Asosiy tushunchalar Ma’lumot, axborot va bilim

AXBOROT TYEXNOLOGIYALARI SOHASINING HUQUQIY 

ASPEKTLARI 

---

AKTni  rivojlantirishdan  maqsad  nima?  Nima  uchun  davlat  boshqaruvida 

AKTni rivoji muhim omil hisoblanadi? AKTni joriy qilish va rivojlantirish uchun 

quyidagi omillarga e’tibor qaratish lozim bo‘ladi.  

 

Davlat 

xokimiyati 

va 

tashkilotlarda 

axborot 

texnologiyalaridan 

foydalanishdan  maqsad  tashkilotlarni  birgalikda  ishlash  tezligi  va  samarasini 

oshirish,  hamda  barcha  fuqarolarga  xizmat  ko‘rsatishni  taqdim  etishdan  iborat. 

AKTdan  foydalanish  boshqaruv  samaradorligini  va  milliy  raqobatdoshlikni 

oshirishga olib keladi. 

AKTni  rivojlantirishning  turli  omillari  mavjud,  ulardan  biri  bu  siyosiy-

huquqiy faktor hisoblanadi. Bu siyosiy-huquqiy faktor ratsional natijalarga erishish 

va  xulosalar  qilish  faoliyatini  puxta  rejalashtirish  siyosatidir.    Siyosiy  faktor 

hukumatning 

rivojlanishi 

xamda 

siyosiy, 

ijtimoiy-iqtisodiy 

masalalarni, 

budjetlashtirish faoliyati millatlararo kelishuvlar, deklaratsiyalar, shartnomalar yoki 

operatsiyalar  bilan  ishlashga  mo‘ljallangan.  Bu  siyosiy-huquqiy  omil  bozordagi 

alternativ xarakatlar va tovarlar narxi mahalliy AKT sanoatini himoyalaydi. 

Ba’zi  mamlakatlarda  AKT  strategiyalari  aholining  axborotdagi  ishtirokini 

yanada rivojlantirish orqali shakllangan.  Masalan, Singapurning 2007-2010 yillarga 

mo‘ljallangan  AKT  strategiyasiga  quyidagi  5  ta  tamoyilni  islox  etish  orqali 

mamlakatning AKT sohasi yuqori darajada rivojlandi: 

  Davlatning telekommunikatsiya ta’minoti pochta infratuzilmasi   (telefon va 

telegrafik aloqalar); 

  AKT ning barcha uchun ochiqligi; 

  Bilim olish davomiyligi va ta’lim uchun AKT; 

  Sog‘liqni saqlash uchun AKT; 

  Sanoat va innovatsiya uchun AKT. 

O’zbekiston  Respublikasi  aloqa  va  axborotlashtirish  sohasidagi  bajarilishi 

lozim bo‘lgan vazifalar quyidagilardan iborat: 

  Me’yoriy-me’yoriy xujjatlar va qonunchilikni mukammalashtirish; 

  Telekommunikatsiya infrastrukturasini rivojlantirish; 

  AKT va internet tarmog‘ida milliy segmentini rivojlantirish; 

  AKTni rivojlantirishga qaratilgan investitsiyalarni ko‘paytirish; 

---

  AKT sohasida kadrlarni tayyorlash va malakasinin oshirish; 

  Qishloq va chekka xududlarda AKTni rivojlantirish istiqbollari. 

Ko‘rishimiz mumkinki, birinchi navbatda AKT sohasida me’yoriy-me’yoriy 

xujjatlar  va  qonunchilikni  mukammalashtirish  lozim.  O’zbekiston  Respublikasi 

Konstitutsiyasida ham har bir fuqarolarning axborotni izlash, olish va uni tarqatish 

bo‘yicha konstitutsiyaviy huquqlari ta’minlab berilgan. Ularni quyidagi moddalarda 

k

o

‘

r

i

s

h

i

m

i

z

 

m

u

m

k

i

n

:

 

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 29-modda: 

•  Har kim fikrlash, so‘z va e’tiqod erkinligi huquqiga ega.  

•  Har kim o‘zi istagan axborotni izlash, olish va uni tarqatish huquqiga ega… 

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 30-modda: 

O’zbekiston Respublikasining barcha davlat organlari,   jamoat birlashmalari 

va  mansabdor  shaxslari  fuqarolarga  ularning  huquq  va  manfaatlariga  daxldor 

bo‘lgan   hujjatlar, qarorlar va boshqa materiallar bilan tanishib chiqish imkoniyatini 

yaratib berishi lozim. 

O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 35-modda:  

Har  bir  shaxs  bevosita  o‘zi  va  boshqalar  bilan  birgalikda  vakolatli  davlat 

organlariga, muassasalariga  yoki xalq vakillariga  ariza, taklif va  shikoyatlar  bilan 

murojaat qilish huquqiga ega. 

Hozirgi kunga qadar axborot texnologiyalaridan foydalanish sohasini tartibga 

soluvchi quyidagi asosiy me’yoriy-huquqiy hujjatlar mavjud: 

•  O’zbekiston Respublikasining 13 ta Qonuni; 

•  O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 5 ta Farmoni; 

•  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  va  O’zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 

Mahkamasining 40 dan ortiq qarorlari hamda 1000 ga yaqin   sohaga oid me’yoriy 

hujjatlar ishlab chiqilgan. 

1-jadvalda  axborotlashtirish  sohasidagi  asosiy  me’yoriy-huquqiy  hujjatlar 

berilgan. 

1-jadval