Chiziqli algoritmlar
|
Linear
Algorithms
|
Линейные
алгоритмы
|
Hech qanday shart tekshirilmaydigan va tartib bilan faqat ketma – ket bajariladigan algoritmlar
Chiziqli algoritmlar deyiladi.
|
Tarmoqlanuv
chi algoritmlar
|
Branching algorithms
|
алгоритмы
|
Shartga muvofiq bajariladigan ko‘rsatmalar bilan tuziladigan algoritmlar tarmoqlanuvchi algoritmlar deyiladi.
|
Tanlash (Case) operatori
|
( Case ) operator
|
Case оператор
|
Bu operator bir necha yo‘nalish bo‘yicha tarmoqlanishni ta’minlab beruvchi(tanlashni amalga oshiruvchi) operator hisoblanadi. Case of else end;
|
While sikli
|
While-do loop
|
Цикл While
|
While sikli (takrorlanadigan amallar bajarilishi uchun avval shart tekshiriladi).
|
for-do sikli
|
for-do loop
|
Цикл for-do
|
Dasturlash jarayonida ayrim hollarda bir yoki bir necha amallarni bir necha marotaba takrorlab bajarish zarurati tug‘iladi. Parametrik sikllarning umumiy ko‘rnishi quyidagicha:
For := to do
Bu yerda a-parametr bosh qiymatiga, b-parametr oxirgi qiymatiga teng.
|
Repeat sikli
|
Repeat loop
|
for-do Repeat
|
Repeat sikli (takrorlanadigan amallar kamida bir marotaba bajarilib so‘ngra shart tekshiriladi).
|
Yozuv
|
Record
|
Запись
|
1.Ko‘rilayotgan ob’ektni (masalan, buyum –
uning tartib raqami, nomlanishi, o‘lchamlari,
narxi, uni yasash uchun ishlatilgan modda)
ifodalab beruvchi ma’lumot elementlari
majmui.
2.Tashqi va amaliy xotira orasidagi
ma’lumotlar almashuvining tuzilmaviy
birligi.
|
Irearxiya
|
Hierarchy
|
Иерархия
|
Bog‘liq (bog‘langan) ob’ektlarning
tartiblashtirilgan majmui. Ularning o‘zaro
bog‘liqligini belgilovchi bir necha pog‘onasini
o‘z ichiga oladi.
|
Natija
|
Result
|
Результат
|
Dasturning ishlashi
|
Click
|
Click
|
Click
|
Klavishani bosish va qo‘yib yuborish
|
GLOSSARIY
Atamaning o‘zbek tilida nomlanishi
|
Atamaning ingliz tilida nomlanishi
|
Atamaning rus tilida nomlanishi
|
Atamaning nomlanishi
|
Matrisa
|
Matrix
|
Mатрица
|
F maydonning mn ta elementlaridan tuzilgan jadval F maydon ustidagi mxn tartibli matrisa deyiladi.
|
Massiv
|
Massive
|
Mассив
|
Massiv-jadval ko‘rinishidagi miqdor bo‘lib, u ma’lum sondagi bir turli va tartiblangan elementlar majmuasidan iborat.
Massiv nomga ega-bir xil tipga tеgishli bo‘lgan va tartiblangan elеmеntlar to‘plamidir.
|
Elеmеnt indеksi
|
The index element
|
Индекс элемента
|
Elementning tartib raqami
|
Yozuv
|
Record
|
Запись
|
1.Ko‘rilayotgan ob’ektni (masalan, buyum –
uning tartib raqami, nomlanishi, o‘lchamlari,
narxi, uni yasash uchun ishlatilgan modda)
ifodalab beruvchi ma’lumot elementlari
majmui.
2.Tashqi va amaliy xotira orasidagi
ma’lumotlar almashuvining tuzilmaviy
birligi.
|
Algoritm
|
Algorithm
|
Aлгоритм
|
1 Vazifani bajarishga qaratilgan aniq
belgilangan qoidalarning tartiblangan chekli
to‘plami.
