Ankara üNİversitesi fen biLİmleri enstiTÜSÜ

Atmosferik 
havalanma

---

 
29
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şekil 4.3 Bir akarsuda organik kirlenme noktasından itibaren azotlu bileşiklerde  
  
görülen 
değişim (Haktanır ve Arcak 1998) 
 
 
Nitrat, azotun son oksidasyon ürünü olduğundan dolayı organik maddelerin sularda 
ayrışmaya maruz kaldığını göstermesi bakımından özellikle önemlidir. Suni gübrelerin 
tarımda yaygın olarak kullanılması, drenaj yoluyla yüzeysel sularda nitrat derişiminin 
artmasına ve biyolojik hayatın aşırı derecede gelişmesine yol açmaktadır (yosun vs. gibi 
su yosunları bütün su yüzeyini kaplar). Bu olaya ‘ötröfikasyon’ denir. En önemli nitrat 
kaynaklarından biri de atmosferik azotun şimşek olaylarında havadaki oksijenle 
birleşerek azot oksit haline dönüşmesi sonucu oluşur. Oluşan azot oksitler nitrik aside 
dönüşerek yağmur suları ile toprağa, oradan da yüzey sulara ve sığ sulara karışır. Bu 
sebepten yüzey suları ve sığ sularda nitrata daha çok rastlanır. Bitkiler, su içinde 
bulunan nitrat ve amonyumu alarak protein haline dönüştürür. 
 
 
Deri
şim 
Zaman (Mesafe) 
Kirletici kaynak 
Organik-N 
NH
4
+
-N 
NO
3
-
-N 
NO
2
-
-N 

---

 
30
Nitrit ve amonyum maddelerinin suda bulunması, suların genellikle fekal artıklarla 
kirlendiğini gösterir. Bu bileşiklerin kendileri doğrudan zararlı olmasa da kirlenme 
indikatörü görevi yaptığı için önemlidir. 
 
 
c) Fosfor