zgartiradi.
Nikel atomlari 3d⁸4s² tashqi elektron konfiguratsiyasiga ega . Oksidlanish darajasi Ni (II) nikel uchun eng barqaror hisoblanadi..
Nikel +1, +2, +3 va +4 oksidlanish darajalari bilan birikmalar hosil qiladi. Bundan tashqari, oksidlanish darajasi +4 bo’lgan nikel birikmalari kamdan-kam uchraydi va beqaror. Nikel oksidi Ni₂O₃ kuchli oksidlovchi moddadir.
3Ni + 8HNO₃ → 4H₂O + 2NO + 3Ni(NO)₂
issiq konsentrlangan sulfat kislotada: