асс. Мардиев Ш.Ҳ
ФАН
Ирригация ва мелиорация
МАВЗУ
Қишлоқ хўжалиги экинларининг суғориш тартибини графоаналитик усулда аниқлаш
Кафедра: Ирригация ва мелиорация
Ғўзани суғориш режимини графоаналитик усулда аниқлаш жадвали
Ҳисобий давр, ўн кунликлар
|
Ўн кунликдаги кунлар сони
|
Ҳисобий қатлам қалинлиги, Н, м
|
Ғоваклик, А, %
|
Чегаравий нам миқдорлари, /га
| |
Мақбул нам миқдори,
, /га
|
Ўн кунликлар бошидаги нам миқдори, , /га
|
Буғланиш ва транцпирация,
, /га
|
Ҳисобий қатламга келган нaмлик,
| | | |
Ўн кунлик охиридаги нам миқдори,
, /га
|
Сув бериш меъёри, /га
|
Ўртача суғориш санаси
|
Суғоришлараро давр, сутка
| | | | | | | | | | | | | | | |
Брутто
| | | | | | | |
Wmax
|
Wmin
| | | |
Ёғин,
|
Ҳисобий қатлам ўзгарганда,
|
Нетто суғориш меъёри,
|
Жами
| | | | |
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
| | | | | |
| |
|
| Бу берилган маълумотлар бўйича ғўзага сув бериш тартибини юқорида келтирилган графоналитик усул билан сув мувозанати тенгламасига асосан лойиҳалаш талаб қилинади. Бунинг учун қуйидаги тартибда ҳисоблаш ишлари бажарилади ва унинг натижалари 1- жадвавалга ёзилади. - 1. Ғўзанинг берилган вегетация даврини ўн кунликларга бўлиб чиқилади ва вегетация даврининг охири аниқланади. (1-устун). 2. Ҳар бир кунликдаги кунлар сони аниқланади ва улар жадвалнинг 2-устунига ёзилади. Йиғин берилган вегетация давомийлигига тенг бўлиши керак. 3. Ҳар бир ўн кунлик охирига тўғри келадиган ҳисобий қатлам қалинлиги аниқланади. Бунинг учун берилган маълумотлардан фойдаланиб вақт (t) бўйича ҳисобий қатлам қалинлиги (Н) нинг ўзгариш графиги Н=ƒ (t) чизилади (1-чизма) ва ҳар бир ўн кунлик охирига тўғри келувчи ҳисобий қатлам чуқурлиги (Н) аниқланади (3-устун). 4. Ҳар бир ҳисобий қатлам (Н) га тўғри келувчи тупроқ ғоваклиги (А) ни аниқлаймиз. Бунинг учун берилганлардан фойдаланиб.
А=ƒ(Н) графигини тузамиз (2-чизма) ва ундан ўн кунликлар охиридаги (Н) миқдорига мос келувчи ғоваклик (А) ларни аниқлаймиз (4-устун). 5. Ҳар бир ўн кунлик охиридаги тупроқнинг чегаравий энг кўп ва энг кам нам миқдорларини ҳисоблаймиз: - , /га, (3)
/га, (4) - бу ерда: - ҳар бир ўн кунлик охиридаги қатлам қалинлиги; - ҳар бир ўн кунлик охиридаги Н га мос келувчи ғоваклиги; , - тупроқнинг чегаравий энг кўп ва энг нам сиғимлари (А) га нисбатан фоиз ҳисобида. Ҳисоб натижалари 1-жадвалнинг 5 ва 6 устунларига ёзилади.
Ғўза учун ҳар бир ўн кунлик охиридаги тупроқ ҳисобий қатламининг энг мақбул намлик миқдорини ҳисоблаймиз (7-устун). - Ғўза учун ҳар бир ўн кунлик охиридаги тупроқ ҳисобий қатламининг энг мақбул намлик миқдорини ҳисоблаймиз (7-устун).
- /га,
- бу ерда: -тупроқ ҳисобий қатламидаги энг мақбул нам сиғими миқдори, ЧДНС га нисбатан фоиз ҳисобида (топшириқ варақасида вегетация даври учун берилган).
- Ҳар бир ўн кунлик давомида ғўзанинг транспирацияга ва буғланишга кетган сув миқдори қуйидагича аниқланади: (9-устун):
/га;
бу ерда: ғўзанинг берилган ўн кунлик давомидаги сув исътемоли, фоиз ҳисобида (топшириқда берилади), K -ғўза сув истеъмоли коэффициенти /ц ҳисобида (топшириқда берилади), У -ғўза ҳосилдорлиги; ц/га ҳисобида (топшириқда берилади). - бу ерда: ғўзанинг берилган ўн кунлик давомидаги сув исътемоли, фоиз ҳисобида (топшириқда берилади), K -ғўза сув истеъмоли коэффициенти /ц ҳисобида (топшириқда берилади), У -ғўза ҳосилдорлиги; ц/га ҳисобида (топшириқда берилади).
