Atmosfera havosi tarkibi inson organizimi uchun ahamiyati

---

ATMOSFERA HAVOSI
TARKIBI INSON ORGANIZIMI
UCHUN AHAMIYATI

---

• ATMOSFERA HAVOSI INSON
ORGANIZMI UCHUN AHAMIYATLI
BIR QISMIDIR. BU HAVONI TASHKIL
ETUVCHILAR OKSIGEN, AZOT, 
KARBON DIOKSIT VA BOSHQA
GAZLARDAN IBORAT. BU GAZLAR
INSON ORGANIZMI UCHUN
HAYOTNI DAVOM ETTIRISH UCHUN
ZARUR BO'LGAN ELEMENTLARDIR. 
QUYIDAGI ASOSIY SABABLAR
ATMOSFERA HAVOSINING INSON
ORGANIZMI UCHUN AHAMIYATINI
KO'RSATADI:

---

• OKSIGEN YETISHMASI: ATMOSFERA
HAVOSI INSONLAR UCHUN OKSIGEN
YETISHMASI UCHUN ENG MUHIM
MANBUDI. OKSIGEN, QIZIL QONIMIZDAGI
HEMOGLOBIN ORQALI QON OQSILLARIGA
YETKAZILADI VA OKSIGEN TRANSPORTINI
TAMINLAYDI. BU ESA BARCHA
JISMLARIMIZ VA ORGANLARIMIZNING
YAXSHI ISHLASHINI TA'MINLAYDI.

---

• KARBON DIOKSITNING IZOHLANISHI: 
INSON ORGANIZMI KARBON DIOKSITNI
(CO2) OZIDAN OLADI VA UNI
ATMOSFERAGA QAYTARADI. BU GAZNI
TASHQARIGA IZOHLASH KERAK, AKS
HOLDA ORGANIZMNING OKSIGEN
SIFATLI HAVOSI TA'MINLANMAYDI VA
OKSIGEN QOPINI YETARLI DARAJADA
KAMAYADI.

---

• ISI TUZILISHI: ATMOSFERA
HAVOSI O'RTACHA
HARORATNI BARQAROR
SAQLAYDI. ISITILGAN
HAVOSI ORGANLARDA, 
JISMLARDA VA TISHLAR
USTIDA ISHLATADI. BU ESA
INSON ORGANIZMI UCHUN
OPTIMAL HARORATNI
TA'MINLAYDI.

---

• GAZ ALMASHTIRISH: 
ATMOSFERA HAVOSI
VAZIYAT BO'LGAN
GAZLARNI
ALMASHTIRADI, SHU
JUMLADAN QON
OQSILLARIDAN
O'ZINGAN GAZLAR VA
TO'QSIZ GAZLAR.

---

• RADIATSIYANI QAYTARISH: ATMOSFERA
HAVOSI YERDA RADIATSIYANI QAYTARADI VA
BU ESA INSONLARNI ULTRAVIOLET 
RADIATSIYADAN HIMOYA QILADI.
• UMUMAN OLGANDA, ATMOSFERA HAVOSI
INSONLAR UCHUN HAYOT UCHUN ZARUR
BO'LGAN GAZLARNI TA'MINLASH VA OPTIMAL 
HARORATNI SAQLASH BILAN BOG'LIQDIR. BU 
HAVOSNI ME'YORINI YAXSHI SAQLASH VA
O'ZINGIZNI SHU ZARUR ELEMENTLARDAN
BOYITISH JUDA MUHIMDIR.

---

• ATMOSFERA HAVOSI — YER SHARINI OʻRAB OLGAN
BIR NECHA XIL GAZLARDAN IBORAT HAVO QATLAMI, 
TIRIK MAVJUDOT HAMDA BOSHQA TABIAT
BOYLIKLARINING MUTANOSIBLIGINI TAʼMINLOVCHI
MANBA. ATMOSFERA HAVOSI INSONIYAT, QOLAVERSA
BARCHA TIRIK MAVJUDOTLARGA HAYOT BAXSH ETADI. 
SHUNING UCHUN HAM U, OʻZINING XUSUSIYATI BILAN
BOSHQA TABIAT OB’YEKTLARIDAN AJRALIB TURADI. 
ATMOSFERA HAVOSI TARKIBIDA BIR QANCHA GAZLAR
MAVJUD BOʻLIB, ULARNING ASOSINI AZOT (78,1 %), 
KISLOROD (20,9 %), ARGON (0,9 %), KARBONAT
ANGIDRID (0,03 %), NEON, GELIY, METAN, KRIPTON, 
VODOROD VA BOSHQA GAZLAR TASHKIL ETADI. 

