Қарақалпақстан республикасы жазыўшылары

58
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Дәўқараев
Нәжим
1905-1953
Нәжим Дәўкараев—жазыўшы ҳәм драматург, қарақалпак 
әдебияттаныў илиминин тийкарын салыўшы.
Н. Дәўқараев 1905-жылы Қонырат районынын “Соркөл” 
елатында (ҳәзирги Мойнақ районы, Мойнақ хожалығы) ту- 
ўылған. Ол усы жерде дәслеп ески мектепте, медреседе, соны- 
нан жана ашылған баслаўыш мектепте оқып билим алады, 
1924-1925-жыллары Оренбург қаласында педагогикалық ин- 
ституттын таярлық курсында оқыйды. 1925-жылы Қаракал- 
пакстанға қайтыгг келип, дәслеп Қонырат округлик атқарыў 
комитетинде инструкгор, сонынан Төргкүл қаласында област- 
лык судта практикант болып хызмет етеди. 1926-1930-жылла- 
ры Алма-Ата қаласындағы халықағартыў институтынын аг- 
робиологиялықбөлиминде оқыйды. 1928-1932-жыллары Орен- 
бург пединститутынын қазақтилиҳәм әдебияты факульте- 
тинде де оқып, бирден еки институтты питкерип шығады.
Н. Дәўқараев 1930-1934-жыллары Алма-Ата, Қостанай кала- 
ларындағы педагогикалық техникумларында, 1929-1932-жыл- 
лары Урал педагогикалық институтында қазақ тили ҳәм 
әдебияты пәни бойынша оқытыўшы болып ислейди. 1934- 
жылы Н. Дәўкараевты Қарақалпақстан ҳүкимети басшылары 
шақырып алады ҳәм Қарақалпақстан муғаллимлер институ- 
тыныц қарақалпақтили ҳәм әдебияты кафедрасынын бас- 
лығы болып ислейди. Ол Қарақалпақстан Республикасы 
халық Билимлендириў Комиссариатында инспектор-методист 
лаўазымын қоса атқарады.
1939-
жылы
Кдрақалпақстан жазыўшыларынын II съездинде 
Қарақалпақстан жазыўшылар аўқамы басқармасынын жу- 
ўаплы хаткери болыи сайланады. 1942-1944-жыллары Қара- 
калпақстан Халық Комиссарлар Кенеси қасындағы көркем
59
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

өнер ислери бойынша баскарманын баслығы, К.С. Станис- 
лавский атындағы музыкалык драма театрынын директо- 
ры, 1944-жылы Қаракалпакстан Республикасы Министрлер 
Кенесинин касынан ашылған Тил хәм әдебият институ- 
тынын директоры (бул институт 1947-жылы Өзбекстан Илим- 
лер Академиясы экономика ҳәм мәденият институты бо- 
лып өзгерген) ҳәм өмиринин ақырына шекем педагогика- 
лык институтта карақалпак әдебияты кафедрасынын бас- 
лығы болып ислейди.
Н.Дәўкараевтын студентликдәўиринде жазған “ Көп күн- 
лердин бири” гүррини 1929-жылы Адма -Ата каласындағы 
“Жана мектеп” журналында (№11,12) басылады. Жазыўшы- 
нын “Партизанлар” (1936), “Интернатта” (1934) “Тойға 
барғанды”, “Бағман”, “Бийбихан”, “Өлимди писент етпеўши- 
лер” хәм тағы басқа гүрринлери тек жазыўшынын емес, ал 
каракалпак прозасынындадәслепкп дөретпелери сыпатында 
белгили. Ол 1942- жылы “Алпамыс” драмасын жазды хәм 
пьеса театрда сахналастырылды. Аўдарма тараўында А. С. 
Пушкиннин “ Капитан 
кызы” повестин, “ Ғарғанын 
•гулдәстеси”, Н.Некрасовтын “Темир жол”, Л.Н. Толстойдыц 
“Кавказ тут-қыны”, А.П. Чеховтын “Каштанка", “Ванька”, 
М. Горькийдин “Саяхатшы курбака”, К.М. Симоновтын “Рус 
адамлары” шығармаларын қарақалпак тилине аўдарған.
Н. Дәўкараев 1946-жылы “XVIII-XIX әсирдеги карақал- 
пақ әдебияты” деген темада филология илимлеринин кан- 
дидаты хәм 1951-жылы “Қарақалпак әдебияты тарийхынын 
очерклери” темасында докторлықдиссертацияларын табыс- 
лы жакдады.
Жазыўшы ҳәм үлкен алым орденлер хәм медальлар 
менен сыйлыкланған, “Өзбекстан Республикасына мийнети 
сицген муғаллим” хүрметли атағына ийе еди, Өзбекстан 
ҳәм Кдракалпақстан Республикасы Жоқарғы Кенеслерине 
депутатболып сайланған. Ҳәзир Өзбекстан Илимлер Акаде- 
миясы Қаракдлпақстан бөлиминин Тил ҳәм әдебият инсти- 
туты үлкен алым Н. Дәўкараевтын атына койылған.
Н. Дәўқараев 1934-жылдан Жазыўшылар аўкамынын 
ағзасы.