Aniq va tabiiy fanlar metodikasi kafedrasi


Qattiq yoqilg’ini gazlashtirish (Berthelot, Schreeder, Bergius jarayonlari)


Download 4.05 Mb.
bet53/137
Sana18.10.2023
Hajmi4.05 Mb.
#1707863
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   137
Bog'liq
1.05.majmua kimyo-2023

Qattiq yoqilg’ini gazlashtirish (Berthelot, Schreeder, Bergius jarayonlari)
Reaksiya yuqori harorat va bosimda olib boriladi. Katalizator – Ni (Berthelot uchun), Mo (Shryoder uchun) yoki katalizatorsiz (Bergius uchun):
2H2 + C → CH4
Vyurs reaktsiyasi
2R-Br+ 2Na → R-R+2NaBr
Reaksiya THFda -80 °C haroratda sodir bo’ladi. R va Rning o’zaro ta’siri natijasida mahsulotlar aralashmasini hosil qilishi mumkin (R-R, R-R, R-R).
Fisher-Tropsh sintezi
nCO + (2n+1)H2 → CnH2n+2+nH₂O
Dumas reaktsiyasi
Karbon kislotalarning tuzlarini (odatda NaOH yoki KOH) gidroksidi bilan dekarboksillanish orqali alkanlarni olish mumkin:
CH3COONa+ NaOH → Na2CO3 + CH4
Alyuminiy karbidning gidrolizi
Al4C3+12H2O → 3CH4 ↑ +4AI(OH)3
Nazorat uchun savol va topshiriqlar



  1. Alkanlar qanday nomlanadi?

  2. Qanday nomlanish turlari mavjud?

  3. Alkanlar qanday olinadi?

25-mavzu: AMIDLAR VA ANGIDRIDLAR. (2 soat ma’ruza, 2 soat labaratoriya mashg’ulot)


Reja:

  1. Angidridlar qanday moddalar

  2. Angidrid va Amidlarning o’ziga xos hususiyatlari

  3. Amidlarning kimyoviy xossalari



Angidridlari. Sirka angidrid sintez qilish usullari. Monokarbon kislota angidridlaridan eng ko’p uchraydigani va qo’llaniladigani sirka angidrid hisoblanadi. Sirka angidrid sirka kislota va ketendan CH2=C=O sintez qilinadi (keten o’z navbatida sirka kislotaning yuqori xaroratda degidratatsiyasi mahsulotidir).


Keten – reaktsion qobiliyati o’ta yuqori bo’lgan o’ziga xos xususiyatli birikma: metilen olish uchun manba hisoblanadi. Laboratoriyada atsetonni pirolizi orqali olinadi va tezda sintezlarda qo’llanilishi talab etiladi.

Kislota angidridlari xlorangidridlar uchun xos bo’lgan barcha kimyoviy o’zgarishlarga uchraydi; ularda bu reaktsiyalar sekin boradi. Agar xlorangidridlar bilan reaktsiyalarda vodorod xlorid ajralsa, kislota angidridlari bilan reaktsiyalarda karbon kislota molekulalariga parchalanadi.






Atsil guruhi saqlovchi birikmalar olishda ko’pincha sirka angidriddan foydalaniladi: u arzon, mavjud, kam uchuvchan va u bilan atsetil xloridga nisbatan ishlash oson. Bundan tashqari sirka kislotasi bilan reaktsiyalarda agressiv bo’lgan vodorod xlorid ajralmaydi. Undan sanoat miqyosida eterifikatsiya reaktsiyasi yordamida polioksibirikmalar – uglevodlar, jumladan sellyuloza olish uchun foydalaniladi.

Download 4.05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling