Antik davrda Hindiston; Qadimgi Hindiston madaniyati; Xulosa; Foydalanilgan adabiyotlar

ILK O'RTA ASRLAR DAVRI
Ilk oʻrta asr Hindistoni miloddan avvalgi 6-asrda Gupta imperiyasi tugaganidan keyin boshlangan.Bu davr shuningdek, Gupta imperiyasi tugaganidan keyin boshlangan hinduizmning "kech klassik davri" va milodiy 7-asrda Harsha imperiyasining qulashini o'z ichiga oladi;Imperial Kannaujning boshlanishi, uch tomonlama kurashga olib keladi;va 13-asrda Shimoliy Hindistonda Dehli sultonligining kuchayishi va Janubiy Hindistonda 1279 yilda Rajendra Chola III ning oʻlimi bilan keyingi Cholasning tugashi bilan yakunlandi;ammo Klassik davrning ba'zi jihatlari 17-asr atrofida janubda Vijayanagara imperiyasining qulashigacha davom etdi.V asrdan XIII asrgacha Śrauta qurbonliklari pasayib ketdi va qirollik sudlarida buddizm , jaynizm yoki ko'proq shaivizm, vaishnavizm va shaktizmning boshlang'ich an'analari kengaydi.Bu davr hinduizm, buddizm va jaynizmda davom etgan klassik taraqqiyotning timsoli hisoblangan Hindistonning eng yaxshi san'ati va asosiy ma'naviy va falsafiy tizimlarning rivojlanishini yaratdi.
Pushyabxuti sulolasi, Vardhana sulolasi deb ham ataladigan sulola 6-7-asrlarda Shimoliy Hindistonda hukmronlik qilgan.Sulola oʻzining soʻnggi hukmdori Xarsha Vardxana (taxminan 590–647 yillar) davrida oʻzining yuksak choʻqqisiga chiqdi va Harsha imperiyasi shimoliy va shimoli-gʻarbiy Hindistonning katta qismini qamrab oldi, sharqda Kamarupa va janubda Narmada daryosigacha choʻzilgan.Sulola dastlab Sthanveshvaradan (zamonaviy Kurukshetra, Haryana okrugida) hukmronlik qilgan, ammo Xarsha oxir-oqibat Kanyakubjani (zamonaviy Kannauj, Uttar-Pradesh) poytaxtiga aylantirgan va u erdan milodiy 647 yilgacha hukmronlik qilgan.
Mevarlik Guhila nomi bilan tanilgan Medapata Guhilalari Hindistonning hozirgi Rajasthan shtatidagi Medapata (zamonaviy Mevar) mintaqasini boshqargan Rajputlar sulolasi edi.Guhila qirollari dastlab 8-asr oxiri—9-asrlarda Gurjara-Pratixara feodatorlari sifatida hukmronlik qilgan, keyinchalik 10-asr boshlarida mustaqil boʻlib, Rashtrakutalar bilan ittifoq tuzgan.
Ularning poytaxtlari Nagahrada (Nagda) va Agata (Ahar) edi.Shu sababli, ular Guhilasning Nagda-Ahar filiali sifatida ham tanilgan.Guhilalar 10-asrda Raval Bharttripatta II va Raval Allata davrida Gurjara-Pratiharasning tanazzulidan keyin suverenitetni o'z zimmalariga oldilar.10—13-asrlarda ular bir qancha qoʻshnilari, jumladan Paramaralar, Chahamanalar, Dehli sultonligi, Chaulukyalar va Vagelalar bilan harbiy toʻqnashuvlarda qatnashgan.11-asr oxirida Paramara qiroli Bxoja Guhila taxtiga aralashib, ehtimol hukmdorni taxtdan ag'darib tashlagan va filialning boshqa hukmdorini qo'ygan.
12-asr oʻrtalarida sulola ikki tarmoqqa boʻlingan.Katta boʻlim (uning hukmdorlari keyingi oʻrta asr adabiyotida Raval deb ataladi) Chitrakutadan (zamonaviy Chittorgarx) hukmronlik qilgan va 1303 yilda Chittorgarx qamalida Ratnasimxaning Dehli sultonligiga qarshi magʻlubiyati bilan yakunlangan.Kichik filial Sisodiya qishlog'idan Rana unvoni bilan ko'tarilib, Sisodiya Rajputlar sulolasini tashkil etdi.
