Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

suburbanizasiya-deb ataladi (suburbanizasiya lotinchadan subur-shahar atrofi). 
Shahar markazidagi ekologik vaziyat, o‘ziga xos murakkab turmush tarzi, narx-
navoning balandligi, jinoyatchilikning o‘sishi, soliqning yuqoriligi kabi noxush 
holatlardan charchagan, zerikkan odamlarning shahardan tashqariga ko‘chib o‘tishi 
va shahar markaziga ishga kelib-ketishi suburbanizasiya jarayoning rivojlanishida 
yetakchi omillar hisoblanadi. Eng avvalo bunda aholining moddiy jihatdan o‘ziga 
to‘q qatlami shahar atrofiga kelib joylasha boshlaydi. Keyinchalik o‘rta qatlam va 
o‘z navbatida aholi bilan baravariga ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohalari 
ham kelib o‘rnashadi, rivojlanadi. 
Vaqt o‘tishi bilan shahar va shaharchalar, o‘zaro hududiy tutashib, qo‘shilib 
ketadi va uni ayrim joylarda urbanizasiyalashgan hududlar deyishadi (London, Rur 
havzasi konurbasiyasi va x.k.). Urbanizasiyalashgan hududlar 3-5 ta 
aglomeratsiyaning birlashishidan tarkib topadi.
3-jadval 
Dunyoning yirik megalopolislari 

---

133 
Megalopolis 
(mamlakat) 
yirik 
aglomeratsiya 
aglomeratsi
yalar soni 
aholi soni 
uzunligi 
Shimoliy-sharqiy, Atlantik 
Nyu-York 
40 
45 mln 
kishi 
800 km 
Ichki, Ko‘l bo‘yi (AQSh, Kanada) 
Chikago 
35 
35 mln 
kishi 
900 km 
Janubiy-G‘arbiy, Tinchokean 
(AQSh, Meksika) 
Los-Anjeles 
15 
20 mln 
kishi 
800 km 
Tokaydo (Yaponiya) 
Tokio 
20 
55 mln 
kishi 
700 km 
Angliya (Buyuk Britaniya) 
London 
30 
30 mln 
kishi 
400 km 
Reyn(Germaniya, Niderlandiya, 
Belgiya, Fransiya) 
Reyn-Rur 
30 
30 mln 
kishi 
500 km 
Manba: Persik.E. N. Goroda mira.-M.: Mejdunarodnie otnosheniya; 1999. 
Shahar aglomeratsiyalarining o‘zaro qo‘shilib ketishidan hosil bo‘lgan 
shahar aholi punktlapi urbanizasiyalashgan zonalar yoki megalopolislar (ushbu 
tushunchani ilk bora frantsuz urbanisti Jan Gotman 1950-yillarda AQShning 
shimoli-sharqiga nisbatan ishlatgan), deb yuritiladi. Hozirda dunyo bo‘yicha, 
Shimoli-sharqiy Atlantika (AQSh) 40 ta aglomeratsiyani, Ichki, Ko‘l atrofi (AQSh, 
Kanada) 35 ta, Janubiy-G‘arbiy, Tinchokean (AQSh, Meksika) 15 ta, Tokaydo 
(Yaponiya) 20 ta, Angliya (Buyuk-Britaniya) 30 ta, Reyn (Germaniya, 
Niderlandiya, Belgiya, Fransiya) 30 ta aglomeratsiyalarni o‘ziga qamrab olgan 
yirik 
megalopolislardir. 
Kuchsiz 
urbanizasiyalashgan 
hududlarda 
ham 
megalopolislar tashkil topmoqda. Masalan, Braziliyada San-Paulu-Rio-de-Janeyro-
Belu-Orizonti megalopolisi. Rossiyada Moskva va Nijniy Novgorod o‘rtasidagi 
megalopolislar shular jumlasidandir.
G‘arbiy Yevropadagi megalopolislar o‘lchamiga ko‘ra kichik bo‘lib, 
bulardan London, Birmingem, Liverpul va Manchester aglomeratsiyalaridan hosil 
bo‘lgan Angliya megalopolisida 35 mln kishi joylashgan. 
Dunyo olimlarining prognoziga ko‘ra alohida alohida megalopolislar o‘zaro 
birlashib yagona Oykumenopolislarni tashkil etadi. Oykumenopolis nazariyasini 
grek urbanisti K.Doksiadis tomonidan ilgari surilgan. Oykumenopolislarda yer 
sharining eng ko‘p aholisi yashaydi.