- Тупроқ ҳисобий қатламига ўн кунлик давомидаги тушган ёғинлар миқдори ( ) ни қуйидагича ҳисоблаймиз (10-устун).
-
бу ерда: - ўн кунлик давомидаги атмосфера ёғинлари миқдори, мм ҳисобида (топшириқда берилган); - ёғиндан фойдаланиш коэффициенти, у 0,5 тенг деб қабул қилинади.
Вегетаци давомида тупроқ ҳисобий қатлам ўзгариш натижасида сув мувозанатига таъсир қилувчи нам миқдори ни қуйидагича ҳисоблаймиз (11-устун). - Вегетаци давомида тупроқ ҳисобий қатлам ўзгариш натижасида сув мувозанатига таъсир қилувчи нам миқдори ни қуйидагича ҳисоблаймиз (11-устун).
Ҳисоб натижалари бўйича вегетация давомидаги нам миқдорлари (Wmax, Wmin, Wопт) нинг ўзгариши графикда ифодаланади
Сув беришнинг брутто (умумий) сув миқдори меъёри (16-устун) қуйидагича аниқланади ва яхлитланади:
/га
бу ерда: п - қабул қилинган суғориш ва сув бериш усулларининг фойдали иш коэффициенти миқдори, ер устидан эгат олиб сув беришда 0,85-0,9 га тенг деб қабул қилинади.
Ғўзани суғориш режимини графоаналитик усулда аниқлаш жадвали
Ҳисобий давр, ўн кунликлар
|
Ўн кунликдаги кунлар сони
|
Ҳисобий қатлам қалинлиги, Н, м
|
Ғоваклик, А, %
|
Чегаравий нам миқдорлари, /га
| |
Мақбул нам миқдори,
, /га
|
Ўн кунликлар бошидаги нам миқдори, , /га
|
Буғланиш ва транцпирация,
, /га
|
Ҳисобий қатламга келган нaмлик,
| | | |
Ўн кунлик охиридаги нам миқдори,
, /га
|
Сув бериш меъёри, /га
|
Ўртача суғориш санаси
|
Суғоришлараро давр, сутка
| | | | | | | | | | | | | | | |
Брутто
| | | | | | | |
Wmax
|
Wmin
| | | |
Ёғин,
|
Ҳисобий қатлам ўзгарганда,
|
Нетто суғориш меъёри,
|
Жами
| | | | |
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
11.04-20.04
|
10
|
0.38
|
45.53
|
1211
|
|
|
1211
|
95.85
|
85
|
|
|
|
1200.15
|
|
|
|
21.04-30.04
|
10
|
0.44
|
45.39
|
1398
|
|
|
1200.15
|
134.19
|
|
187
|
|
|
1252.96
|
|
|
|
01.05-10.05
|
10
|
0.50
|
45.20
|
1582
|
|
|
1252.96
|
172.53
|
35
|
184
|
|
|
1299.43
|
|
|
|
11.05-20.05
|
10
|
0.54
|
45.03
|
|
|
|
1299.43
|
191.7
|
|
120
|
|
|
1227.73
|
|
|
|
21.05-31.05
|
11
|
0.58
|
44.92
|
|
|
|
1227.73
|
245.37
|
|
121
|
|
|
1103.36
|
|
|
|
01.06-10.06
|
10
|
0.63
|
44.8
|
|
|
|
1103.36
|
276.04
|
|
152
|
|
|
979
|
|
|
|
11.06-20.06
|
10
|
0.69
|
44.61
|
|
|
|
|
306.72
|
|
179
|
|
|
|
|
|
|
21.06-30.06
|
10
|
0.77
|
44.39
|
|
|
|
|
345.06
|
|
238
|
|
|
|
|
|
|
01.07-10.07
|
10
|
0.86
|
44.1
|
|
|
|
|
364.23
|
|
262
|
|
|
|
|
|
|
11.07-20.07
|
10
|
0.88
|
44.02
|
|
|
|
|
394.90
|
|
-57
|
|
|
|
|
|
|
21.07-31.07
|
11
|
0.85
|
44.12
|
|
|
|
|
394.9
|
|
-86
|
|
|
|
|
|
|
01.08-10.08
|
10
|
0.81
|
44.29
|
|
|
|
|
364.23
|
|
-114
|
|
|
|
|
|
|
11.08-20.08
|
10
|
0.78
|
44.33
|
|
|
|
|
383.71
|
|
-91
|
|
|
|
|
|
|
21.08-30.08
|
10
|
0.74
|
44.49
|
|
|
|
|
264.54
|
|
-116
|
|
|
|
|
|
| | | | | | | | | | | | | | | |
|
|
| | | | | | | | | | | | | | | |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
| | | | | |
| |
|
|
Тупроқдаги нам миқдорларининг вегетация даври давомидаги ўзгариши
Do'stlaringiz bilan baham: |