Gurjara-Pratixaralar Hind daryosidan sharq tomon harakatlanayotgan arab qoʻshinlarini ushlab turishda muhim rol oʻynagan.Nagabxata I Hindistondagi xalifalik yurishlarida Junayd va Tamin boshchiligidagi arab qo‘shinlarini mag‘lub etdi.Nagabxata II davrida Gurjara-Pratixaralar Hindiston shimolidagi eng kuchli sulolaga aylandi.Uning o'rniga uning o'g'li Ramabhadra o'tirdi, u o'g'li Mihira Bxojadan keyin qisqa vaqt hukmronlik qildi.Bxoja va uning vorisi Mahendrapala I davrida Pratihara imperiyasi farovonlik va qudrat cho'qqisiga chiqdi.Mahendrapala davriga kelib, uning hududi g'arbda Sind chegarasidan sharqda Bixargacha va shimolda Himoloydan janubda Narmadadan o'tgan hududlargacha bo'lgan Gupta imperiyasi bilan raqobatlashdi.Kengayish Hindiston yarimorolini nazorat qilish uchun Rashtrakuta va Pala imperiyalari bilan uch tomonlama kuch kurashini keltirib chiqardi.Bu davrda imperator Pratihara Aryavartalik Maxarajadxiraja (Hindiston qirollarining buyuk qiroli) unvonini oldi.10-asrga kelib, imperiyaning bir qancha feodatorlari Gurjara-Pratixaralarning vaqtinchalik zaifligidan foydalanib, oʻz mustaqilligini eʼlon qildilar, xususan, Malvadagi Paramaralar, Bundelkanddagi Chandelalar, Mahakoshal kalachurlari, Haryanadagi Tomaralar va Chauxanlar. Rajputana shahri.
Pala imperiyasiga Gopala I asos solgan. Uni Hindiston yarimorolining sharqiy mintaqasida Bengaliyadan kelgan buddistlar sulolasi boshqargan.Shashankaning Gauda qirolligi qulaganidan keyin Palas Bengaliyani birlashtirdi.Palalar buddizmning Mahayana va tantrik maktablarining izdoshlari bo'lgan, ular shaivizm va vaishnavizmga ham homiylik qilganlar."Himoyachi" ma'nosini anglatuvchi Pala morfemasi barcha Pala monarxlari ismlarining oxiri sifatida ishlatilgan.Imperiya Dxarmapala va Devapala davrida o'zining eng yuqori cho'qqisiga chiqdi.Dxarmapala Kanaujni zabt etgan va shimoli-g'arbiy Hindistonning eng chekka chegaralarigacha o'z ta'sirini kengaytirgan deb ishoniladi.Pala imperiyasini ko'p jihatdan Bengalning oltin davri deb hisoblash mumkin.Dxarmapala Vikramashilaga asos soldi va tarixdagi birinchi buyuk universitetlardan biri hisoblangan Nalandani qayta tikladi.Nalanda Pala imperiyasining homiyligi ostida o'zining yuksak cho'qqisiga chiqdi.Palaslar ham ko'plab viharalar qurdilar.Ular Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlari va Tibet bilan yaqin madaniy va savdo aloqalarini saqlab turishgan.Dengiz savdosi Pala imperiyasining gullab-yashnashiga katta hissa qo'shdi.Arab savdogari Sulaymon o‘z xotiralarida Pala qo‘shinining ulkanligini qayd etadi.
Taxminan 753 yilda Dantidurga tomonidan asos solingan Rashtrakuta imperiyasi deyarli ikki asr davomida o'z poytaxti Manyaxetada hukmronlik qildi.O'zining eng yuqori cho'qqisida Rashtrakutalar shimolda Gang daryosi va Yamuna daryosi doabdan janubdagi Komorin burnigacha hukmronlik qilgan, bu siyosiy kengayish, me'morchilik yutuqlari va mashhur adabiy hissalarning samarali davri.Bu sulolaning dastlabki hukmdorlari hindular edi, ammo keyingi hukmdorlarga jaynizm kuchli taʼsir koʻrsatgan.Govinda III va Amoghavarsha sulola tomonidan ishlab chiqarilgan qobiliyatli boshqaruvchilarning eng mashhurlari edi.64 yil hukmronlik qilgan Amoghavarsha ham muallif bo'lgan va poetikaga oid eng qadimgi kannada asari Kavirajamarga yozgan.Arxitektura Dravid uslubida muhim bosqichga erishdi, uning eng yaxshi namunasi Elloradagi Kailasanath ibodatxonasida ko'rinadi.Boshqa muhim hissalar - Kashivishvanatha ibodatxonasi va Karnatakadagi Pattadakaldagi Jain Narayana ibodatxonasi.Arab sayohatchisi Sulaymon Rashtrakuta imperiyasini dunyodagi to'rtta buyuk imperiyalardan biri sifatida tasvirlagan.Rashtrakuta davri Hindistonning janubiy matematikasining oltin davrining boshlanishi edi.Buyuk janubiy hind matematigi Mahavira Rashtrakuta imperiyasida yashagan va uning matni o'zidan keyin yashagan o'rta asr janubiy hind matematiklariga katta ta'sir ko'rsatdi.Rashtrakuta hukmdorlari, shuningdek, sanskritdan tortib to Apabhraṃśasgacha bo'lgan turli tillarda yozgan hunarmandlarga ham homiylik qilishgan.