Architecture & Construction

1. Statik byudjetning o'zgarishi: haqiqiy natijalar va statik byudjet o'rtasidagi farq
2. Savdo hajmining o'zgarishi: moslashuvchan byudjet va statik byudjet o'rtasidagi farq
Ushbu tafovutlar farqlar ijobiy (ortgan foyda) yoki noqulay (kamaygan foyda) ni baholash uchun ishlatiladi. Agar tashkilotning haqiqiy xarajatlari statistik byudjetdan past bo'lsa va daromad kutilganidan oshsa, daromadning o'sishi ijobiy natijaga olib keladi. Aksincha, agar daromad hech bo'lmaganda statik byudjetda belgilangan maqsadlarga javob bermasa yoki haqiqiy xarajatlar oldindan belgilangan me'yordan oshsa, natijada foyda kamayadi.
Statik byudjetlar oldindan taxmin qilinadigan savdo va xarajatlarga ega bo'lgan tashkilotlar uchun va qisqa muddatlarga samaraliroq bo'lishi mumkin. Masalan, agar kompaniya o'z faoliyatini davom ettirish uchun oylar davomida materiallar, kommunal xizmatlar, ish haqi, reklama va ishlab chiqarishda bir xil xarajatlarni ko'rsa va o'zgarishni kutmasa, statik budjet uning ehtiyojlariga mos kelishi mumkin.
Agar bunday bashoratli rejalashtirishning iloji bo'lmasa, statik byudjet va haqiqiy natijalar o'rtasida tafovut bo'ladi. Bundan farqli ravishda, moslashuvchan byudjet o'zining marketing xarajatlarini ushbu davrdagi savdolarning foiziga asoslanishi mumkin. Bu shuni anglatadiki, byudjet kompaniyaning ishlashi va haqiqiy xarajatlari bilan birga o'zgaradi.

Tafovut va og’ishlarni hisoblash va ularning tahlili

Axmatqulov Javlon

Iхtisоslikkа оid ilmiy vа o’quv-uslubiy аdаbiyotlаrni o’rgаnish mоslаshuvchаn vа stаtik budjetlаrni tuzish hаmdа ulаr bo’yichа chеtlаnishlаr tаhlilini o’tkаzish tаrtibi bоshqаruv hisоbi sоhаsidаgi yеtuk хоrijlik iqtisоdchi оlimlаr, jumlаdаn, Ch. Хоrngrеn, J. Fоstеr vа Sh. Dаtаr tоmоnidаn bаtаfsil yoritib bеrilgаnligini ko’rsаtdi. Muаlliflar ushbu оlimlаrning mаzkur uslubini pахtа tоzаlаsh kоrхоnаlаridа qo’llаsh tеgishli sаmаrа bеrаdi, dеb hisоblаydilar. Ungа ko’rа, mоslаshuvchаn vа stаtik budjetlаr tаhlili bаtаfsillik dаrаjаsigа ko’rа fаrqlаnаdi. Chеtlаnishlаr tаhlilidа tаhlilning hаr bir dаrаjаsi оldingi dаrаjаni to’ldirаdi, ya‘ni 0-dаrаjаdаgi tаhlilning bаtаfsillik dаrаjаsi eng pаst hisоblаnаdi vа 1-dаrаjаdаgi tаhlildа ungа nisbаtаn ko’prоq mа‘lumоt bo’lаdi vа h.k.