---

• ATMOSFERA HAVOSINIIFLOSLANTIRISH
ATMOSFERAGA IFLOSLANTIRUVCHI
MODDANI CHIQARIB YUBORISH
QOIDALARINING BUZILISHI, BUNING
NATIJASIDA HAVODA ZAHARLI
MODDANING YOʻL QUYILADIGAN ENG
YUQORI MIQDOR
KONSENTRATSIYASINING OSHIB
KETISHIDIR. ATMOSFERA HAVOSIDAN
FOYDALANISH BOʻYICHA
MUNOSABATLAR "ATMOSFERA HAVOSINI
MUHOFAZA QILISH TOʻGʻRISIDA"GI OʻZR
QONUNI VA BOSHQA NORMATIV-HUQUQIY
HUJJATLAR BILAN TARTIBGA SOLINADI

---

• ATMOSFERA (
QADIMGI YUNONCHA
: ἈΤΜΌΣ - ATMOS -
BUGʻ
VA ΣΦΑῖΡΑ -
SFERA
) – YER SHARINI OʻRAB OLGAN VA U 
BILAN BIRGA AYLANADIGAN HAVO QOBIGʻI. ATMOSFERA
MASSASI 5,15-YU15 T BOʻLIB, YER SHARI OGʻIRLIGI (5,977-1021 
T)NING TAXMINAN. MILLIONDAN BIR BOʻLAGIGA TENG. 
BALANDLIKKA KOʻTARILGAN SARI ATMOSFERA BOSIMI VA
ZICHLIGI KAMAYIB BORADI. ATMOSFERANING QALINLIGI BIR
NECHA OʻN MING KM BOʻLISHIGA QARAMAY, UNING ASOSIY
MASSASI YER SIRTIGA YONDASHGAN YUPQA QATLAMDA
JOYLASHGAN. ATMOSFERA BUTUN MASALAN-SASINING
TAXMINAN. 50 % YER SIRTIDAN 5 KM BALANDLIKKACHA
BOʻLGAN QATLAMDA, QOLGAN 50 % ESA 30 – 35 KM 
BALANDLIKKACHA BOʻLGAN QATLAMDA TOʻPLANGAN. YER
SIRTIDA ATMOSFERANING ZICHLIGI YU-3 G/SM³ BOʻLSA, 
TAXMINAN. 700 KM BALANDLIKDA 10-16 G/SM³.

---

•
ATMOSFERA YUQORI QATLAMLARINING ZICHLIGI
SAYYORALARARO MUHITDAGI GAZLARNING
ZICHLIGIGA TENGLASHADI. SHUNING UCHUN
ATMOSFERANING KESKIN CHEGARASI BOʻLMAYDI, 
ASTA-SEKIN SAYYORALARARO FAZOGA OʻTADI. 
ATMOSFERANING YUQORI QATLAMLARI
QUYOSHDAN CHIQADIGAN RADIASIYA ENERGIYASI
TAʼSIRIDA ISSIKDIK OLGANLIGI UCHUN U 
QATLAMLARNING ZICHLIGI VAQTGA, GEOGRAFIK
KENGLIKLARGA BOGʻLIQDIR. ATMOSFERA YUQORI
QATLAMLARINING ZICHLIGI QUYOSH
YORITAYOTGAN VAQTDA YORITMAYOTGAN VAQTGA
QARAGANDA KATTAROQ. SHUNINGDEK, ATMOSFERA
YUQORI QATLAMLARINING ZICHLIGI QUTB
RAYONLARIDA EKVATORIAL RAYONLARDAGIGA
QARAGANDA KICHIK. 

---

• ATMOSFERA ASOSAN AZOT (78,09 %), 
KISLOROD (20,45 %) VA ARGON (0,93 %) 
GAZLAR ARALASHMASIDAN IBORAT, 
QOLGAN QISMINI KARBONAT ANGIDRID
GAZI, VODOROD HAMDA GELIY, NEON, 
KRIPTON VA KSENON KABI INERT 
GAZLAR TASHKIL QILADI. 
ATMOSFERADA JUDA OZ MIQDORDA
METAN, AZOT, OKSID, UGLEROD (I)-
OKSID VA BOSHQA TABIIY HAMDA
SANOAT GAZLARI BOʻLIB, MIQDORI
OʻZGARIB TURADI.

---

---

• MAVZU : ATMOSFERA HAVOSI TARKIBI INSON ORGANIZIMI UCHUN AHAMIYATI
• TAYORLADI :SULTONBOYEVA SHAHLO ZOKIRJON QIZI
GRUX 301B