Arablarning O’rta Osiyoga bosqini

Mamlakatdagi hokimiyatni 750 yil boshqa bir qadimgi urug’ – Abbosiylar vakillari egallab olishgan. Bu urug’ning shajarasi Muhammad payg’ambarning amakisi – Abbosga borib taqalgan. Taxt uchun kurashda halifalikning hukmron doiralarini Eronning yirik yer egalari qo’llab-quvvatlagan. Abbosiylar sulolasidan bo’lgan halifalar hokimiyat tepasiga kelgach mamlakat ichidagi barcha halq harakatlarini beshafqat bostirishgan, aslzoda Eron feodallari esa vazirlar, ya’ni arab halifasidan keyingi eng katta mansabni olib mamlakatdagi barcha hokimiyatni o’z qo’llariga olishgan. Halifalik poytaxti Dajla daryosi bo’yidagi kichik qishloqqa ko’chirilgan. Vaqt o’tishi bilan bu yerda shahar barpo etilib, u Bag’dod nomini olgan, arablar davlati esa Bag’dod halifaligi deb atala boshlangan.

Davlatni idora qilishni boshlagan Abbosiylar deyarli bosqinchilik urushlari olib bormaganlar. Ularning asosiy diqqat-e’tibori halifalikka ilgari qo’shib olingan hududlarni saqlab qolishga qaratilgan. Halifalar huddi ilgarigidek mutloq hokimiyatga ega edi. Ular nafaqat mamlakat hukmdori, balki diniy rahbar ham edilar. Halifa hokimiyati merosiy bo’lgan. Ulkan davlatni yahshiroq idora etish maqsadida uning hududi viloyatlarga bo’lingan, ularga halifa amirlarni noib etib tayinlagan. O’z viloyatida amirlar qo’shin va amaldorlar apparatini boshqarishgan. Har bir amirning ikki o’rinbosari bor edi. Ulardan biri soliqlarni yig’ishga Javobgar bo’lsa, boshqasi – qozi – bosh sudya va halifa diniy hokimiyatining vakili edi.

Davlatni idora qilishni boshlagan Abbosiylar deyarli bosqinchilik urushlari olib bormaganlar. Ularning asosiy diqqat-e’tibori halifalikka ilgari qo’shib olingan hududlarni saqlab qolishga qaratilgan. Halifalar huddi ilgarigidek mutloq hokimiyatga ega edi. Ular nafaqat mamlakat hukmdori, balki diniy rahbar ham edilar. Halifa hokimiyati merosiy bo’lgan. Ulkan davlatni yahshiroq idora etish maqsadida uning hududi viloyatlarga bo’lingan, ularga halifa amirlarni noib etib tayinlagan. O’z viloyatida amirlar qo’shin va amaldorlar apparatini boshqarishgan. Har bir amirning ikki o’rinbosari bor edi. Ulardan biri soliqlarni yig’ishga Javobgar bo’lsa, boshqasi – qozi – bosh sudya va halifa diniy hokimiyatining vakili edi.