Arifmetik mantiqiy qurilma uning vazifalari va tashkil etuvchilari

Mavzu:arifmetik mantiqiy qurilma uning vazifalari va tashkil etuvchilari
Raqamli mikrosxemalar fan va texnikaning ixtiyoriy masalasini yecha oladilar. Buning uchun raqamli mikrosxema asosidagi qurilmada , yechiladigan masalaning dastlab berilganlari haqidagi ma’lumotlar , yechish algoritmi va hisoblash natijalari faqat ikkita qiymat : 0 va 1 signallari ko’rinishida ifodalanadi. Ikkilik raqamlar ketma –ketligi yordamida raqamli qurilmalarda ixtiyoriy ma’lumotlarni kodlash , saqlash va qayta ishlash mumkin . shunday qilib , raqamli tizimlarda o’zgaruvchan va o’zgarmas kattaliklar raqamlar ko’rinishida ifodalanadi. Shuning uchun ularda masalalar sonli usullari qo’llaniladi.


Arifmetik va mantiqiy amallar bajariladigan qurilma arifmetik-mantiqiy qurilma deb ataladi.

AMQ kirishi va chiqishlari
K155IP3 IS misolida to’rt razryadli AMQ NING funksional imkoniyatlari bilan tanishib chiqamiz. Uning shartlari belgilanishi rasmda keltirilgan . Mazkur sxema yoki mantiqiy , arifmetik amallarni bajaruvchi ikkita rejimda ishlashi mumkin . qurilma ikkita 4-razryadli operandlardan foydalanib 16 ta arifmetik amallarni bajarishi mumkin . bajariladigan amal turi M kirishga beriladigan boshqaruv signali darajasi bilan belgilanadi. Agar M kirishga kata kuchlanish darajasi berilgan bo’lsa , barcha ichki o’tkazishlar berkiladi va qurilma ketma –ket u yoki bu mantiqiy amalni bajaradi. Agar M kirishga kichik kuchlanish darajasi M berilgan bo’lsa , barcha ichki o’tishlarga ruhsat beriladi va ikkita to’rt razryadli operandlar ustidan arifmetik amallar bajariladi.


Soda amallar ketma –ketligi ko’rinishida ifodalanadigan masalalarni avtomatik ravishda yechish uchun berilganlarni , oraliq va olingan hisoblash natijalarini saqlshga , hamda oddiy amallarni bajarish tartibi haqidagi ma’lumotlarni saqlshga imkon beruvchi qurilma talab etiladi. Bunday qurilma xotira deb ataladi.


Arifmetik mantiqiy qurilma strukturasi  
Boshqarish qurilmasi - funksiyasi bo‘yicha mikroprotsessorning eng 
murakkab qurilmasi hisoblanadi. U mashinaning barcha bloklariga 
yetkaziladigan boshqarish signallari qayta ishlaydi. Buyruqlar registri - 
buyruqlar kodi saqlanadigan registr. Bu yerda bajariladigan amal va operandlar 
manzili joylashadi. Buyruqlar registri mikroprotsessorning interfeysli qismda 
joylashadi. U buyruqlar registri bloki deb ataladi. Amallar deshifratori - ushbu 
mantiqiy blok buyruqlar registridan keladigan operatsiya kodiga mos chiqish 
yo‘lini tanlaydi. Mikrodasturalarni doimiy saqlash qurilmasi (DXQ) - o‘z 
yacheykalarida boshqaruv signallarini saqlaydi. Ushbu impulslar ShK 
bloklarida bo‘ladigan axborotni qayta ishlash operatsiyalarni boshqaradi. 
Impuls operatsiyalar deshifratori tanlagan operatsiya kodiga muvofik. Doimiy 
xotira qurilmasidan kerakli signallar ketma-ketligini o‘qib oladi. Berilganlar, 
adreslar, instruksiyalar kodli shinalar – mikroprotsesssor–ning ichki shina 
qismi. Umuman olganda boshqarish qurilmasi quyidagi asosiy protseduralarni 
bajarish uchun kerakli signallarni yaratadi.
Hisobchi - registrdan dasturning keyingi buyruqlari joylashgan tezkor 
xotira yacheykalarini tanlash;
Tezkor xotira yacheykalaridan keyingi buyruq kodini tanlash va 
buyruqlar registriga tanlangan buyruqni yuborish;
Amal kodi va tanlangan buyruqni qayta shifrlash;
Qayta shifrlangan kodga mos doimiy xotira yacheykalaridan boshqarish 
impulslarini o‘qish va bloklarga yuborish;
Buyruqlar registri va mikroprotsessor registrlaridan operandlarning 
tashkil etish adreslarini o‘qish ;
Operatsiya natijalarini xotiraga yozish;
Dasturning keyingi buyrug‘i adresini aniqlash.
Har qanday EHM ning asosiy maqsadi informatsiyani qayta ishlashdan 
iborat bo‘lib, biz bilamizki, turli tipdagi informatsiyalar sonlar yordamida 

Arifmetik mantiqiy qurilma bajaradigan operatsiyalar ro‘yxati raqamli 

hisoblash mashinasi turiga bog‘liq.
Shu tariqa arifmetik mantiqiy qurilma strukturasi berilgan arifmetik 
mantiqiy va maxsus operatsiyalarni bajarilishi bilan belgilanadi. Arifmetik 
mantiqiy qurilma qurilishi esa mikrodasturlarda bajariladigan mikrobuyruqlar 
bilan belgilanadi. Arifmetik mantiqiy qurilmaning undanda soddaroq sxemasini 
olish uchun arifmetik mantiqiy operatsiyalardan eng minimalini tanlash lozim. 
Bunda arifmetik mantiqiy qurilmaning berilgan tezkorligini hisobga olish 
zarur.
· natija to‘lib-toshishi (AV)
· ishora (AS)
· holati (AQ)
Sikl oxirida arifmetik statusga ega bo‘lgan signallar o‘z holatlarini 
o‘zgartiradi (ASTAT):
X kirish porti 2 ta manbadan ma’lumot qabul qilishi mumkin: AX- 
registr blokining va natijalar shinasidan natijalar shinasi (R) barcha hisoblovchi 
qurilmalarning kirish registrlarini birlashtiradi