Arxiv kataloglari va ularning turlari. Arxiv hujjatlarining tasnifi Reja: Arxiv

Sharxlar odatda ikki xil bo‘ladi: arxiv jamgarmalarining Sharxlari va mavzular buyicha Sharxdar.Jamgarmalar Sharxlari - bu Sharx bitta jamgarmaning hujjatlari tarkibi va mazmuni, ulardagi muhim mavzu, masalalar to‘g‘risida ketmaket va atroflicha axborot bergan arxiv ma’lumotnomasidir.
Mavzu buyicha Sharxlar - bitta mavzuga oid bir necha jamgarmalarda saqlanaetgan hujjatlar tarkibi va mazmuni to‘g‘risida axborot beruvchi arxiv ma’lumotnomalaridir.Sharxlar muhim ilmiy, amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan, dolzarbligi bilan boshqalardan ajralib turadigan arxiv hujjatlariga tuziladi. U eki bu arxiv jamgarmasiga Sharx tuzishda jamgarmani tashkil qilgan idoraning, tashkilotning ahamiyati, davlat idoralari tizimida to‘tgan mavkei,. uning hujjatlarining dolzarbligi hisobga olinadi. Sharxlarni yirik va hujjatlari kam o‘rganilgan jamgarmalarga nisbatan tuzish maqsadga muvofiqdir.Bitta mavzuga oid bitta arxivda saqlanaetgan bir necha jamgarmalargagina emas, respublikaning barcha davlat arxivlarida saqlanaetgan hujjatlarga Sharx tuzilsa, ayni muddao bo‘ladi.Sharxlarni tuzish ham xar xil bo‘ladi. Sharxlar jamgarmani tashkil qilgan tashkilot tuzilishi, bo‘limlari bUyicha, tarmoklar bUyicha, mavzu buyicha va boshqa turkum tarxlar buyicha bo‘lishy mumkin. Masalan, tarmoklar buyicha guruxlash tarxi Sharx uchun tanlangan bo‘lsa, u kuyidagicha bo‘ladi: 1) sanoat; 2) kishlok xujaligi; 3) madaniyat; 4) san’at; 5) soglikni saqlash; 6) savdo; 7) Shaxar eki tuman xUjaliga va xokazo. Xar bir bo‘lim ichida Sharx materialyaari masalalar buyicha joylashtiriladi.
Sharxlarda hujjatlarni bayon qilish usuli katalog, ro‘yxat va boshqa ma’lumotnomalarnikiga uxShaSh bo‘ladi. Hujjatlarning bayoni dastlab kartochkalarga ezilib, jamgarma eki bir necha jamgarmalar o‘rganilib bo‘lingandan keyin kartochkalar Sharx tarxi buyicha guruxlashtiriladi, taxrir qilinib, Sharx matni yoziladi.Hujjatlar haqidagi ma’lumotlar ezilaetganda kuyidagi qoidalarga rioya qilish zarur: hujjatlarning turlari ko‘rsatilishi, ularning mazmuni ochib berilishi, yillari, asl nusxa eki kuchirma ekanligi ko‘rsatilishi kerak. Muhim masalalar, vokealar, xodisalar, babn qilingan Shu dalillarga doir hujjatlar, yig‘ma jildlar soni ko‘rsatib o‘tilsa, urinli bo‘ladi. Shuningdek, u eki bu masala bUyicha hujjatlar to‘la eki kam saqlanganligini ham,aytib O‘tish mumkin.Sharx tuzishdagi yana bir muhim qoida Shuki, bayon etilaetgan hujjatlarning manzili, arxiv Shifri ko‘rsatib boriladi. Jamgarma Sharxi bo‘lsa, Sharx matnida ro‘yxat va yig‘ma jild tartib rakami kavs ichida ezib kuyiladi. Mavzu buyicha Sharxda bir necha jamgarmalardagi hujjatlar bayon etilaetgan bo‘lsa, jamgarma, ro‘yxat, yig‘ma jild tartib rakamlari ko‘rsatiladi. Bu ma’lumotlar bo‘lmasa, Sharx kadrsizlanadi. Tadqiqotchi Sharxda bayon etilgan hujjatlarni topa olmaydi. Hujjatlar Shifrlari aniq, xatosiz bo‘lishi kerak.