2 Dastlabki ma’lumotlarni oxirgi natijaga
o‘tkazuvchi hisoblash jarayoni orqali masala
yechimini aniq ko‘rsatuvchi amallar mazmuni va
ketma-ketligi.
|
Massiv elementlari
|
The elements of the array
|
Элементы массива
|
Ma’lum sondagi bir turli va tartiblangan elementlar majmuasi
|
Vektor
|
Vector
|
Вектор
|
Yo‘nalishga ega bo‘lgan kesma
|
GLOSSARIY
Atamaning o‘zbek tilida nomlanishi
|
Atamaning ingliz tilida nomlanishi
|
Atamaning rus tilida nomlanishi
|
Atamaning nomlanishi
|
Satriy kattaliklar
|
String type
|
Сатривая типь
|
Turbo Pascal dasturlash tilida String tipidan matnli ma’lumotlar bilan ishlashda foydalaniladi. Bu tipning har bir elementi xotirada 1 bayt joy egallovchi belgilardan iborat bo‘ladi.
|
Element indeksi
|
The index element
|
Indeks elementa
|
Elementning tartib raqami
|
Yozuv
|
Record
|
Zapis
|
1.Ko‘rilayotgan ob’ektni (masalan, buyum–uning tartib raqami, nomlanishi, o‘lchamlari, narxi, uni yasash uchun ishlatilgan modda)ifodalab beruvchi ma’lumot elementlari majmui.
2.Tashqi va amaliy xotira orasidagi
ma’lumotlar almashuvining tuzilmaviy birligi.
|
Algoritm
|
Algorithm
|
Algoritm
|
1.Vazifani bajarishga qaratilgan aniq
belgilangan qoidalarning tartiblangan chekli
to‘plami.
2.Dastlabki ma’lumotlarni oxirgi natijaga
o‘tkazuvchi hisoblash jarayoni orqali masala
yechimini aniq ko‘rsatuvchi amallar mazmuni va
ketma-ketligi.
|
Bayt
|
Byte
|
Байт
|
Sakkiz bitga teng bo‘lgan axborot miqdorining asosiy o‘lchov birligi
|
Belgi
|
Symbol
|
Символ
|
1.Kodlashtirilishi, kompyuterga kiritilishi
va uning displey ekranida ko‘rsatilishi
mumkin bo‘lgan hisoblash tizimi tomonidan
ruxsat etilgan belgilar to‘plami elementi. Belgilarga harf, raqam, qavs va ayirish
belgilari hamda arifmetika amallari belgilari, shuningdek maxsus, boshqaruv va soxta grafik belgilar kiradi. Hisoblash
tizimi foydalanish mumkin bo‘lgan deyarli barcha belgilar kompyuter xotirasiga
klaviatura yordamida bitta yoki bir guruh tugmalar bosilishi orqali kiritilishi
mumkin.
2.Biror narsani belgilash uchun
ishlatiladigan bitta yoki birin-ketin
joylashgan belgilar ketma-ketligi
|
Buyruq
|
Instruction
|
Каманда
|
Bajarilishi zarur bo‘lgan amalning ta’rifi. Topshiriqlarni boshqarish tilini ko‘rsatish, dastur operatori, boshqaruvchi
signal va foydalanuvchi talablari buyruq (ko‘rsatma) hisoblanadi. Barcha hollarda,
buyruqlar yordamida ma’lumotlarni qayta ishlash tizimida ma’lumotlar jo‘natish yoki tizimlar orasida ma’lumotlar uzatish jarayonlarini boshqarish amalga oshiriladi. Har bir buyruq amal kodidan tashkil topib, qaysi ob’ektga va nima qilish kerakligini, olingan natijani qaerga yuborish kerakligini xabar qiladi. Amallarni bajarishda ishlatiladigan buyruqlar yig‘masi buyruq tili bilan aniqlanadi. Buyruqlar arifmetik, mantiqiy, kiritish-chiqazish, ma’lumotlarni
uzatish turlariga bo‘linadi. O‘zaro bog‘langan buyruqlar ketma-ketligi makrobuyruq deb ataladi.
|
Dastur
|
Software
|
Программа
|
1.Hisoblash mashinasiga algoritmni
beruvchi ko‘rsatmalarning ketma-ketligi. Dastur
kompyuter tomonidan qaysi tartibda, qaysi ma’lumotlar ustidan va qaysi amallar
bajarilishi va natija qaysi shaklda taqdim etilishini ko‘rsatadi. Kompyuterning
boshqarish qurilmasi mashina buyruqlari ketma-ketligi shaklida berilgan dasturni qabul qiladi. Dasturni mashina tilida
yaratish – noqulay va katta mehnat talab qiluvchi jarayon. Shuning uchun kompyuter uchun dastur inson tomonidan dasturlash
tillaridan birida yaratilib, keyin esa kompyuterning o‘zi ushbu dasturni mashina tiliga o‘giradi.
2.Ma’lum natijani olish uchun kompyuter va
boshqa kompyuter qurilmalari faoliyati uchun
mo‘ljallangan jami ma’lumot va buyruqlarni taqdim etishning ob’ektiv shakli
|
Do'stlaringiz bilan baham: |