Atamaning o’zbek tilida nomlanishi Atamaning izohi

Anaksimen
(bizning eramizgacha bo`lgan 560-502 yillar). U «Riktorika» asari bilan 
stilistika fanining asosini yaratdi. 
Prodik 
(bizning eramizgacha bo`lgan V asr). Prodik sinonimika masalalarini ishlab 
chiqdi. U ma`no jihatdan har bir ma`nodosh so`zning o`ziga xos xususiyatlarini, 
ma`no ottenkalarini, qirralarini farqlashga o`rgatdi. 
Protagor 
(bizning eramizgacha bo`lgan 480-410 yillar). Protagor otlarning rodlarini 
(jinsini), fe`l zamonlarini va gaplarning turlarini farqladi.
Shuningdek, ayni davr faylasuflari ot va fe`llarni farqlab, gapning ot bilan 
fe`lning bog`lanishidan hosil bo`lishini ta`kidladilar. 
Platon 
(bizning eramizgacha bo`lgan 427-347 yillar). O`z davrining dastlabki yirik 
faylasufi Platon etimologiya fanining asoschisi sifatida e`tirof qilinadi. U 

---

mantiqli nutqda ikki turdagi so`zlarni: ot va fe`llarni farqladi. Gapda ega 
vazifasida kelgan so`zni ot deb, kesim vazifasida kelgan so`zni fe`l deb atadi. 
Aristotel
(bizning eramizgacha bo`lgan 348-322 yillar). O`z davrining ikkinchi buyuk 
qomusiy olimi - faylasufi Aristotel tilga oid masalalarni mantiq bilan bog`liq 
holda o`rgandi va u birinchi bo`lib, grammatikani mantiqdan ajratdi.
agglyutinatsiya 
nazariyasi
so‘z o‘zgartiruvchilar ilgari mustaqil qo‘llanib kelgan o‘zaklarning keyinchalik 
asosiy o‘zakka birikishidan, ya’ni agglyutinatsiyasidan kelib chiqadi.
Til o‘yinlari 
, birinchi bo‘lib avstriyalik faylasuf L.Vitgenshteyn til o‘yinlari tushunchasini 
o‘zining “Философские исследования” asarida ishlatgan, uning ta’kidlashicha 
“til o‘yinlari bu - tilda so‘zlarni ishlatishning butun jarayoni, shuningdek, bolalar 
o‘zlarining ona tillarini o‘zlashtiradigan o‘yinlardan biri sifatida tasavvur 
qilinishi mumkin”. O‘zimiz sezgan va sezmagan holatlarda, og‘zaki nutqda til 
o‘yinlari jarayonlariga duch kelamiz va ko‘p ishlatamiz. 
Sxema
til sxemasi o`zining ijtimoiy amalga oshishiga va moddiy voqelashishiga bog`liq 
bo`lmagan alohida sof formadir.
Norma
til normasi (mehyori) muayyan ijtimoiy reallashishiga ko`ra aniqlanuvchi, ammo 
batafsil bayon qilinishiga bog`liq bo`lmagan moddiy formadir.
Uzus
– til uzusi muayyan ijtimoiy jamoada qabul qilingan va kuzatilayotgan 
voqelikdagi faktlar bilan aniqlanuvchi malakalarning jamidir.
belgilar
Masalan, yo`l harakatidan ma’lumot beruvchi vositalar va boshqalar. Bu 
jihatdan til ham axborot berish uchun xizmat qiladigan yuqoridagi vositalar 
sirasiga kiradi. Ularning hammasi uchun umumiy narsa, avvalo, o`zi haqida va 
shu bilan birga, borliqdagi boshqa ma`lum narsa-hodisalar haqida ma`lumot 
berishdir. Bunday vositalar belgilar deb nomlanadi.