Қarshi muҳandislik-iқtisodiyot instituti “Axborot texnologiyalari va matematik modellashtirish” kafedrasi assistenti J

Tayanch iboralar: Kompyuter tarmog’i, lokal, global, Jawa tili, tarmoq doirasi, uzatish miqyosi, uzatish texnologiyasi, ogir buyum, yengil qism, router, subnet, point-to-point, topologiya, master, celle


Kompyuterdan foydalanish modellari
Har bir shaxs uz uyida turib katta masofalarda joylashgan ma‘lumotlarni olishi mumkin. Uzok masofalarda joylashgan ma‘lumotlarni olishi mumkin. Komp‘yuter tarmoqlari har-xil loyihalar bo’yicha tashkil etiladi. Barcha ko’rsatkichlardan quyidagi ikkitasi asosiy hisoblanadi:
1. Axborotlarni uzatish texnologiyasi. 2. Axborotlarni uzatish miqyosi, masshtabi

Hozirgi kunda ikkita ikki xil texnologiya qo’llanilmoqda.

1. 
   Keng ko’lamli axborot uzatish texnologiyasi bu texnologiyaga server tamonidan uzatilgan axborot tarmog’idagi barcha kompyuter tamonidan qabul kilinishi mumkin.
   
2. 
   Axborotlarni ikki nuqtali uzatish texnologiyasi (point-to-point) nuqtadan nuqtagacha bu texnologiyada fakat bir juft kompyuter xizmat qiladi.
   

Axborotlarni uzatish miqyosi bo’yicha kompyuter tarmoqlari bir nechta turlarga bulinadi.

Protsessorlar orasidagi masofa	Protsessorlarning joylashishi	Nomlanishi
0,1m	Ulanish chizigi	Ma‘lumotlar okimini kayta ishlaydigan mashina
10m 100m 1000m	Katta xona Bino Kompus(compus)	Maxalliy kompyuter tarmoqlari LAN(Local Area Networks)
10km	Maxalliy kompyuter tarmoqlari	MAN(Metropoliten Area Networks)
100km 1000km	Viloyat kompyuter tarmoqlari	Wan(Wide Area Networks)
10.000km	Dunyo miqyosidagi kompyuterlar	Internet (Internet Computer Networks) O’zaro bog’langan kompyuter tarmoqlari

Kompyuter bu hisoblash ishlarni va mantiqiy karorlarni insonga nisbatan million va hattoki milliard marta tezrok bajara oladigan kurilmadir. Takkoslash uchun shuni aytish lozimki zamonaviy shaxsiy kompyuterlar1-sekundda bajaradigan ishlarni kalkulyator 10-yil mobaynida bajaradi. Kompyuter barcha amallarni kompyuter uchun tuzilgan dasturlar deb ataluvchi ko’rsatmalar asosida bajaradi. Bu ko’rsatmalarni yani dasturlar kompyuter dasturchilari bajaradi. Microsoft firmasi dasturiy taminotni ishlab chiqdi. Kompyuterning apparat qismi yoki manitor, printer, tizimli blok, skaner, modem, sichqoncha, audio-video kompyuterning Hardware hard (qattiq) ware (buyum) qismi deyiladi. Kompyuterning ishlayotgan dasturiy majmuasi esa kompterning dasturli taminoti deyiladi, va kompyuterning Software soft (yumshoq) qismi deyiladi. Internetdan foydalanish WWW (World Wide Web- Jahon o’rgimchak to’ri) tizimidan foyalanish uchun yangi dasturlashtirish tillari yaratildi. Bu tillardan biri Java-dasturlashtirish tili 1995 yildan boshlab ishlatilmoqda.