Қarshi muҳandislik-iқtisodiyot instituti “Axborot texnologiyalari va matematik modellashtirish” kafedrasi assistenti J

Nielsen-NetRatings kompaniyaning izlanishlari natijasida, 2000 yil mart oyida Internet foydalanuvchilar soni 379 mln. ga teng bo’lgan bo’lsa ulardan 211 mln. internetning aktiv foydalanuvchilari. Ushbu kompaniya ma‘lumotlariga ko’ra eng aktiv foydalanuvchilar Janubiy Koreyada joylashadilar - bir oyda 2164 veb sahifani ko’rib chiqishadi (dune bo’yicha urtacha 774 veb sahifa). Undan keyingi urinlarda Singapur, Germaniya, Yaponiya va Kanada mamlakatlari turishadi. AQSH esa 7 urinda.
2005 yilga Internet foydalanuvchilar soni 1 milliardga teng bo’lishi kutilmokda. 135 million AQSH fukorolari Internet xizmatlaridan doimiy foydalanmokda bo’lib, 2002 yildagi har bir ishlatilgan dollarning yarimi Internet orqali ishlatilgan.
Internet ma‘lumotlari ichida harakatlanish uchun bizga gipermatn a‘lokalar yordam beradi. Gipermantn bu matnni giperko’rsatmalar yordamida tushuntirishdir. Ya‘ni matndagi biror suz yeki atamani izoxlashda boshqa matn yeki sahifadan foylanish. Har bir Internet sahifasi uz tarmoq adresiga ega va AQSHning Virdjiniya shtatida shu adreslar takrorlanmasligi uchun maxsus kompaniya mavjud. Bu URL (Universal Resorce Locators) adresi. URL adresi giperdokumentning nomi va joylanish katalogi, serveri, domeni va server turini ko’rsatadi. URL adresi bir necha qismdan iborat. Har bir qismi nuqta bilan ajratiladi.
URL adresning umumiy ko’rinishi:


tizim :// kompyuter(bo’lim)_nomi . tarmoq(provayder yoqi server)_nomi . yuqori_domen/faylgacha_to’liq_yul(papkalar va fayl)
Masalan:
http://informatika.freenet.uz/bonus/music.html
music.html –fayl nomi
bonus - katalog
freenet.uz – yuqoriserver nomini ko’rsatadi
http: - ma‘lumotlarni almashish qoidalar tizimini ko’rsatadi (http –bu WWW, ftp – bu FTP, gopther –bu GOPHER tizimlari).
FTP protokol yordamida biz Internet tarmoq orqali boshqa serverlardan ma‘lumotlarni uzimiz kompyuterimizga kuchiramiz. FTP serverda fakat fayllar, Web serverda esa fakat giperdokumentlar saqlanadi. Giperdokumentlar bilan ishlash uchun bizga “Internet provodnik” dasturlar yeki brouzer dasturlar turi yordam beradi. Bularga Internet Explorer, Netscape Navigator boshqa dasturlar kiradi.
Eng sungi qismi - yuqori domen deb nomlanadi va asosan mamlakatni ko’rsatadi. U ikki harfdan iborat bo’ladi, masalan:
Uz – Uzbekiston
Us – AQSH
Ua – Ukraina
Uk – Buyo’q Britaniya
Ru – Rossiya
Au – Avstraliya
Kr – Koreya
Jp – Yaponiya
Cn – Xitoy
Br – Braziliya
De – Germaniya
It - Italiya

Lekin domen mamlakatni ko’rsatmasligi ham mumkin va u uchta harfdan iborat bo’lib, quyidagicha bo’lishi mumkin: