Асосҳои арифметикии коркарди иттилоот дар компютер. Системаҳои бадей. Системаҳои рақамии позитсиони ва ғайрипозитсионӣ. Системаҳои дуй, ҳашти ва шонздахи. Рақамҳоро аз як системаи ҳисобкунӣ ба системаи дигари ҳисобкунӣ гузарондан

Асосҳои арифметикии коркарди иттилоот дар компютер. Системаҳои бадей. Системаҳои рақамии позитсиони ва ғайрипозитсионӣ. Системаҳои дуй, ҳашти ва шонздахи. Рақамҳоро аз як системаи ҳисобкунӣ ба системаи дигари ҳисобкунӣ гузарондан.
Системаи ҳисоб
Системаи ҳисоби даҳрақама, ки аз рақамҳои 1, 2, 3, 9. 0 иборат асту имрӯзҳо истифода бурда мешавад, боз як усули ба код даровардани ахбор ба ҳисоб меравад. Ҳамватанамон Муҳаммад ал-Хоразми рақами 0-ро ба муомилот дароварда, тартиби иҷрои амалҳоро дар ҳоли вобаста ба мавқеи рақамҳои араби (саҳеҳтар ҳиндӣ) дар адад ба низоми ягона муттаҳид сохт. Барои ҳамин дар системаи ба код даровардан ба ҷо овардани амалҳои арифметикии ҷамъ кардан, тарҳ намудан, зарб задан ва тақсим намудан ниҳоят осон мебошад.
Чун забон, ки воситаи муомилаи байни одамон аст, забони байни ададҳо низ мавҷуд буда, он соҳиби алифбои худ аст. Алифбои мазкур аз аломатҳое таркиб ёфтааст, ки барои ифодаи рақам ва ададҳо истифода мегарданд. Масалан, рақамҳои арабии 1, 2, 9, 0 ё ки рақамҳову ҳарфҳои римии I, II, V, X, I С, М, Н, ки дар ҳаёти рузмарраамон мавриди истифода қарор
гирифтаанд, унсурҳои (элементҳои) алифбои ададҳо ба шумор мераванд. Дар давраҳои гуногун халқу қабилаҳои мухталиф барои ифодаи рақам ва ададҳо аломатҳои гуногунро истифода бурдаанд.
”
Таърих
”
Намудҳои системаҳои ҳисоб
Алифбои ададие, ки даҳ рақамро фаро гирифтааст системаи ҳисоби дурақама ёки даҳи меноманд!
1
Àдади рақамҳои системаи ададҳо асоси система номида мешавад.
Àломатҳои алифбои ададро рақамқо ва аломатҳоеро,кибо
ёрии рақамҳо (бисёрхонагро ҳосил мешаванд, ададҳоменоманд.
2
”
Системаи ҳисоби позитсиядор
Дар системаи ҳисоби позитсиядор қимати адад бар асоси мавкеи ишҒОЛ кардани қимати микдории рақамҳо (мартаба, по- зитсия, разрядаш) вобаста буда, дар асоси сумма ҳосил карда мешавад. Системаи ҳисоб ба миқдори рақамҳо баробар буда, қи- мати микдории рақамҳо баробари тағйир ёфтани мавқеи рақам чанд маротиба тағйир ёфтанашро муайян мекунад.
Асоси системаи ҳисоб аз 2 огоз ёфта, ихтиёрӣ шуданаш мум- кин. Асоси системаи ҳисоб р буда, адади р аз 10 нагузарад, дар он ҳолат ба сифати рақам аз алифбои системаи ҳисоби рақамҳо аз 0 то (р-1) истифода бурда мешавад. Агар адади р аз 10 калон бошад, дар ин ҳолат аломатҳои иловаги, одатан ҳарфҳои лотини аз ҳарфи А сар карда истифода мегардад.