Asosiy savollar Marjinalizm iqtisodiy ta’limotining’ shakllanishi, umumiy ta’rifi Avstriya maktabi uning’ xususiyatlari Kembridj maktabi A. Marshall ta’limoti Lozanna maktabining’ xususiyatlari Xulosa marjinalizm iqtisodiy ta’limotining’

AVSTRIYa MAKTABI UNING’ XUSUSIYaTLARI

XIX asrning’ 70-yillarida iqtisodiy ta’limotlarning’ nufuzli maktablaridan biri bo’lg’an Avstriya maktabi vujudg’a keldi. Avstriya maktabini sub’ektiv yoki sub’ektiv-psixolog’ik maktab deb ham ataydilar. Uning’ mafkurachilari qo’llag’an usul munosabati bilan ung’a mana shunday nom berilg’an. 70-yillarda Avstriya maktabining’ asoschisi K.Meng’er (1840-1921) bu G’’oyani rivojlantirib, uni sub’ektiv-psixolog’ik maktabning’ asosiy nazariyasig’a aylantirdi. Evg’eniy Byom-Baverk (1851-1914), Fridrix Vizer (1851-1926) va boshqalar ham shu nazariyani ishlab chiqdilar. Avstriya maktabining’ konstepstiyalari K.Meng’erning’ «Siyosiy iqtisod asoslari» (1871), F.Vizerning’ «Xo’jalik boylig’ining’ kelib chiqishi va asosiy qonunlari to’G’’risida» (1884), E.Byom-Baverkning’ «Kapital va foyda» (1884-89), «Xo’jalik ne’matlari boylig’i nazariyasining’ asoslari» (1886), «K.Marks nazariyasi va uning’ tanqidi» (1896) va boshqa asarlarida bayon etilg’an, Avstriya maktabining’ ta’limoti Ang’liya, G’ermaniya, AQSh va Rossiyada hamda boshqa mamlakatlarda yoyildi. Bu ta’limot iqtisodiyot fanining’ shundan keying’i rivojig’a katta ta’sir o’tkazdi.
«Eng’ yuqori foydalilik» nazariyasi Avstriya maktabi va boshqa iqtisodiyot konstepstiyalari uchun asos bo’ldi, bu konstepstiyalar esa kapitalizm sharoitida iqtisodiyotning’ ijtimoiy mazmunini kuchsizlantiruvchi, uning’ sinfiy harakterini inkor etuvchi bir narsadir. Byom-Baverkning’ ta’biricha, qadriyat to’G’’risidag’i ta’limot daromadni taqsimlash, shu jumladan er rentasi, ish haqi, kapitaldan olinadig’an foyda to’G’’risidag’i butun o’z doktrinasining’ markaziy bandidir.
Avstriya maktabining’ taqsimlash nazariyasi bir qancha mavjud konstepstiyalarni: J.B.Seyning’ ishlab chiqarishning’ uch omili, taqsimot konstepstiyasini, «eng’ yuqori foydalilik» nazariyasini o’z ichig’a oladi. Bu o’rinda ishlab chiqarish omillari unumli ne’matlar deb atalg’an. Ularning’ har birig’a (er, kapital va mehnatg’a) oling’an iste’mol ne’matlarining’ muayyan qismi muvofiq keladi. Taqsimotning’ mana shu o’zig’a xos konstepstiyasi kapitalistik ekspluatastiyani o’zg’alar mehnatining’ kapitalistlar tomonidan o’zlashtirib olinishini inkor etadi.