Arab xalifaligi

Arab xalifaligi davrida soliqlar

Zakot

islomning besh ustunidan biri . Faqat musulmonlar uchun qo'llaniladigan, odatda musulmon kambag'al va muhtojlarga xayr-ehson qilinadigan jamg'armalar uchun 2,5% soliq sifatida tavsiflanadi. Bu islom davlati tomonidan olinadigan soliq edi.

Juzya

tarixan islom davlatlari tomonidan islom qonunlariga ko'ra musulmon mamlakatlarida doimiy yashovchimusulmon bo'lmagan ba'zi fuqarolardan - zimmiylardan olinadigan jon boshiga yillik soliq , soliqqa kambag'allar, ayollar, bolalar va qariyalar kirmaydi.

Xiroj

dastlab faqat musulmon bo'lmaganlar uchun olinadigan, lekin ko'p o'tmay musulmonlar uchun ham majburiy bo'lgan er solig'i.

Ushr

 sug'oriladigan yerlar hosilidan 10% va yomg'irli yerlardan 10% va quduq suviga bog'liq yerlardan 5% soliq. Bu atama musulmonlarni oʻz mahsulotlariga soliq solgan davlatlardan olib kiriladigan tovarlarga 10% soliq uchun ham qoʻllanilgan.

Oqibatlari

Arab xalifaligi O‘rta Osiyoni bosib olgandan keyin nimalar o’zgardi?

“Qutayba ibn Muslim Xorazm xattotlarini qatl ettirdi va din peshvolarini qirib tashlab, ularning kitob va qo’lyozmalarini yoqib yuborgandan keyin, deb yozgan edi Beruniy, xorazmliklar savodsiz bo‘lib qoldilar, ularning faqat yodda saqlab qolgan xotiralarigina qoldi, ammo vaqt o‘tishi bilan bu unutilib, faqat o‘zlari uchun mos bo’lgan xotiralargina saqlanib qoldi”.

• “Qutayba ibn Muslim Xorazm xattotlarini qatl ettirdi va din peshvolarini qirib tashlab, ularning kitob va qo’lyozmalarini yoqib yuborgandan keyin, deb yozgan edi Beruniy, xorazmliklar savodsiz bo‘lib qoldilar, ularning faqat yodda saqlab qolgan xotiralarigina qoldi, ammo vaqt o‘tishi bilan bu unutilib, faqat o‘zlari uchun mos bo’lgan xotiralargina saqlanib qoldi”.
• So‘g‘d tilidagi dunyoviy adabiyotlar yo‘q qilib tashlandi. Islom dinini qabul qilgan, musulmon bo’lgan mahalliy aholi vakillari dastlabki yillarda xiroj va juzya soliqlaridan ozod etilib, ularga anchagina imtiyozlar berildi. Namoz o‘qish uchun masjidlarga borgan shaxslarga 2 dirhamdan pul ham berilar edi. Juzya soligini o‘z vaqtida to’lamagan kishilar tutib olinib, bo‘yinlariga “qarzdor” deb taxtachalar osib qo‘yilgan.