Aososiy qism: Ertimalar haqida umumiy tushuncha

1 M eritma tayyorlash:

a— o'lchov kolbasi; — eritma.

Zaryadlar o‘lchamining ular orasidagi masofaga ko‘paytmasi dipol momenti deyiladi. Va u m bilan ifodalaniladi

• 
  Zaryadlar o‘lchamining ular orasidagi masofaga ko‘paytmasi dipol momenti deyiladi. Va u m bilan ifodalaniladi
  
• 
  Dipol momenti Si sistemada km bilan ifodalaniladi (elektron zaryadi 1,6 Kl (kulonga) molekulaning chiziqli o‘lchami esa 10-19 m ga teng).Ba’zi moddalar molekulalarining dipol momenti qiymatlari quyidagi jadvalda keltirilgan;
  

1. Izotermik jarayon.

• 
  1. Izotermik jarayon.
  
• 
  Gaz izotermik kengayganda yoki siqilganda uning temperaturasi (T = const) o’zgarmagani uchun gazni ichki energiyasi ham o’zgarmaydi va termodinamikaning 1-qonuni quyidagi ko’rinishni oladi:
  
• 
  dQ=dA. (3)
  
• 
  Demak, izotermik jarayonda gazga berilgan issiqlik miqdori to’liьicha meхanik ish bajarishga sarflanadi. Biz yuqorida gazni izotermik kengayishda bajargan ishi:
  
• 
  A = (4)
  
• 
  ko’rinishda bo’lishini ko’rib o’tgan edik. Izotermik jarayonda bajarilgan ishni bosimning o’zgarishi orqali ham ifodalash mumkin. Buning uchun T = const bo’lganda:
  

I.1. Suyultirilgan eritmalar

• 
  I.1. Suyultirilgan eritmalar
  
• 
  Yuqorida aytib o‘tilgandek, eritmada erigan modda molekulalari bilan erituvchi molekulalari orasida fizik va kimyoviy o‘zaro ta’sir- lashuv bo‘lgani uchun eritmaning xossalari erigan modda va toza erituvchining xossalaridan farq qiladi.Eritma konsentratsiyasi yuqori bo‘lsa, erigan modda molekulalarining bir-biri bilan o‘zaro ta’siri ham kuchli boMib, bu ham eritmaning xossalarini anchagina o‘zgartirib yuboradi va ularni o‘rganish qiyinlashadi. Shu sababli eritmalarning ko‘p xossalari suyultirilgan eritmalar uchun keltirib chiqarilgan.Suyultirilgan eritmalarda erigan modda zarrachalari orasida o ‘zaro ta’sir shu qadar kuchsizki, u eritmaning xossalariga deyarli ta’sir etmaydi. Suyultirilgan eritmalarning xossalari erigan moddalarning zarrachalari tarkibiga va ularning o‘lchamiga bog‘liq bo’lmaydi, shu jihatdan suyultirilgan eritmalar gazlarga o ‘xshaydi. Bunday eritmalarning xossalari hajm birligidagi zarrachalar soniga ya’ni, konsentratsiyasiga bog‘liq bo‘ladi, xolos.Endi eritmalar uchun xos b oigan osmos hodisasi bilan ta- nishamiz. Biror moddaning bitta erituvchida ildú xil konsentartsi- yali eritmasidan olib ularni o ‘zaro yarim o‘tkazgich parda (to‘siq) bilan ajratamiz. Bunda parda erituvchi molekulalarni o ‘tkazib, erigan modda molekulalarini tutib qoladi deb faraz qilamiz. Ko'p hayvon va o‘simlik to'qimalari ana shunday parda vazifasini o ‘tay oladi.
  

• 
  Tajribalarning ko‘rsatishicha, juda suyultirilgan eritmalarda osmotik bosim p erigan moddaning konsentratsiyasiga (sistema) va absolut harorat (7) ga to‘g‘ri mutanosib bo‘ladi: