Arnawli bilimlendiriw ministirligi

Sawat ashiw metodlari haqqinda uliwma

tu’sinik

Sawat ashiw sabag’inin’ tiykarg’I waziypasi mektepke birinshi ret kelgen balalardi oqiw ha’m jaza biliwge u’yretiw bolip esaplanadi.

Bul waziypani orinlaweg’a ha’r qiyli jollar menen bariwg’a boladi. Biraq bizge sabaqti qa’legen jol menen o’te beriwgw boladi degen tu’sinik kelip shiqpawi kerek Biz bul jerde oqiwdin’ tiykarg’I maqseti menen waziypasina tiykarlana otirip jumisti sho'lkemlestiriwimiz tiyis . Birinshi klass balalarin keleshek bilim aliwdin’ tiykarina qaray bag’darlaymiz.

Tiykarg’I maxset oqiw menen jaziwg’a u’yretiw isine bag’darlang’annan keyin, da’slepki usi bag’darg’a baylanisli boladi. Keyin ala bul maqset til osiriw menen ushrasadi da oqitiw metodina usi o’zgesheliklerdi na’zerde tutip qospali sipatlarg’a bag’darlanadi. Ha’zirgi ku’ngi sawat ashiw metodlari o’z basinan uzaq da’wirdi uzaqlap o’tkerip qa’liplesti.

Bular siziqsha ha’rip buwin, ses, pu’tin so’zler metodlari tiykarinda oqiw protsessinin’ barisina baylanisli qa’liplesti.

Sonin’ ala u’yretiw metodi retinde analitikaliq , sintetikaliq, analitika- sintetika metodlari qa’liplesti.

Biz endi usi oqitiw metodlarinin’ tariyxina qisqasha toqtap o’temiz.

Ha’rip metodi bul metod bunnan san menen 2min’ jillar burin gretsiya menen rimde qollanilg’an. Bul evropada XV a’sirdin’ ortalarinan baslap, XIX a’sirdin’ ekinshi yarimina shekem qollanilg’an, al rossiyada XVI a’sirden XIX a’sirdin’ ekinshi yarimina shekem qollanilg’an .

Bunin’ tiykarg’I ma’nisi da’slep ha’ripti u’yrenip, keyin ha’ripti-ha’ripke qosip oqiydi.

Bunday jol menen ha’ripti u’yrengenen keyin jaziw isine o’tedi . Bunday etip menen jaziwg’a u’yretiw bir neshe jil dawam etken jil dawam etken. Bul ha’ripler menen buwinlardi yadalaw menen g’ana iske asqan. Mug’allim sawat ashiwg’a tayarliq da’wirin oqiwshilardi oqiw isine tayarlawdan, oqiwg’a, jaziwg’a u’yretiwden, so’ylew jumislarin islew arqali balanin’ sanasinin’ rawajlaniwina jag’day tuwdiriw isleri baslandi .

Bul da’wirde sabaqtin’ na’tiyeli boliwi ko’binede balalardin’ mu’mkinshiligin esapqa ala otirip olardin’ tu’siwine qolayli oqiwshilardin’, qizig’iwshilig’in keltirip shigara alatinday etip sho’lkemlestiriwge baylanisli. Onin’ ushin, birinshiden sabaq o’tiwge ha’r ta’repleme tayarlang’an, ekinshiden, sabaq ushin kerekli bolg’an oqiw materiallari talapqa juwap bererliktey u’shinshiden, oqiwshilardin’ o’zinshe islewi ushin ha’r qiyli didaktikaliq materiallar bag’darlamag’a sa’ykes tayarlang’an boliwi kerek.

Bul da’wirde balalar to’mendegi ko’nlikpelerdi o’zlerinde boldiriwi tiyis.

Balalar so’ylewde so’zdi ga’plerge ga’pti so’zlerge so’zdi buwinlarg’a buwindi seslerge ayiriwdi ha’m olardi qayta biriktiriwdi biliwi:

U’lken bolmag’an ertek, gu’rrin’lerdi ha’m o’zinin’ ko’rgenleri tiykarinda, bilgenlerin o’z betinshe baylanisli bere alatug’in boliwi;

Kishkene ko’lemli qosiqlardi yadqa ayta alatug’in boliwi:

Mug’allimnin’ sorawlarina toliq ha’m duris juwap beriwdi u’yreniwi tiyis.